Proteinler
 

Proteinler

Hücrelerin yapy ta?laryny olu?turan proteinler, sindirim enzimleri tarafyndan parçalanarak, daha basit yapydaki amino asitlere ayrylyrlar.
Amino asitlerin bile?iminde; C (karbon), H (Hidrojen), O (Oksijen), N (Azot) ve bunlara ek olarak da S (kükürt) bulunur. Toplam 20 çe?it amino asit vardyr. Bunlaryn içinde vücut tarafyndan yapylamayan, sadece besinlerden elde edilen 8 tanesine elzem amino asitler denir. Elzem amino asitler; triptofan, treonin, izolösin, lösin, lizin, fenilalanin, metionin ve valindir.
Hücreler bir yandan yykylyr, di?er yandan yenilenir. Proteinlerin yardymyyla gerçekle?en bu yykylma ve yenilenme syrasynda, proteinlerin ço?u dy?ary atylyr. Vücutta kysa süreli yetersizlikleri giderecek kadar, az miktarda protein saklanyr. Vücuda alynan proteinlerin bir kysmy dy?ky ile dy?ary atylyr.
Protein kaynaklary, hayvansal ve bitkisel olarak ikiye ayrylyr. Hayvansal kaynaklaryn yüzde 97’si, bitkisel kaynaklaryn ise yüzde 60-70’i sindirilir. Proteinlerin sindirimi midede ba?lar. Ardyndan ince ba?yrsa?a geçer, oradan da kana kary?yr. Kan dola?ymy ile karaci?ere ta?ynan amino asitler, burada enerjiye dönü?ür. Bu dönü?üm syrasynda amino asitlerden olu?an amonyak, üreye dönü?erek, idrar yoluyla dy?ary atylyr.

Proteinler ne i?e yarar?
· Hücreleri onaryr ve yeniler.
· Enfeksiyonlarla sava?an antikorlary üretir.
· Hücre içi ve hücre dy?y syvylaryn ozmotik dengede tutulmasyny sa?lar.
· Beden fonksiyonlaryyla birlikte, sinir ve kas çaly?malaryny koordine eden hormonlar ve enzimler için gereklidir.

Vücudun ne kadar proteine ihtiyacy var?
Günlük enerjinin yüzde 10-15’i proteinden kar?ylanmalydyr. Bütün besin gruplaryndan tüketen bir ki?inin günlük protein ihtiyacy, kilosu ba?yna 1 gramdyr. Yani sa?lykly ve dengeli beslenen 60 kilogramlyk bir ki?inin, günde 60 gram protein tüketmesi yeterlidir.
Enerji sa?lamak için fazladan alynan protein, ya?a dönü?erek depolanyr. Fazla protein tüketen bir vücut suyla birlikte, potasyum, kalsiyum, magnezyum gibi temel minerallerini kaybeder.

Protein kaynaklary nelerdir?
Hayvansal kaynaklary; yumurta, et, tavuk, balyk, süt ve peynirdir. Bunlardan yumurta, et, tavuk ve balyk, elzem amino asitleri sa?lar.
Bitkisel protein kaynaklary; mercimek, kuru fasulye, nohut gibi kurubaklagiller, fyndyk, tahyllar, bulgur, tam bu?day ekme?idir. Çok az miktarda da olsa, bazy ye?il sebzelerde protein bulunur ama emilimleri çok dü?üktür.

Kaynak