İslam Ahlak Ve Faziletleri

İslam Ahlak ve Faziletleri
Hakkında İslam Ahlak ve Faziletleri




İTİKA
Yüce Allah'tan korkmak, haramdan ve şüpheli şeylerden sakınmaktır Böyle bir hale "Takva" denir Bunun sahibine de "Müttakî" denilir Müttakî olan bir zat, güvenilir ve itimat edilir bir insan demektir Ondan hiç bir kimseye zarar gelmez
İslâm önünde insanlar esasen birbirine eşittirler Bunların seçkinliği ancak takva iledir Kur'an–ı Kerimde buyrulmuştur:
"Şüphe yok ki, Allah yanında en iyiniz, en çok müttakî olanınızdır"
İttikanın karşıtı fısk'dır, fücur'dur Daha açığı, doğru yoldan çıkmak, Allah'a asi olmak, haram ve şüpheli şeylerden kaçınmamaktır Böyle bir halin sonucu da felâkettir, azabdır

EDEP
Güzel terbiye ve güzel huylarla vasıflanmaktır, utanılacak şeylerden insanı koruyan bir hal demektir
Edeb, insan için büyük bir şereftir Edebin karşıtı İsaet'dir ki, kötülük yapmak ve terbiyeye aykırı davranmak demektir
Edeb, insanın süsüdür Edeb, insanı nefsin arzusuna uymaktan korur ve kurtarır
"İnsanın edebi, zehebinden (altınından) iyidir" denilmiştir
Edebden yoksun olan bir insan, bir toplum için zararlı mikroplardan daha tehlikelidir

İHSAN
Bağışlama, iyilik etme, bahşiş verme, hayır olarak yapılması uygun olan bir şeyi yapma demektir İhsan, adaletin üstünde bir fazilettir Bir âyet–i kerimede buyrulmuştur:
"İhsan ediniz; şüphe yok ki, Allah ihsan edenleri sever"
Diğer bir âyet–i kerimede de buyrulmuştur:
"Yüce Allah sana ihsan ettiği gibi, sen de ihsan et"

İHLAS
Herhangi bir işi güzel bir niyetle ve saf bir kalb ile yapmak, işe başka bir şey karıştırmamaktır Böyle bir hâle, "Hulûs" da denir, Yapılan görevlerin değerleri ihlâsa göre artar İhlâsın karşıtı Riya (gösteriş)dir Bir görevi yalnız bir gösteriş için veya maddî bir yarar için yapmaktır
Riyakâr bir insan, temiz ruhlu, iyi bir insan değildir Yaptığı işlerin mükâfatını Allah'tan dilemeğe yüzü olmaz Bir hadis–i şerif de buyrulmuştur:
"Şüphe yok ki Allah, sadece kendisi için yapılan ve kendi rızası için istenen bir işi kabul eder”

İSTİKAMET
Her işte doğruluk üzere bulunmak, adaletten ve doğruluktan ayrılmayıp din ve akıl çerçevesi içinde yürümek demektir Din ve dünya görevlerini olduğu gibi yapmaya çalışan bir müslüman, tam istikamet sahibi bir insandır Böyle bir insan toplumun en önemli bir organı sayılır

İstikametin karşıtı, hıyanettir ki, doğruluğu bırakıp verilen sözü gözetmemek, caymak, emanete riayet etmemektir, insanların haklarına tecavüz etmektir Bir âyet–i kerimede, Peygamber Efendimize hibaten şöyle buyurulmuştur:
"Emrolunduğun gibi istikamette bulun"
İşte bu âyet–i kerime, istikametin ne kadar önemli ve gerekli olduğunu göstermeğe yeter

İTAAT
Üst amirin dince yasak olmayan emirlerini dinleyip ona göre yürümektir Yüce Allah'ın buyruklarını dinleyip tutmak bir taattır İnsanın mutluluğu da bu taata bağlıdır Bunun karşıtı isyandır Yüce Allah'ın emirlerini dinlemeyen bir insan günahkâr ve hayırsız bir kimsedir ki, kendisini tehlikeye atmış olur Artık böyle bir kimseden insanlık ne bekleyebilir:
Kur'an–ı Kerim'de şöyle buyrulmuştur:
"Allah'a itaat ediniz; Allah'ın Peygamberine de, sizden olan idarecilere de itaat ediniz"

İTİMAD
Güvenmek ve emniyet etmek, bir şeye kalben güvenip dayanmak demektir Halkın güvenini kazanmak bir başarı eseridir İktisadî ve içtimaî hayatın devamı itimadın varlığına bağlıdır Onun için insan, güzel ve doğru hareketleriyle herkesin güvenini kazanmaya çalışmalıdır İtimada aykırı olan şey, hıyanettir, işi kötüye kullanmaktır ki, bunun sonucu pek korkunçtur

