Doppler Olayı, çalışma Ilkesi, Teknolojik Gelişimi, Kullanım Alanları

**Şengül Şirin** · 10-14-2009

Doppler olayı, çalışma ilkesi, teknolojik gelişimi, kullanım alanları

Her dalga hareketinde algılanan titreşim sayısı (bir sesin perdesi ya da bir ışığın rengi), dalgaların gözlemciyi geçiş hızlarıyla belirlenir

işık ya da ses kaynağı ile gözlemci birbirlerine göre hareket ediyorsa, algılanan titreşim sayısı değişir

Gözlemci ile kaynak birbirlerine yaklaşmaktaysa, algılanan titreşim sayısı artar, uzaklaşıyorlarsa, azalır

İlk kez Avusturyalı fizikçi C

J

Doppler tarafından incelenen bu olay, çoğunlukla bir uçak, bir yarış otosu, bir tren (özellikle tren düdük çalarken) gibi hareket halindeki ses kaynakları, bir gözlemcinin yakınından geçerken açık olarak algılanır

Ses önce yüksek perdeden (tiz) yaklaşır ve hızla düşük perdelere (pes) doğru kayar

Gerçek ses değeri, kaynak ile gözlemcinin birbirlerine en yakın olduğu bir an içinde, yani bunları birleştiren
doğru boyunca hiç bir hareket olmadığı sırada duyulur

Doppler olayının, ses ve benzeri titreşimlerle ilgili dalga olaylarında pek uygulaması yoktur

Ama, ELEKTROMAGNETİK IŞINIM alanına, çeşitli biçimlerde uygulanabilir

1848 yılında Fizeau, bu kayramın geçerliliğini ışıkta denedi

Kısa bir süre sonra gökbilimciler, yıldızların tayflarını (Bk

TAYFÖLÇÜMÜ) incelemeye başladılar ve yıldızların çoğunda, ışığın dalgaboyunda ve frekansında kırmızıya doğru bir kayma olduğunu buldular

Bu olgu, yıldızların dünyaya göre hareketlerinin bir göstergesi olarak değerlendirilir

Doppler kayması, yıldızların hızlarını ve yörüngesel hareket yapan cisimlerin, sözgelimi çiftyıldızların, gezegenlerin ve gezegen uydularının yörüngelerini ve uzaklıklarını hesaplamada kullanılır

Günümüzde yapılan gözlemlerde, en uzak cisimlerde görünen kayma, kırmızıya doğrudur

Görünen dalga boyundaki bu uzama, güneş sisteminden uzaklaşan bir hareketin varlığını belirler

1940 yılında kırmızıya kayma, evrenin genişlemesi kuramının en güçlü kanıtı olarak ele alınmış, en büyük kaymanın, en yüksek hızla uzaklaşan cisme ilişkin olduğu varsayılmıştır

Doppler olayı, RADAR alanında büyük önem kazanmıştır

1950'lerde askeri radarlar, kendilerine hareketsiz hedeflerden gelen sinyalleri atıp, doppier
kaymasına uğramış yansıma sinyallerini anında sezebilen elektronik devrelerle (MTI: Moving Target İndication, «hareketli hedef gösterme

10-14-2009	#1
Şengül Şirin	Doppler Olayı, çalışma Ilkesi, Teknolojik Gelişimi, Kullanım Alanları Doppler olayı, çalışma ilkesi, teknolojik gelişimi, kullanım alanları Her dalga hareketinde algılanan titreşim sayısı (bir sesin perdesi ya da bir ışığın rengi), dalgaların gözlemciyi geçiş hızlarıyla belirlenir işık ya da ses kaynağı ile gözlemci birbirlerine göre hareket ediyorsa, algılanan titreşim sayısı değişir Gözlemci ile kaynak birbirlerine yaklaşmaktaysa, algılanan titreşim sayısı artar, uzaklaşıyorlarsa, azalır İlk kez Avusturyalı fizikçi CJ Doppler tarafından incelenen bu olay, çoğunlukla bir uçak, bir yarış otosu, bir tren (özellikle tren düdük çalarken) gibi hareket halindeki ses kaynakları, bir gözlemcinin yakınından geçerken açık olarak algılanır Ses önce yüksek perdeden (tiz) yaklaşır ve hızla düşük perdelere (pes) doğru kayar Gerçek ses değeri, kaynak ile gözlemcinin birbirlerine en yakın olduğu bir an içinde, yani bunları birleştiren doğru boyunca hiç bir hareket olmadığı sırada duyulur Doppler olayının, ses ve benzeri titreşimlerle ilgili dalga olaylarında pek uygulaması yoktur Ama, ELEKTROMAGNETİK IŞINIM alanına, çeşitli biçimlerde uygulanabilir 1848 yılında Fizeau, bu kayramın geçerliliğini ışıkta denedi Kısa bir süre sonra gökbilimciler, yıldızların tayflarını (Bk TAYFÖLÇÜMÜ) incelemeye başladılar ve yıldızların çoğunda, ışığın dalgaboyunda ve frekansında kırmızıya doğru bir kayma olduğunu buldular Bu olgu, yıldızların dünyaya göre hareketlerinin bir göstergesi olarak değerlendirilir Doppler kayması, yıldızların hızlarını ve yörüngesel hareket yapan cisimlerin, sözgelimi çiftyıldızların, gezegenlerin ve gezegen uydularının yörüngelerini ve uzaklıklarını hesaplamada kullanılır Günümüzde yapılan gözlemlerde, en uzak cisimlerde görünen kayma, kırmızıya doğrudur Görünen dalga boyundaki bu uzama, güneş sisteminden uzaklaşan bir hareketin varlığını belirler 1940 yılında kırmızıya kayma, evrenin genişlemesi kuramının en güçlü kanıtı olarak ele alınmış, en büyük kaymanın, en yüksek hızla uzaklaşan cisme ilişkin olduğu varsayılmıştır Doppler olayı, RADAR alanında büyük önem kazanmıştır 1950'lerde askeri radarlar, kendilerine hareketsiz hedeflerden gelen sinyalleri atıp, doppier kaymasına uğramış yansıma sinyallerini anında sezebilen elektronik devrelerle (MTI: Moving Target İndication, «hareketli hedef gösterme __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır