Savaş Panaromaları - Sakarya Meydan Muharebesi (1921)

SAVAŞ PANAROMALARI - SAKARYA MEYDAN MUHAREBESİ (1921)

Birinci ve İkinci İnönü Muharebeleri'ndeki yenilgileri üzerine Yunan hükümeti, kuruluş halindeki yeni Türk ordusunu daha da güçlenmeden ezip dağıtmaya karar vermişti Bu amaçla ordu mevcudunu 225000 kişiye çıkarttı Birliklerini yeni silah ve araçlarla donattı Üç aylık bir hazırlıktan sonra Temmuz başında taarruza geçti

Sakarya'da savaşmak üzere cepheye ilerleyen bir topçu birliği Sakarya Meydan Savaşı için piyadeler Ankara, Kastamonu, Karaman, ve Kayseri'de topçular Çankırı'da, süvariler Kırşehir'de yetiştirilmiştir

Türk cephesi, bir alay komutanının aymazlığı sonucu, Kütahya doğrultusunda yarılacaktır Sonuçta Afyon, Kütahya ve Eskişehir elden çıkar Ordu, savaşı daha elverişli bir alanda kabul etmek üzere Sakarya nehrinin doğusuna çekilir Düşmana hiçbir birlik kaptırılmamıştı ama ordu, kaçaklar yüzünden yarı yarıya erimişti Ordu, hızla takviye edilmeli, donatılmalı, savaş boyunca ihtiyaçları karşılanmalıydı Oysa para yoktu, zaman da yoktu Umut Mustafa Kemal Paşa' da idi

Büyük Millet Meclisi Mustafa Kemal Paşayı başkomutanlığa getirdi Başkomutan ard arda 10 emir yayımlayarak halktan varlığının yaklaşık yüzde 40'ını orduya vermesini istedi Eski gaziler de silah altına çağrıldı Yılgınlık ve umutsuzluk yayılmadan sona erdi Yerini Sakarya destanını yazacak olan ruh aldı Gençler silah altına koştu Halk, varlığını bu son ordunun ayaklarına serdi

Sakarya Meydan Muharebesi'nde Türk subay ve Mehmetçikleri, her karış vatan toprağını canları pahasına savundular Sakarya'da savaşmak üzere cepheye ilerleyen bir topçu birliği

Sakarya Meydan Muharebesi'ni yöneten komutanlar Duatepede

Yunan ordusu 14 Ağustos günü üç koldan Sakarya'ya doğru yürüyüşe geçti Yunan ordusunun planı Türk ordusunun batıya dönük cephesi karşısına bir tümen bırakıp bütün birliklerini Sakarya güneyinde toplamak, Türk cephesini yarmak ve sol kanadını kuşatmaktı Böylece milli orduyu sona erdirmiş olacaklardı General Papulas ve kurmay kurulu bu sonucu alacaklarına güveniyorlardı 23 Ağustos (1921) Salı sabahı Sakarya Meydan Muharebesi başladı Yunan ordusu bütün gücüyle taarruza geçti Türk sol kanadını kuşatmak için sağ kanadını sürekli uzatıyordu ama karşısında daima o kanada kaydırılmış fedakar bir Türk birliğini buluyordu Cephenin uzunluğu 100 kilometreyi bulmuştu Mustafa Kemal Paşa ünlü emrini verdi Bu yepyeni bir savunma anlayışıydı: "Savunma hattı yoktur, savunma alanı vardır O alan bütün vatandır Vatanın her karış toprağı vatandaş kanıyla ıslanmadıkça terk olunamaz" Kesin olarak gerekmedikçe bir küçük tepecik bile terk edilmeyecekti Subaylar da Mehmetçikler gibi bir karış toprak için kanlarını dökecek canlarını feda edeceklerdi

Bu alışılmamış ve özverili savunma düzeni karşısında Yunan ordusu hızla erimeye başladı On binlerce kaybına karşı Yunan ordusu, cephe boyunca ortalama sadece on kilometre ilerleyebilmişti Cephe gerisine sızan Türk süvarileri ikmal kollarını vurduğu için cephane, yiyecek ve benzin sıkıntısı da çekmeye başlamışlardı Yunan karargâhındaki iyimserlik yerini giderek derin bir kaygıya bıraktı Durum olgunlaşmış, taarruz sırası Türk ordusuna gelmiştir:

Yunan ağır topçu birlikleri Eskişehir yakınlarında

10 Eylül 1921 Cumartesi günü sabahı Türk karşı taarruzu başlarSağ kanatta ilk hamlede Duatepe geri alınır ve süngü pırıltıları içinde al sancaklar göğe yükselir Sol kanatta da süvari kolordusu kaçan düşman artçılarının peşine düşmüştür

Batı Cephesi Komutanı İsmet (İnönü) Paşa, Sakarya Meydan Muharebesi'nde
Yunan birliklerinden ele geçirilen topları incelerken karargah subaylarıyla birlikte

Yunan hükümeti ordunun geri çekilmesini onaylar Oysa Yunan ordu karargahı Sakarya batısına geçmiştir bile General Papulas, ordusunu, bütünüyle mahvolmadan savaşın dişlerinden kurtarıp geriye çekebilme telaşı içindedir Yunan Genelkurmay Başkanı General Dusmanis durumu şöyle özetleyecektir: "Kaçmaktan başka bir karar verebilecek güçleri kalmamıştı" Yunan ordusu muharip kuvvetinin yarısını Sakarya'da bırakmış, taarruz gücünü yitirmiş bir şekilde bütünüyle Sakarya nehrinin batısına geçmişti

22 gün ve gece süren Sakarya Meydan Muharebesi sona ermiştir 13 Eylül 1921 günü bir bildiriyle millete ve dünyaya Türk zaferi ilan edilmiştir

Ünlü tarihçi Toynbee diyor ki: "Bu savaş 20 yüzyılın en büyük savaşlarından biridir"

Gazeteci Claire Price da şöyle diyor: "Batı 200 yıldan beri ihtiyar Osmanlı Devleti'ni parçalamaya çalışıyordu Fakat Sakarya'da Türk'ün kendisiyle karşılaşmış ve ona dokunduğu anda da tarihin yönü değişmiştir Tarih bu olayı devrimizin en büyük olaylarından biri olarak kaydedecektir"

Türkiye Büyük Millet Meclisi, Türk tarihinde bir dönemeç niteliği kazanan bu büyük savaş ve görkemli zaferden sonra Başkomutan Mustafa Kemal Paşaya "mareşallik" rütbesi ve "gazi" sanı verdi Bundan sonraki aşama emperyalizmin desteklediği son düşmanı da denize dökmekti Bunun için 26 Ağustos 1922'ye kadar bir hazırlık yılı beklemek gerekecekti

Bu destanı yaratan bütün kahramanları derin bir saygı ile anıyoruz

Başkomutan Mustafa Kemal Duatepe'de Sakarya Meydan Muharebesi'ni yönetirken (10 Eylül 1921)