Kaçkar'a Kaçmak

Güneş bulunduğumuz yarım küreyi kaç kez aydınlattı acaba
Kaç damla bir derya oldu yeryüzünde
Rivayet edilir ki Bir Osmanlı şehzadesi Fırtına deresinin ağaç yongaları taşıdığını görüp bu derenin ardı şen bakın bakalım kimler yaşar demiş
Derenin kenarındaki Ardaşen ilçesi ismini buradan almış
Fırtına havzasından iç kesimlere doğru ilerlediğimizde sap yamaçlı dağlar birbirine yaklaşarak vadiyi daraltır
Dorukları 3000 m Geçen dağların yamaçlarında yüzyıllık muhteşem konaklar Kaçkar'a kaçanların ilk fark ettikleri güzellilerden biri…
Karlar kaç bahara yenik düştü düşlerimin ülkesinde
Kara kayalı dik başlarını sakladıkları ak karlar kaç yolcuyu alıkoydu yolundan
Hangi umutlar aşılmaz vadileri dik yamaçları mahmur konaklara dönüştürdü bu vadide
Kimler bu insanlar, 21 yüzyılda anakentlerde dışı sıvasız evlerde yaşayanlardan neleri faklı ki; bu gün başımızı kaldırıp bakarken yorulduğumuz yamaçlarda insan hayalini zorlayan konaklar yapmışlar
Nasıl bir sabır, granit kayaları bu düzgünlükte yontu da harçsız çimentosuz üst üste koydu
Yetmiş seksen sene önce yanan konakların diş duvarlar bile yıkılmadan günümüze kadar ayakta kaldı
O günün şartları ile yapılabilen konakları bu gün bizler restore etmekte bile güçlük çekiyoruz

___

Alçakgönüllülüklerini, sabırlarını ve sessizliklerini herkes kendisine göre yorumladı Gürcü, Ermeni, Hamat; dediler
Onlarsa binlerce yıldır aynı yerde aynı dili kullanıp aynı millete ait oldular Bu gün ay yıldızın altında toplanan Türk ulusuna
Hemşinliler 1071 öncesi Müslümanlığı seçen Türklerdir
Hemşin de dedemden dinlediğim, unutamadığım hikâyeler var belleğimde bu gün bile hayatımı düzenlerken örnek aldığım
Çocukluğumda Dedemin şömineli odasında kılınırdı teravih namazları, Cemaat gelmeden oda hazırlanır şömine yakılır yastıklar sedirlerden toplanırdı; biz çocuklar saf tutanların arkasında oturur namazı izlerdik böyle hazırlığın yapıldığı bir akşam dedeme sordum
Dede bizim dinimizin adı ne… Dedem bana “Atalarımız tüm hak dinleri izledi, hep doğu kaldılar; şimdi son hak dininin emirleri ile Allaha dua ederiz, bütün ehlikitaplara inananlar kardeştir oğlum dedi
O zaman tüm inançları hoş görü ile yüzlerce yıl bir arada tutan Osmanlı imparatorluğunu; atalarımı daha iyi anlayabildim
Hemşin de sisli yüksek dağlarda yaşayan insanların arasındaki görünmez bağı vardır
Hemşin de birbirinden uzakta ve dağların yamaçlarındaki tüm köyler birbirini tanır birbirinden haberdardır
Hürmet ve samimiyet senden önce temsil ettiğin aileyedir, sen o ailenin ismini söylediğinde yaşlılar çok rahat bir şekilde anneni babanı dedeni hatırlayıp sana hal hatır sorarlar
Toprakları modern tarıma elverişli olmayan Hemşin de tarım asırlar boyunca insanın gücüne muhtaç olmuş

Önceleri arpa yulaf sonraları da mısır yöre insanının tarlasına ektiği gıdası olmuş…
Bol yağmurlu yörede sadece konaklar değil, köprüler mezar taşları ve tüm gelenekler Hemşinlileri kendi saflarına çekmeğe çalışanlara inat buram, buram tarih ve buram, buram Türklük Müslümanlık kokar
Peki, yaşayan tüm dokularında bu kadar öz benliğini haykıran yöreye neden bu kadar yakıştırmalar yapılmaktadır
Ben Hemşinliyim ve itiraf edeyim ki Hemşin in neresinde olursam olayım kendimi evimdeki kadar rahat hissederim
Yani benim bilmediğim ya da benden gizlenebilecek bir gerçek asla olmaz
Şimdi sizinle son zamanlarda yurt dışında bile moda olan Kaçkarlara birlikte kaçalım isterseniz belki bu yakıştırmaların sebebini bir nebze anlarız


