Bir Damla Kanla Çölyak Taraması
 

Bir damla kanla çölyak taraması

Gluten isimli proteini içeren, buğday, arpa, çavdar ve yulafla beslenme neticesi ortaya çıkan ve mide-bağırsak sistemine ait şikâyetlere yol açan bir hastalıktır.
[SIZE=+0]Dilara Koçak
Hafta sonu Prof. Dr. Markku Maki ile tanışma fırsatım oldu ve kendisi ile sohbet ettim. Prof. Dr. Maki, Finlandiyanın önde gelen üniversitelerinden Tampere Üniversitesi Pediatri Departmanında pediatrik gastroenterolog olarak görev yapmakta olup halen Tampere Üniversite Hastanesi, Pediatri Departman Başkanlığı görevini yürütüyor. İlgi alanı çölyak hastalığı. 1980lerin başlarından itibaren çalışmalarını bu yönde yoğunlaştırmış ve şu anda bu hastalıkla ilgili referans olarak kullanılan 200ün üzerinde yayınlanmış bilimsel makalesi bulunuyor.
Prof. Dr. Maki, Çölyak Hastalığı Çalışma Grubu ile birlikte yürüttükleri çalışmalar sonucunda hekimlikte serolojik testlerin doğru kullanımıyla Finlandiyada erişkinlerde çölyak hastalığı teşhisinin 20 kat arttığını bildiriyor. Prof. Dr. Maki, hızlı ve güvenilir çölyak hastalığı tarama testi olan BİOCARD Çölyak Testini bulan kişi.
Parmaktan alınan bir damla kanla beş dakika içerisinde sonuç veren, kişinin kendisine dahi kolaylıkla uygulayabileceği bu tarama testi önemli. Çünkü son tanı metodu olan ince bağırsak biyopsisi ile yüzde 90nın üzerinde paralellik gösteriyor, yani güvenilirliği oldukça yüksek. Bu testin eczanelerde satılmaya başlaması da kolaylık yaratacak gibi görünüyor. Bu testin pozitif çalışması halinde biyopsi için hekime başvurulması önemlidir.
Çölyak hastalığının belirtileri aşağıdakiler olabilir:
* Şişkinlik, gaz, karın ağrısı
* Tekrarlayan ishal
* Bazen kabızlık
* Çocuklarda büyüme gecikmesi
* Ciltte kaşıntılı döküntü gibi şikâyetler
Çölyak hastalığı nedir?
Çölyak, Gluten isimli proteini içeren, buğday, arpa, çavdar ve yulafla beslenme neticesi ortaya çıkan ve mide-bağırsak sistemine ait şikâyetlere yol açan bir hastalıktır. Yakın zamanlarda yapılan bilimsel tıbbi çalışmalar, çölyak hastalığının her 100 kişiden birinde görüldüğünü göstermiştir.
Hastalık bazı bireylerde yıllarca hiç belirti vermez veya çok hafif seyreder. Kişi çölyaklı bir hasta olduğunu uzun süre fark etmeyebilir. Hastalık herhangi bir döneminde tipik belirtilerle başlayabileceği gibi çok hafif belirtilerle de seyredebilir. Çölyak hastalığı olan çocuklarda özellikle karın ağrısı, karında şişlik, ishal, huzursuzluk, iştahsızlık, enfeksiyonlarda artış ve gelişme geriliği görülür. Dışkı yağlı, genellikle sulu ve kötü kokuludur.
Diyete dikkat edilmezse; çocukların gelişimleri durabilir, özellikle bazılarında anemi gelişir ve cilt problemleri ortaya çıkar. Tek başına kusma, karın ağrısı veya sadece boy kısalığı ile başvuran has-talar da olabilir. Diğer taraftan büyük çocuklarda ve erişkinlerde tedavi edilemeyen veya nedeni bulunamayan kansızlık, kemik zayıflığı gibi durumlar da hastalığın belirtisini oluşturabilir.
Tedavide diyet çok önemli
Tedavide gluten içeren tüm ürünlerin diyetten çıkarılması gerekir. Bu sayede belirtilerde kısa süre içinde gerileme gözlenir. İnce bağırsaktaki histolojik bozuklukların düzelmesi ise birkaç aydan önce olmaz. Eğer iyileşme gözlenmezse ya diyet tam olarak yapılmamaktadır ya da hastalığın tanısı yanlıştır.
Ekmek, makarna, bisküvi, kek, kraker, pasta, irmik, birçok tahıl gevreği çeşidinde gluten bulunmaktadır. Bu nedenle diyette buğday, çavdar ve arpa ile yapılan her türlü yiyecek örneğin; buğday ve çavdar unundan yapılan ekmekler, hamur işleri, makarna, şehriye ve bulgur diyetten çıkartılır. Diyette tahıl grubundan mısır ve pirinçten yapılan yiyecekler tercih edilir. Ayrıca patates veya soya unu da kullanılarak yemekler pişirilebilir. Bununla birlikte, piyasada glutensiz unlar ve glutensiz ürünler de bulunmaktadır. Çölyak hastalarına yol gösterici olması açısından dernekler de kurulmuştur Çölyak tedavisinde yulaf tüketimi hâlâ soru işaretli durumdadır. Bazı çalışmalar yulafta da gluten bulunduğunu göstermekte ancak bazı çalışmalar da bunun tersini göstermektedir.
Bu nedenle koruma amaçlı günde 50 gramdan fazla yulaf tüketmemeye dikkat edilmelidir.