(Zuhr-i âhir) Namazı Kılınmalı

Sual: Şâfiî mezhebinde cum'a namazından sonra, o günkü öğle namazını kılmak lâzım mıdır?
CEVAP
Bu husûs (Tenvîr-ül kulûb) kitabında, uzun uzun anlatılmıştır, özeti şöyle: (Muhakkikler güneşi Remlî' hazretlerinden, (Şâfiîler, Allah ve Resûlüne muhâlefet edip, beş vakit namaza altıncı bir farz ilâve ettiler) diye iftirâ edene, ne cezâ gerekir diye soruldu O da, bunu söyliyenin, en az benzerleri gibi, ta'zîr cezâsıyla cezâlandırılması gerektiğine fetvâ verdi Bu fetvâ Şâfiî fıkıh kitaplarında mevcuttur
Farz olan beş vakti, altıya çıkarmak, dinden çıkmayı gerektirir Dîne ilâve yapılamaz Şâfiiler dîne ilâve yapmıyor Cum'a namazının birden fazla câmide kılındığı yerlerde, o günkü öğleyi de kılıyorlar Müdiriyye kadısı, Şâfiîlerin, cum'a namazından sonra mescidde öğle namazı kılmalarını yasaklamıştır Fakat adı geçen fetvâ, kadıya okununca, kadı, insaf ehli olduğu için, (Ey Şâfiîler, hatâlı olan benim Önceden olduğu gibi, cumadan sonra öğle namazını mescidde kılmaya devam edin) diyerek hakkı teslim etmiştir
Bu konu hakkında Şâfiî âlimlerinden Yûsüf Nebhânî hazretleri de bir eser yazmıştır Bu eserde, birden fazla yerde cum'a kılınan şehirlerde, cum'a namazından sonra, öğle namazını kılmanın sadece Şâfiîlere mahsûs olmadığını, dört mezheb âlimlerinin de aynı hükmü bildirdiklerini söylemiştir
Muhammed Şinvânî de bu husûsta kıymetli bir eser yazmıştır Cum'a namazından sonra öğle namazının kılınması lâzım geldiğini bildirmiştir Sadece mezheblerde nasıl kılınacağı husûsları değişiktir Muhammed Şinvânî, Hanefî âlimlerinin cumanın birden fazla yerde kılınması veya namaz kılınan yerin şehir sayılıp sayılmıyacağı husûsunda şüphe edilmesi hâlinde öğle namazının kılınması gerektiğini bildiren cevaplarını (Dav'uş-Şem'a fi salât-iz zuhri ba'del cumua) eserine almıştır
Bu değerli âlim, bu husûsta ele alınan bütün itirâzları, delil göstererek teker teker çürütmüştür Resûlullah efendimizin zamanında cum'a tek mescidde kılınıyordu Cumaya geç kalanların ikinci, üçüncü cemâat yapmalarına müsâade edilmiyordu Hulefâ-i râşidîn de bu yolu tuttu Hz Ömer döneminde fetihler yapılıp şehirler çoğalmasına rağmen birden fazla câmide cum'a kılınmasına müsâade edilmedi Vâlilere yazılan mektuplarda cumanın tek mescidde kılınması emredildi Emevîler döneminde ve Abbâsîlerin ilk yıllarında bu durum aynen devam etti Cum'anın birden fazla câmide kılınmasının, İmâm-ı Şâfiî hazretlerinin vefâtından 76 yıl sonra olduğunu Hâtib Bağdâdî ve İbni Hacer hazretleri bildirmektedir
Fakihlerin cumhuruna göre, cum'anın tek câmide kılınması vâcibdir Birden fazla câmide namaz kılmak sünnetten ayrılmaktır İmâm-ı Şâfiî hazretleri, ihtiyâç olsa da bir şehirde birden fazla câmide cum'a kılınmasının câiz olmadığını bildirmiştir Sonra gelen Şâfiî âlimlerinden bazısı ise, ihtiyaç hâlinde birden fazla yerde cum'a namazının kılınabileceğini söylemişlerdir Zamanının ikinci Şâfiîsi olarak kabûl edilen İbni Sübkî hazretleri de aynen İmâm-ı Şâfiî hazretleri gibi fetvâ vermiştir Sözü hüccet mezheb âlimleri, birkaç câmide cum'a kılındığı takdirde, öğle namazının da kılınması gerektiğini bildirmişlerdir Çünkü ihtiyatlı davranmak lâzımdır Nitekim hadîs-i şerîfte, (Şüphelerden sakınan dînini ve ırzını korumuştur) buyuruldu)