İKTİSAD
Her işte denge üzerinde bulunmaktır Gereğinden fazla veya noksan harcama yapmaktan kaçınmaktır İnsan iktisada uyma sayesinde rahat yaşar Bir hadis–i şerif de buyrulmuştur:
"İktisad üzere bulunan fakir olmaz"
İktisadın karşıtı israf'dır, aşırı gitmektir İsraf, yemek, içmek, giyinip gezmek gibi işlerde belli bir ölçüyü aşmaktır ki, haramdır Ferdlerin ve cemiyetlerin yıkılmasına sebebdir Bunun içindir ki, Kur'an–ı Kerim'de şöyle buyurulmuştur:
"Allah israf edenleri sevmez"
Bir de "takdîr" vardır ki, bir şeyi gereğinden çok fazla kısmaktır Bu da uygun değildir

EMNİYET
Bir şeye güvenmek manasına geldiği gibi, insanda doğruluktan ileri gelen bir huy anlamına da gelir İnsanların sırlarını ve mallarını güzelce saklamak da, bir emniyet halidir Emniyetin karşılığı "hıyanettir" sözünde durmamaktır
Ferdleri arasında emniyet bulunmayan bir toplum geleceğinden güven içinde bulunamaz Emniyeti kötüye kullanmak münafıklık alâmetidir Bir hadis–i şerif de şöyle buyrulmuştur:
"Münafığın alâmeti üçtür: Konuşunca yalan söyler, söz verince cayar, emanet edilince hıyanette bulunur"

İNSAF
Adalet içinde hareket etmek ve gerçeği kabul etmektir İnsaf, ciddî ve iyi huylu bir insanın alâmetidir Bunun karşılığı zulümdür, haksızlık etmektir, hak olan şeyi inkârdır Bir hadis–i şerif de buyrulmuştur:
"İnsaf dinin yarısıdır"
Çünkü gerçek din, faydalı olan şeylerin kabul edilerek yapılması ve zararlı şeylerden sakınılması demektir İnsaf sahibi olan kimse, muhakkak dinin yarısını teşkil eden o yararlı şeyleri anlar ve kabullenir Böylece insaf, kendisinde dinin yarısı gibi sayılır

BEŞAŞET
Güler yüzlü olmak ve hoş bir hale sahip olmak demektir Beşaşet, ruhtaki saflık ve neş'enin yüzde parıltısı demektir Karşılığı Ubuset yüz ekşiliğidir İnsan daima güler yüzlü olmalı, hiç kimseye karşı çatık kaşlı bulunmamalıdır Güler yüzlülük bir sadaka ve bahşiş sayılır Bir hadis–i şerif de buyrulmuştur
"Allah muhakkak ki yumuşak huylu ve parlak yüzlü kulunu sever"

TE'DİB
Terbiye etmek, edeb ve ahlâk üzere yetiştirmek demektir Bunun karşıtı da, terbiyeyi terk etmek, yapmamaktır Terbiye işinde asla gevşeklik yapmamalıdır Kendi çocuklarını güzelce terbiye etmeye çalışmak, her aile idarecileri için vacib olan bir görevdir Burada yapılacak dikkatsizliğin zararları yalnız bir aileye ve ferde değil, koca bir topluma aittir Denmiştir ki:
"Baba ile ananın terbiye etmediğini, gece ile gündüz (zaman) terbiye eder Zamanın terbiye etmediğini de, Cehennem terbiye eder"

TEENNİ
Bir işte acele etmeyip düşünerek hareket etmektir Böyle bir davranışa "Teüde"de denir Vakti gelip çatan hayırlı bir iş için teenniye (yavaş davranmaya) gerek yoktur Fakat henüz zamanı gelmeyen bir iş içinde acele etmek, pişmanlık doğuracağından doğru değildir
Teenni'nin karşıtı istical, acele etmektir Bir şeyi zamanından önce elde etmeğe çalışmaktır Bir hadis–i şerif de buyrulmuştur:
"Yavaş davranmak (teennî) Rahman'dan, acele ise Şeytandandır"
Diğer bir hadis–i şerif te de şöyle buyrulmuştur:
"Âhiret işi müstesna, her işte yavaş ve tedbirli davranmak hayırlıdır"

TA'ZİM
Hürmete değer bir kimse hakkında, büyük sayıldığını gösterecek şekilde güzel bir davranışta bulunmak demektir Bunun karşıtı "tahkîr"dir, küçümseme hareketidir ki, asla caiz değildir
İlim, edeb ve yaş bakımından bizden büyük olanlara saygı göstermek, bizden küçük olanlara da sevgi göstermek bizim için bir görevdir Bir hadis–i şerif de buyrulmuştur:
"Bizim büyüklerimize saygı göstermeyen ve küçüklerimize merhamet etmeyen bizden değildir"

