Hüsn-i Talil
 

HÜSN-İ TALİL ( GÜZEL NEDEN BULMA )

Herhangi bir olayı gerçek nedeninin dışında daha güzel ve hayali bir nedene bağlayarak açıklama sanatıdır.
ÖRNEKLER
* "Sen gittin yaslara büründü cihan
Soluyor dallarda gül dertli dertli"
Şair, "akşamın gelişini" ve "gülün solmasını", "sevgilinin gidişine
bağlamıştır.Böylece gerçek neden yerine hoşa giden, hayali bir neden
bulmuştur.
* "Güzel şeyler düşünelim diye
Yemyeşil oluvermiş ağaçlar"
Şaire göre ağaçlar, insanların mutlu olmasını, güzel şeyler düşünmesi
için yemyeşil olmuştur. Bu ağaçların yeşil olmasının gerçek nedeni
değildir. Şair gerçek nedeninin dışında daha güzel ve etkileyici bir
neden bulmuştur.
* "Renk aldı özge ateşimizden şerâb ü gül
Peymâne söylesün bunu gülzâr söylesün"
ŞERAB : şarap , PEYMANE : kadeh , GÜLZÂR : gül bahçesi
Bu dizelerde şair, şarabın ve gülün rengini ( kırmızılığını ) kendi içindeki
ateşten geldiğini belirtiyor.Böylece şarabın ve gülün kırmızılığını
gerçek nedeninin dışında daha güzel ve hayali bir nedenle açıklıyor.
* "Yeni bir ülkede yem vermek için atlarına
Nice bin atlı kapılmıştı fetih rüzgârına"
Akıncıların yeni ülkeler fethetme isteklerinin nedeni olarak, şair
atlarına yeni bir ülkede yem vermek isteyişlerini gösteriyor. Oysa
fetihlerin asıl amacı toprak kazanmaktır.
* "Sen yoksun hiçbir şey yok
Güneşin rengi
Ağustosyıldızlarının sıcaklığı
Karanfil kokusu"
Şair, karanfil kokusunun ağustos yıldızlarının sıcaklığının, güneşin
renginin olmayışını gerçekçi bir neden değil de sevdiğinin yok oluşuna
bağlıyor.
* "Müzeyyen oldu reyâhin bezendi bâğ -ı çemen
Meğer ki bağa haber geldi yârdan bu gece"
MÜZEYYEN OLMAK : süslenmek , REYÂHİN : fesleğenler
Şair, "Bahçe, süslenmiş fesleğenlerle bezendi, meğer sevgili bu gece
geleceğini bildirmiş." diyor. Bahçenin süslenmesini sevgilinin geleceği
haberine bağlıyor. Halbuki bahçenin güzellik kazanması mevsimle ilgi-
lidir.
* "Hâk - i pâyine yetem der ömrlerdir muttasıl
Başını taştan taşa urup gezer âvâre su"
Irmakların dağ taş aşarak ( başını taştan taşa vurarak ) akıp gidişi,
Hz.Peygamberimizin ayak bastığı topraklara ulaşmak nedenine
bağlanıyor.