Aminoasit
 

AMİNOASİT
Aminoasit,bir ya da birden çok amino grubu ile asit grupları içeren ve canlıların temel yapıtaşlarından proteinleri oluşturan organik bileşiklerin ortak adı.Aminoasitlerin genel formülü şöyle yazılabilir.

N H2
R- C - COOH
H

Proteinlerin yapısında yer alan 20 kadar aminoasit,amino grubu ( - NH2) ile karboksil grubunun ( - COOH),a karbon atomuna bağlandığı a- aminoasitlerdir.Bu temel yapıya uymayan tek örnek ,birincil amino grubunun yerini,halkalı bir yapı içinde ikincil bir amino grubunun ( > NH) aldığı prolin ve hidroksiprolindir.Açık formüldeki R ise,aminoasitler arasındaki yapı farklılıklarının nedeni olan ve yan zincir olarak adlandırılan bu organik kökü gösterir.Proteinlerin pek çoğu,amino ve karboksil grupları arasındaki peptit bağlarıyla bağlanarak bir zincir oluşturan 100"den fazla aminoasitten yapılmıştır.Bu bileşikler,iki,üç ya da daha fazla sayıda aminoasit bir araya geldiğinde sırasıyla dipeptit,tripeptit,polipeptit olarak adlandırılır.Proteinlerin bulundukları türe ve organa özgü farklılıkları ile fizikokimyasal özellikleri,bileşimlerindeki aminoasitlerin sayısına ,dizilişine ve işlevsel niteliğine bağlıdır.Doğal proteinlerin yapısında 20 aminoasit ile 2 iminoasit bulunur.Bu 22 asitin değişik sayı ve biçimde sıralanmasıyla sayısız protein türü ortaya çıkar.

Glisin dışındaki tüm aminoasitlerin α karbon atomu bakışımsızdır.Bu atoma dört değişik kimyasal yapı bağlı olduğundan ,oluşturduğu aminoasit de,formülün aynadaki görünümü biçiminde,iki değişik düzlemde bulunabilir.Her protein molekülü birbirine peptit bağlarıyla bağlı uzun aminoasit zincirleri içerdiğinden ,aminoasit bileşenlerinin sayılarının saptanabilmesi için tüm peptit bağlarının hidrolizle ayrıştırılması gereklidir.Bu ayrıştırma,proteinin derişik hidroklorik asitle kaynatılmasıyla sağlanır.

Bitkiler,gereksinimleri olan organik bileşikleri fotosensez yoluyla kendi kendilerine oluşturabildikleri halde,hayvanlar organik besin maddelerini dış kaynaklardan sağlamak zorundadır.Besinlerdeki proteinler,sindirim sırasında zincirden ayrılarak serbest kalan aminoasitler halinde emilir.Bunlar da vücudun her yanına kan plazmasıyla taşınıp,çeşitli türlerde proteinler oluşturmak üzere hücreler tarafından alınır.Bilinen 20 aminoasitten dokuzu dış kaynaklıdır.organizmada üretilemez.Besinlerle dışarıdan alınması gereken bu temel aminoasitler,valin,lösin,izolösin,treonin,metiyo nin,lizin,fenilalanin,triptofan ve triozin olarak adlandırılır.Öbür aminoasitler ise organizmada bireşimle üretilebilir.Örneğin,R kökü yalnızca bir hidrojen atomundan oluşan ve aminoasitlerin en basit yapılı örneği olan glisinin yanı sıra alanin,sistin,histidin ve arginin bu gruptandır.

Kaynak;AnaBritannica cilt 2 forumsinsi.com için derlenmiştir.