NOT: Yukarıdaki yazıda, birden fazla yerde cum'a namazı kılınan mescidlerde Şâfiîlerin öğle namazını kılmalarının lâzım olduğu bildirilmektedir Hanefîlerin ise, cum'a namazından sonra, (Vaktine yetişip kılmadığım son öğle namazına) diye niyet ederek (Zuhr-i âhir) adıyla bir namaz kılmalarının lâzım olduğunu İbni Hümam ve İbni Âbidîn hazretleri gibi Hanefî âlimleri bildirmektedir Şevkânî ve Reşit Rızâ gibi bid'at ehli olan mezhepsizler ise, cum'a günü cumadan başka namaz kılmanın câiz olmadığını bildiriyorlar Bir mezhebe bağlı olanların, kendi mezheblerine uyarak cumadan sonra bildirilen namazı kılmaları gerekir
Sual:1-Cuma namazında zuhri ahiri kılarken kazaya kalmış öğle namazına niyet edebilir miyiz?
CEVAP
Zuhri ahir son öğle demektir Zuhri ahir diye niyet edince o günkü Cuma sahih olmuşsa bu kılınan son öğle namazının kazasını yerine geçer Cuma şartlarından ötürü kabul olmamışsa o günkü öğle namazı yerine geçer
2-Kaza borcumuz varken zuhri ahir namazını kılmak doğru mu kabul olur mu?
CEVAP
Kazası olan o günkü öğle namazını kılmaz mı? Önce vaktin namazı kılınır Zuhri ahir kılınınca cuma sahih olunca kaza kılınmış oluyor ya
Sual: En az 6 ay ABD'de kalmak niyetiyle ABD'ye gelen kişi normal vakit namazlarını seferi olarak mı kılmalı yoksa normal mi kılmalı? Birde burada hemen hemen Cuma namazına gitmek fırsatı hiç olmuyor Zuhri Ahir namazını kılmak zorunda mıyız eğer kılmak zorunda isek nasıl kılacağız ve nasıl niyet edeceğiz? Mesela öğle namazının farzını kılarken aynı zamanda Zuhri Ahir namazına da mı niyet edeceğiz?
CEVAP
15 günden fazla kaldığı yerde normal kılar Malikiyi taklit ediyorsa dört ve daha fazla gün kalırsa mukim kılar yani normal kılar
Zuhri ahir son öğle namazı demektir Cumaya gidemeyince öğle namazı kılınır Zuhri ahir namazı kılınmaz Cuma kılınınca zuhri ahir kılınır
Sual: ABD’de yaşıyoruz Geçen hafta camiye gittiğimizde cuma namazını bitirmişlerdi ve cemaat dağılmıştı Burada cumalar değişik yerlerde değişik zamanlarda kılınıyor Yani öğle namazı vaktinde değil Bizim bu durum da ne yapmamız gerekir Öğle namazını kılmalı mıyız?
CEVAP
Cuma kılınamamışsa elbette öğle namazı kılınır Amerika gibi bir yerde Cuma kılınsa bile zuhri ahir namazını kılmalıdır Yahut (Vaktine yetişip de kılamadığım son öğle namazını kılmaya) diye niyet ederek zuhri ahiri kılmalıdır
Sual: Cuma namazının farzını imamla kıldıktan sonra o günkü öğle namazının farzı üstümüzden kalkıyor mu? CEVAP
Cuma namazı sahih olmuşsa kalkar, sahih olmamışsa kalkmaz Onun için zuhri ahir kılıyoruz Yani vaktine yetişip de kılamadığım son öğle namazının farzına diye niyet ederseniz cuma sahih olmamışsa o öğle namazı yerine geçer, sahih olmuşsa o bir kaza namazı yerine geçer