Zihni Kuvvetlendirmek

İnsan bir şeyle ne kadar çok meşgul olursa, bir gün o şey onu (istemese de ve kendini zorlamada n) meşgul edecek hale gelir Bir şeyle meşguliye t, o sahada ilim sahibi olmak için atılan adım ve sarfedile n gayretler in, kullanıla n vasıta ve metotları n tamamı; o şeyin insanı meşgul etmesi ise derecesin e göre meşgul olunan sahada ilim ve ihtisas sahibi olmak, hatta yeni keşif ve icatlar peşinde yürümek veya yeni yeni ilhamlara mazhar olmak demektir Meşgul olmak, işin sancısını çekmek; meşgul edilmek ise bu halis niyet ve gayretin meyvesine konmaktır Ulaşılaca k nimetin kemiyet ve keyfiyet itibariyl e geniş buutlarda olması elbette ki çekilecek sancıyla mütenasib dir

Metot ve vasıtalar hedef kapıların ı rahatça ve en kısa zamanda açar İnsanı yeni ufaklarda emin adımlarla gezdirir Çekilecek sancının daha hafif olmasını, enerji ve zaman tasarrufu nu temin eder Tasarladı ğını, müşahede ettikleri ni, dinledikl erini ve okuduklar ını bir veya en çok birkaç defada kafasına nakşetmes ini netice verir Bu hal ise insanın kuvvetli bir hafızaya sahip olmasıyla tahakkuk eder "Zaman az, fakat yapılacak işler çoktur" sırrınca kuvvetli bir hafıza herkesçe matlup veya zarurî bir keyfiyet; bazıların ca rahmani bir hediye olarak sahip olunan bir hal; fakat bütün insanları alâkadar eden yönüyle usulüne uyunca kolayca kazanılan bir nimettir

Zamanımız ın meşhur, "ne kadar okusam aklımda pek kalmıyor" şikâyetin e mukabil, sadece bir kere okumakla hem de içinde ağır meseleler bulunan ilmi bir kitap ezberleye n zatlar hususunda verilen misaller bize bu nimetin kıymetini daha iyi anlatır Şüphesiz bu işin mukaddime si ve esasını, insan olarak hangi maksat ve vazifeyle şu âlemde yer işgal ettiğini idrak etmek; bu vazifenin ilimle terakki olduğu neticesin e teslim olmak; ilimden uzak boş oyun ve işlerle geçirdiği vakitleri kendisi için zarar bilmek teşkil eder Basamakla ra riayet, kendini meşgul olduğu şeye hakkıyla verme ve öğrenmeyi kolaylaşt ıran pratik usuller kullanma, bu esas üzerine bina edilecek yapı taşlarıdı r Asrımızın insanı belki ancak çok ehemmiyet li bir noktada, belki bir taşı şekillend irip yerine koymada zorluk çekecekti r O da, hafıza kuvvetini zayıf düşüren asrın hastalığı ndan kendini korumak, bu hastalığı n kendine bulaşmama sı için koruyucu tedbirler i bulmak ve almaktır En iyi çare, meşgul olduğu ilimlerle o derece haşir-neşir olmaktır ki; başka meşguliye tlere yer, zaman ve imkân vermeyece k, başka birçok meşru meşguliye tlerden bile belki lezzet almayı dahi unutturac aktır

Hafızayı zayıf düşüren illetlere mukabil, hafızayı kuvvetlen direcek amillerin başında sistemli bir hayat, prensipli bir çalışma ve zihni daimi ezberlerl e meşgul etme gelir Ezber gerçek manasıyla bilerek öğrenmedi r Esasen manasını bilmeden ezberleme ler bile zihnîn kuvvetlen mesinde müsbet rol oynar Yalnız, bu yolla öğrenilen şeylerin insana faydalı olmaması boş bir meşguliye ttir Nasıl ki askerin her günkü talimi onu daima rahat ve yorulmada n davranışt a bulunması nı sağlar, aynen öyle de hergün, ihtiyacı olduğu sahalarda birşeyler ezberleme k de zihnin talimidir ve bir zaman sonra, okuduğunu rahat ve yorulmada n bir veya en çok bir-iki defada hafızasın a nakşetmes ini temin eder Ezber çalışması zihnin en yüksek faaliyett e bulunduğu hallerden biridir Ezberleme den öğrenmeye çalışmak, bir labirentv âri sahada yol bulmaya uğraşmak ise, bilerek ezberleme k de, o sahayı kuşbakışı ihata etmek, bütününü birden görmek, eşya ve hadiseler arasındak i münasebet iplerini iyi kavramakt ır Ayrıca neticesi zihnin kuvvetlen mesi, öğrenmeni n günden güne kolaylaşm asıdır

Ezbere, tecrübe ve tetkik etmeden karşı çıkmak insaf ve ilim namına olmasa gerektir Hâlbuki öğrenmeni n esası ezberleme ve daimi tekrarla mütalaaya dayanır Tekrarla, öğrenenle r yer eder Kulak göz ve zihin elele verir Bizde eskiden beri tatbik edile gelen bilerek ezber metodu, batılılar ın yenilerde adını değiştiri p tekrar bize "endirekti f" adıyla takdim ettikleri metottur Zaman ve enerji tasarrufu itibariyl e yine de bizde uygulanan sisteme ulaşama

Elhasıl zihni kuvvetlen dirmek, faydalı şeylerle isteği dışında dahi meşgul edilmek isteyen, hergün, yıllar geçse de kıymetini kaybetmey ecek birşeyler ezberleme li Bu mevzuda müşahhas bir misal istenirse Heinrich Schlieman n'ın dil öğrenenim i hususunda ki şu cümleleri kayda değer:

"İhtiyaçla r benim dil öğrenimin i oldukça kolaylaşt ıran bir yol bulmama vesile oldu Bu basit yol, çok yüksek sesle okumak, (başlangıç ta) tercüme etmemek hergün bir saat çalışmak, enteresan mevzulard a kompozisy onlar yazmak, bunları bir öğreticin in nezaretin de tashih etmek, ezberleme k ve tashih ettiğini diğer derste ezbere söylemekt en ibarettir Çocukluğu mdan beri talimsiz olduğunda n zihnim zayıftı, fakat her anı değerlend irdim Hatta öğrenmek için zaman ayarladım Telaffuz için İngilizce din? İbadetler i takibe diyor, vaazda geçen kelimeler i içimden tekrarlıy ordum Her kuryeye çıkışımda yağmur yağsa bile koltuğumu n altında bir kitap sıkıştırı yor ve birşeyler ezberliyo rdum Postanede okumadan beklemiyo rdum Böylece yavaş yavaş zihnimi kuvvetlen dirdim Çok değil üç ay içerisind e, daha önce üç defa baştan sona dikkatle okumakla, hergün her derste yirmi sahife matbu İngilizce bir nesri (düzyazıyı) kolaylıkl a kelime ketime ezbere söyleyebi lecek hale geldim Çok heyecanda n az uyuyor, uyanık gece saatlerim i akşamleyi n okuduklar ımı zihnimde tekrarlam akla geçiriyor dum Gece zihin gündüzdek inden daha konsantre olduğunda n, bu çalışmala rımdan da çok istifade ettim Bu şekilde İngilizce nin mühim bir kısmını altı ayda öğrendim"