Son yıllarda orta doğudan özellikle İsrail den bölgeye büyük ilgi var Bu ilgiyi bölgenin güzelliği insanların hoşgörüsü kadar etkileyen bir şey daha var Hemşin evlerindeki Davut yıldızı, ya da diğer ismi ile mührü Süleyman
Bu yıldızı herkes inancına göre yorumlayabilir tabii ama bir Hemşinli olarak benim yorumum atamdan dedemden öğrendiğim gibidir

O yaşayan her canlının dilinden anlayan Süleyman peygamberin müdürüdür ve bu bina onun korumasına emanettir
Ve bu gün dünyada terörü durdurmak isteyenlere yine dedemin bir lafını söylemek isterim
Atalarımız tüm hak dinleri izledi hep doğu kaldılar şimdi son hak dininin emirleri ile Allaha dua ederiz, bizim için tüm vahi inenler kardeştir…
Saklayacağınız şeyleri yapmayın, yapacağınız şeyleri saklamayın insanlar kurtuluşunuz buradadır
Tam 30 yıldır Kaçkar dağlarında kışın kayağa giderim benim çocuklarımda yürümeğe Kaçkar in karlarında başladılar Buralardaki yaylaların tarihi binlerce yılla ölçülendirilir
Yörede çay tarımı ile birlikte zayıflayan yaylacılık geleneği yerini yazlık ev anlayışına bıraktı Yüzlerce yıllık yayla evleri son yıllarda tüm dünyadan konuklar ağırlamağa başladı
Kayak tesislerinin olmadığından uzun yıllardır tur kayağı denilen ve tırmanmakta kullanılan kayaklar la bizler Kaçkarlarda kayak yaparız,

Oysa çoğumuz Kaçkarlarda kayak yapıldığını bir Avusturyalı Kaçkarlarda kaymağa başladığında fark edebildi

Bazen kendi gücüne ve güzelliklerine bu kadar yabancılaşmış başka bir ülke var mıdır yeryüzünde diye düşünürüm

Zamanı önce yıla sonra mevsimlere sonrada diğer parçalara bölmüş insan; bunu yaparken kendi kısacık ömründe yapabileceklerinin çapını hesaplamak istemiş olmalı

Bizlerin ömrü sınırlı olabilir, mal mülk gibi varlıkların yanı sıra hayallerimizi de mirasçılarımıza devredebilirsek sanırım o zaman geçmişimizle birlikte geleceğimize de sahip olacağız; aksı takdirde bu gün bulunduğumuz yerde gelecekte bizim mirasçılarımız olmayabilir

Kaçkar dağlarına kaçanların en çok kullandıkları kapı Ayder Yaylasıdır
Bu gün yayla ve yaylacılıkla ilgisi sadece geçmişi bilenlerin hafızalarındaki hikâyelerde kurulabilir

Ayder den Kaçkarlara uzayan Kavrun vadisi Karadeniz tarafından Kaçkar dağlarının zirvesine giden en kestirme rotadır, Yukarı Kavrun yaylası da Kaçkar dağlarına olan talep nedeni ile giderek yaylacılıktan pansiyonculuğa geçmektedir

Kaçkarların Karadeniz’e bakan yamaçları genellikle sislerin egemenliği altındadır bu nedenle yanında küresel pozisyon belirleme cihazı olmayanlar için her an kaybolma riski vardır

Sislerin de güzel tarafı yok değil, mesela yazın insanların sıcaktan bunaldığı sırada siz soğuktan üşüyebilirsiniz

Kaçkar in denize açılan kapısı olan Fırtına vadisinde hemen, hemen her tepesinde sislerle buluşabilirsiniz, ancak sislerin nerede oturduğunu merak ederseniz bu yer kesinlikle Pokut ve sal yaylalarıdır

Bir günde dört mevsime tanık olabilir bulutların doğup büyüyüp yağmur oluşuna sadece birkaç saat içinde tanık olabilirsiniz