TEFE'ÜL
Bir şeyi uğur saymak, bir olayı bir hayrın başlangıcı görmektir Bu güzel bir zan işi olduğundan iyidir Bunun karşıtı "teşe'üm ve tatayyür"dür Bu da bir şeyi uğursuz görmek, nefsin nefret duyduğu bir işi uğursuzluğa bir alâmet saymak demektir Bir kuşun ötüşünü veya bir tarafa uçuşunu uğursuzluğa yormak gibi Bu ise, kötü bir zan ve kuruntu eseri olduğundan caiz değildir
Herhangi bir olaydan uğursuzluk hükmü çıkararak ümitsizliğe ve kuruntuya saplanmak doğru değildir Bazı günlere ve zamanlara uğursuzluk yorumunda bulunmak da uygun değildir
Peygamber Efendimiz buyurmuştur:
"Hayra yorma, güzel söz, temiz lâf hoşuma gider"
İnsan hayırlı söz söylemeli, fena ve uğursuz sözlerden dilini korumalıdır

TEVAZU
Kendini büyük görmemek, bulunduğu dereceden daha aşağı derecede saymaktır Bunun karşıtı "tekebbür"dür, "tecebbür"dür Kendini büyük görmek, bulunduğu derecenin çok üstünde saymak, geçici şeylere güvenerek ona buna çalım satmak ve gururlanmaktır ki, çok kötü bir huydur Bir hadis–i şerif şu anlamdadır:
"Yüce Allah ölçülü davrananı zengin eder, israf edeni de fakir düşürür Tevazu göstereni yükseltir, büyüklenen kimseyi de kırıp geçirir"

TEVEKKÜL
Allah'a güvenmek, kulluk görevini yaptıktan sonra başarıyı Allah'tan beklemek ve insan gücünün yetişemediği şeyleri Yüce Allah'a bırakıp ümitsizliğe ve keder içine düşmemektir Tevekkülden yoksun olmak büyük bir noksanlıktır Bir mümin bilir ki, herhangi bir işin elde edilmesi için, sadece sebeplerin varlığı yeterli değildir Allah'ın dilemediği bir iş; hiç bir zaman meydana gelemez O'nun dilediği bir şeyi de hiç kimse engelleyemez Bununla beraber tevekkül, sebeplere sarılmaya engel değildir Yüce Allah olayları birer sebebe bağlamıştır Bu konuda İlâhî kanunlara uymak gerekir Peygamber Efendimiz, devesini bir şeye bağlamaksızın dışarıda bırakıp Peygamberin huzuruna gelen Amr ibni Umeyye'ye şöyle buyurmuştur: "Deveni bağla da, tevekkül et"

SEBAT
Sözde durmak, verilen sözü yerine getirmek, bir işte, bir inançta veya bir düşüncede kararlı bulunmak demektir "Sabit (kararlı) olanlar nabit (başarılı) olurlar" sözü meşhurdur Sebat başarının bir şartıdır Doğrusu hayırlı ve hakka bağlı olan işlerde sebat etmek bir fazilettir Faydasız olan boş şeylerde sebat göstermek ise, aklın noksanlığına ve insafın yokluğuna delâlet edeceği için büyük bir kusurdur

CÛD
Cömert davranmak, insanlara ihtiyaçlarını bildirmelerine meydan vermeksizin ihsan ve ikramda bulunmaktır Verilmesi uygun olan şeyleri, uygun yerlere kolayca vermek huyudur ki, buna sehavet de denir
Cûd ve seha (cömertlik), insana yaraşan iyi bir huydur Bunların karşıtı, hasislik, cimrilik ve tama'dır ki, insanlara asla yakışmaz Bir hadis–i şerifde buyurulmuştur:
"Cömert kimsenin yemeği şifadır Hasis (cimri) kimsenin yemeği de hastalıktır"

ÜLFET
Uygun kimselerle güzel bir şekilde görüşüp konuşmak demektir İnsanlar devamlı olarak yalnız başlarına yaşayamazlar Birbirleri ile görüşmek zorundadırlar Güzel bir ahlâka sahip olan kimse, herkesle güzel görüşür, onların sevgisini kazanır Bu hale, "ünsiyet" de denir Bunun karşıtı "üzlet" kenara çekilmek, yalnız başına kalmak, herkesten uzaklaşmaktır Herkesle görüşmek uygun olmadığı gibi, herkesten kaçınmak da uygun değildir Bir hadis–i şerifde buyurulmuştur:
"Mümin ülfet eder ve ülfet olunur Ülfet etmeyen ve ülfet olunmayan kimsede ise hayır yoktur İnsanların hayırlısı, insanlar için hayırlı olanıdır"

TEFEKKÜR
Düşünmek ve bir iş üzerinde fikri geliştirmek demektir Yüce Allah'ın kudretine delâlet eden varlıkları düşünmeye dalmak bir ibadettir Birçok maddî ve manevî buluşlar ve yükselmeler hep tefekkür (düşünme) sayesinde olmuştur
Tefekkürün karşıtı, gaflet'tir Düşünceden yoksun olmaktır ki, insana asla yakışmaz Bir hadis–i şerif de buyrulmuştur:
"Yüce Allah'ın yaratmış olduğu şeyler üzerinde düşününüz; fakat Allah'ın zatı hakkında düşünmeyiniz, helâk olursunuz"