İstiare - Eğretileme
 

İstiare - Eğretileme

istiare nedir - istiare sanatı - istiare örnekleri - istiare çeşitleri

"İstiare"nin sözcük anlamı "ödünç alma"dır.

İstiare, bir varlığın geçici olarak başka bir varlığın adını ya da özelliğini almasıdır.

Yalnız "benzeyen" ve "kendisine benzetilenin" olduğu bir benzetmede bu iki öğeden biri kaldırılırsa istiare ortaya çıkar. Bu tanım kısaca; "Taraflarından biri kaldırılmış beliğ teşbihe istiare denir." biçiminde verilir.

Örnek:

Melek kızım ağlamış mı?

"Melek kız" sözü bir beliğ teşbihtir.

Bu cümle "Meleğim ağlamış mı?" biçiminde söylenirse "meleğim" sözünde istiare olur.
istiare, kendisine benzetilenin söylenip söylenmemesine göre "açık istiare" ve "kapalı istiare" olarak ikiye ayrılır:

1) Açık İstiare

Benzetmenin öğelerinden yalnız kendisine benzetilenin söylenmesiyle oluşturulur.

Örnekler:

"Ceylanım gel, gel!" dizesinde sevgili, "ceylan"a benzetilmiş ve yalnızca kendisine benzetilen (ceylan) söylenmiştir.

Korkusuz birine "arslan", terbiyeli birine "koç", çok kurnaz biri için "tilki" denilmesi birer açık istiare örneği oluşturur.

"Hangi dağda bulsam ben o maralı?"

2) Kapalı İstiare

Benzeyen söylenir, kendisine benzetilen söylenmez; kendisine benzetilenin bir özelliği belirtilir.

Örnekler:

"Gözlerinden içti gönlüm neşeyi"

Bu dizede "neşe" içilebilecek bir şeye benzetilmiş, ama neye benzetildiği söylenmemiştir. Kendisine benzetilenin özelliği (içilebilecek olması) verilmiştir.

Benzeyen (neşe) ve kendisine benzetilenin özelliğinin (içti) söylendiği bu sanat kapalı istiaredir.

"içimde damla damla bir korku birikiyor."

Bu dizede de "korku", damla damla olabilecek bir şeye benzetilmiş, ama neye benzetildiği söylenmemiştir.

Aşağıdaki dizelerde de kapalı istiare vardır:

* "Minik fare kükredi."
* "Zamanın nabzını dinle."
* "Kaçırdım fırsatı gelmez elime."
* "Zeytin gözlüm, özlem ektim yollara."

Temsili İstiare

Bir kavramın kendisiyle benzerlik ilgisi olan varlık ya da kavramlarla anlatılmasına denir.

Yahya Kemal'in "Sessiz Gemi" adlı şiiriyle "ölüm" kavramını anlatması bir temsili istiare örneğidir.