Bu yaylalar tüm heybetleri ile Çamlıhemşin in üzerine dikilen tepenin ucundadır Yaylalara üç yolla ulaşmak mümkün

Bu üç yol Ayder ve Elevit vadilerinden Kaçkar dağlarına ulaşmak istemeyenlere bulunmaz güzellikte ve değerde bir rota sunar

Şenyüva dan yeni yapılan araba yolunu saymazsam Üç yol ağzında da Habak, Konaklar ortan gibi bölgenin evlerini yakından görebilecekleri eski ve otantik köyler var

Üç ayrı yol Paşortü denilen sırtta buluşup teke iner,
Bu yaya yolu tercih edenlerin kamp bilgisi ve kendilerine yetecek yiyecek stoklarının olması gerekir çünkü bir zamanlar bu yolda katıp kervanlarına hizmet veren hanlar artık yoktur

Bir zamanlar yürümekten hendek olmuş yalanız patikalar tepeye ulaştığında az önce buradaydım diyen sislerden kalan su zerrecikleri ayakkabılarınızı ıslatmağa başlar

Ortalama 2000 metre yükseklikte üç saatlik tarihi taş döşeli yol yorum ve tereddüde gerek bırakmadan Hazindağ yaylasına ulaşır

Çevrede görülen her şey bir masalın parçaları gibidir, insanların sadece birkaç ay kalmak için inşa ettikleri evleri görünce köylerdeki konakları daha iyi anlaşılır oluyor

Ve taş işçiliğinin son noktası olan Samıstal yaylası sisle birlikte
Sisin içinde gölgeleri kalmış birkaç inatçı yaylacı dışında bu yaylayı pek kimse ziyaret etmiyor

Ormana uzak evler granit taşlar yontularak inşa edilmiş Virane kalan evlerin etrafını iki insan boyunda ısırganlar kaplamış

Çocukluğumun en güzel yazları bu yaylada yüzlerce arkadaş arasında geçti, şimdi sadece bir iki çocuk ve geçmişi özleyen birkaç yaylacı yaylayı şen tutmağa çalışıyor

Bazı evlerin çatıları çökmüş çürüyor bazıları ise ilk günkü gibi zamana direniyor


Zirveye doğru olan yolculuğumuzu sürdürüyoruz
Akşamı bir zamanlar ineklerime çobanlık yaptığım Memiş Efendi dağında karşılayacağım
Kaçkar in doruğuna yaklaşırken orman kuşağı yaylaları oldukça uzağımızda kaldılar

Buralarda sisi uzun - uzun anlatmaya gerek yok, sadece yılın 365 günün 366 gününde sislerle kucak kucağa yaşar insan

Aslında bunlar sis te değildir, bizim seyrettiğimiz üstümüzden geçen bulutların ta kendisidir ve buradaki adı dumandır

Erzurum Rize il sınırlarının buluştuğu Yesiget boğazında ispir tarafından gelip Çamlıhemşin yaylalarına meyve satmağa giden son çerçiler…

Palovit, Karmik, Hacıvanak, Samistal gibi birkaç yayla hala bu çerçilerden alışveriş yapar Yolculukları Gidiş dönüş dört gün ile bir hafta arasında sürebilir

Bulutları vadileri doldurmuş olarak görmüyorsanız Doğu karedeniz sıra dağlarının denize paralel uzayan sırtlarından birine ulaşmışsınız ve güney yamaçlarına bakıyorsunuz demektir


Kuzeyin sislere güneyin güneşe teslim olduğu bir akşam dilber düzünde kamp yaptık

Sabahleyin Kaçkar’ın en büyük buzul gölünün yanından zirve tırmanışı başlıyor, gölün bazı yerlerinin derinliği 60 metreyi geçiyor

Geçip geldiğimiz yemyeşil ormanlardan çiçekli çayırlardan burada nasibimize hiç pay düşmemiş

Üç saatlik yolu dört iklimle noktaladık yazın ortası ama zirvede kar yağıyor
Dünyada korunması gereken önemli tabiat varlıklarından biridir Kaçkarlar ve benim ülkemdedir; daha da güzeli benim köyümdür Kaçkarlar

Cemal GÜLAS