Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
 

ANADOLU VE RUMELİ MÜDAFAA-İ HUKUK CEMİYETİ


http://frmsinsi.net/attachment.php?a...1&d=1326584384

Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti,kurtuluş Savaşındaki direniş örgütlerinin en önemlisi.Eylül 1919"da Sivas Kongresinde kurulmuş,Kurtuluş Savaşı döneminde mecliste ve hükümetlerde egemen olmuştur.



Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin kökleri,Vilayat-ı Şarkiye Madafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti dönemine uzanır.Söz konusu örgüt,Mondros Mütakeresinin 24.maddesinin Vilayat-ı Sitte"yi ( Doğu Anadolu"daki altı vilayet-i Mamuretü"l AZİZ,Erzurum ,Diyarbakır,Van,Bitlis,ve Sivas)her an işgal tehdidi altında tutması üzerine şair Süleyman Nazif önderliğinde İstanbul"da kurulmuştu.İlk aylarda önemli bir varlık gösteremeyen örgüt Cevat Dursunoğlu aracılığıyla Erzurumda bir şube açınca canlandı.Ülkedeki siyasal koşulların ağırlaşmasından,Ege"nin Yunanlılarca fiilen işgal edilmesinden sonra Erzurum"daki şubenin önde gelenleri,bölge çapında bir kon gre toplanmasını ve sorunların ele alınarak çözüm araştırılmasını kararlaştırdılar.Kongreye Trabzon"daki Muhafaza-i Hukuk-ı Milliye Cemiyetinin delegeleri de çağrıldı.Aynı günlerde Mustafa Kemal de yakın arkadaşlarıyla birlikte Erzurum"daydı.Böylece 23 Temmuz 1919"da toplanan kongre yarı ulusal bir nitelik kazandı.iki hafta kadar süren çalışmalar sonunda Trabzon Muhafaza-i Hukuk-i Milliye Cemiyeti ile Vilayet-i Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-i Milliye Cemiyeti Erzurum şubelerinin feshi,bunların yerine Şarki Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin kurulması kararlaştırıldı.Cemiyet doğuda örgütlenme çalışmalarının yanı sıra en kısa zamanda Sivas"ta ulasal nitelikli bir genel kongre düzenlenmesi görevinide üstlendi.Bu amaçla Kars Milli Şura Hükümetiyle o zamana değin Ege"de toplanmış olan kongrelerin yönetici ve delegeleriyle Trakya-Paşaeli Madafaa Heyet-i Osmaniyesi ile ilişki kuruldu.

İstanbul Hükümetinin engel olma çabalarına karşın,Sivas Kongresi,4 Eylül 1919"da toplandı.Kongreye,ERzurum Kongresinin seçtiği delegelerle birlikte 35"i aşkın delege katıldı.Bir hafta kadar süren ve yoğun tartışmalara sahne olan kongre sonunda ülke çapındaki direniş örgütlerini birleştirici kararlar alındı.o ana değin kurulmuş ve mücadele etmekte olan bütün yerel örgütler Anadolu ve Rumeli Madafaa-i Cemiyeti adı altında birleşecek ve bu yerel örgütlerin her biri,cemiyetin birer şubesi haline geleceklerdi.Örgütün en üst yönetim organı,Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Heyet-i Temsiliyesi olacaktı.bu organın üyeleri de şu adlardan oluşuyurdu.Mustafa Kemal ,Hüseyin Rauf Bey,(Orbay),İzzet Bey,Raif Efendi.Servet Bey,Şeyh Fevzi Efendi,Bekir Sami Bey(Kunduk) Sadullah Efendi,Hacı Musa Bey,Kara Vasıf Bey,Mazhar Müfit Bey (Kansu). Ömer Mümtaz Bey,Hüsrev Sami Bey(Gerede),Hakkı Behiç Bey (Bayiç),Ratipzade Mustafa Bey ve Refet Bey ( Bele).




Kaynak:AnaBritannica cilt 29 frmsinsi.net için derlenmiştir.

Cevap : Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
 

Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti başlangıçta bir dernekler federasyonu özelliği gösteriyor,tek tek dernekler yerel ve bölgesel özelliklerini koruyorlardı.Tüzükte yer alan ana ilkeler Misak-ı Milliyi ilan ediyor,ayrılıkçı Rum ve Ermeni girişimlerine karşı çıkıyor,halifeliği ve sultanı korumak için toplu direniş gereğini belirtiyordu.Derneğin her türlü fırkacı akımlardan uzak duracağı belirtilerek,İttihat ve Terakkinin devamı olmadığı vurgulanıyordu.Ancak cemiyetin örgütlenmesinde eski ittihat ve Terakki üyelerinin önemli önemli katkıları olmuştu. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti şubeleri ordu ve mülki idareyle yakın ilişkiler içinde olup adeta iç içe geçmişlerdi.Şubelerde yerel eşrafında önemli bir ağırlığı vardı.



Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti şubelerinin yönetimindeki Kuvayi Milliye milislerinden ve ordu birliklerinden oluşan bir askeri kuvvete sahipti.Baskı grubu işlevi görerek İstanbul"da Damat Ferit Paşa kabinesini düşürmeyi başarmış.İstanbul Hükümetine bir meclis oluşturulması ve seçim yapılması için baskı yapmış ve bunda başarılı olmuştu.Ayrıca Kuvay-i Milliye"ye yakın Ali Rıza Paşa Hükümetinin kurulmasını sağlamıştı.1919 sonundaki Meclis-i Mebusan seçimlerinde de cemiyet büyük başarı elde etti.Mecliste Felah-i Vatan adlı,cemiyete yakın bir grup oluşturuldu.Misak-ı Milli oybirliğiyle kabul edildi.(28 Ocak 1920).İstanbul"un İtilaf Devletlerince işgalinden sonra 18 Mart 1920"de Son Meclisi Mebusan kapatılınca Mustafa Kemal,Cemiyet Heyet-i Temsiliyesi adına,olağanüstü yetkilere sahip bir meclisi Ankara"da toplantıya çağırdı.Böylece 23 Nisan 1920"de İlk Türkiye Büyük Millet Meclisinin Toplanmasıyla,Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti yönetime fiilen el koymuş oluyordu.
Cemiyet 10 Mayıs 1921"de mecliste bir grup kurdu.Baştan beri mecliste çoğunluğa sahip olan bu grubun başkanı Mustafa Kemal"di.Cemiyetin,özellikle de Mustafa Kemal"in etkisinin artmasına tepki olarak Temmuz 1922"de mecliste ikinci bir grup kuruldu. Bu nedenle ,Anadolu Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti grubuna Birinci grup da denir.Cemiyet daha sonra 11 Eylül 1923"te Halk Fırkası"na dönüştürüldü.



Kaynak:AnaBritannica cilt 29 frmsinsi.net için derlenmiştir.