Nüfus Artış Hızını Etkileyen Etmenler

- Nüfus Artışı : Bir toplumda nüfusun, belli bir zaman sürecinde oransal artışına nüfus artışı denir Köylerde, doğurganlığın nedenleri :

¨ Üretimde geri teknoloji kullanılması nedeni ile işgücüne duyulan gereksinim

¨ Tarımda sigortanın olmaması, çocukların yaşlılık güvencesi olarak görülmesi

¨ Devletin can güvenliği sağlayamaması nedeniyle kalabalık aile olma dürtüsü
Kırsal kesimde doğum kontrol yöntemlerinin bilinmemesi

¨ Ataerkil yanı ağır basan geleneksel ailelerde erkek çocuk sahibi olma isteği

- Nüfus Sayısı ve Nüfus Artışının Yarattığı Sorunlar :

¨ Nüfus Patlaması : Bir toplumda beslenme, barınma ve sağlık sorunlarının çözülmesi sonucu çocuk ölüm oranlarının düşmesi ve ortalama ömrün uzaması nedeniyle nüfusun beklenenden fazla artmasına nüfus patlaması denir

¨ Nüfus Baskısı : Geçim kaynaklarının insanca yaşatacağı nüfusun üzerinde nüfus sayısına sahip olan ülkelerde nüfus baskısı yaşanır Nüfus baskısı genelde nüfus patlaması sonucu yaşanır

¨ Nüfus Yetersizliği : Ülkede var olan ekonomik ve doğal kaynakları işletecek kadar nüfus bulunmaması nüfus yetersizliğine yol açar Nüfus yetersizliği yaşayan ülkeler doğurganlığı teşvik ederek ve başka ülkelerden nüfus ithal ederek bu olumsuzluğa çözüm ararlar

- Nüfus Bileşimi : Nüfusun yaşa, cinsiyete, eğitim durumuna, sınıfsal konumuna göre oransal dağılımına nüfus bileşimi denir Nüfus bileşimi toplumsal yaşamın anlaşılmasında önemli bir veri olarak değerlendirilir

- Nüfus Hareketliliği :Bir toplumda nüfusun tümünün ya da bir kısmının ekonomik, siyasal, kültürel ve coğrafi nedenlerle bir yerden bir yere göç etmesidir Nüfus hareketliliği sosyolojik olarak iç göçler ve dış göçler biçiminde yaşanır

¨ İç Göçler : Bir ülkede nüfusun bir yerden bir başka yere göç etmesidir İç göçlerin en yaygın örneği köyden kente göçtür Köyden kente göç olgusunu inceleyebilmek için öncelikle köyü ve kenti tanımamız gerekir

> Köy : Ağırlıklı olarak tarım ve hayvancılıkla geçinen, birincil ilişkilerin yaygın olduğu nüfusu az yerleşim birimleridir Başlıca köy biçimleri :

¨ Toplu Köy : Evlerin birbirine yakın olduğu yerleşim birimleridir Bu tür köylerde aileler küçük toprak sahibidir, kapalı köy ekonomisi egemendir ve tarlalar köyün uzağındadır Bu nedenlerle genelde üretimde verim düşüktür Ancak toplu köylere elektrik, su, yol, eğitim, iletişim, sağlık gibi alt yapı tesislerini götürmek ucuza mal olur

¨ Dağınık Köy : Evlerin birbirinden uzakta olduğu köylerdir Alt yapı tesisleri açısından dezavantajlı olan bu köylerde, üretimde verim yüksek olur Çünkü dağınık köyler büyük çiftlikler biçiminde oluşan yerleşim birimleridir Bu tür köylerde üretim pazar için yapılır ve en gelişmiş tarım araç, gereç ve teknikleri uygulanır Dağınık köyler bazen coğrafya koşullarının zorlaması sonucu da oluşabilir Genelde dağlık kesimlerde görülen bu köyler arazi yapısı nedeniyle evlerin birbirinden uzakta kurulmasını zorunlu kılar

¨ Hat Köyü : Eskiden ırmak kıyılarında ve vadilerde günümüzde ise daha çok anayol kenarlarına sıralanan evlerden oluşan yerleşim birimleridir

> Kent : Ağırlıklı olarak ticaret ve sanayi faaliyetlerinin görüldüğü, ikincil ilişkilerin yaygın olduğu nüfusu yoğun yerleşim birimleridir Kentler ekonomik, siyasal, kültürel, eğitsel, sanatsal ve bilimsel merkezlerdir

> Köy ve Kent Yerleşimlerinin Karşılaştırılması :

¨ Köyde nüfus yoğunluğu az, kentte çoktur

¨ Nüfus köyde doğurganlığın çok olması nedeniyle, kentlerde ise köyden kente göç sonucu artar

¨ Köylerde birincil ilişkiler, kentlerde ikincil ilişkiler yaygındır

¨ Köyler kültürel anlamda tutucu, kentler yenilikçidir

¨ Köylerde egemen geçim kaynağı tarım ve hayvancılık, kentlerde ticaret ve sanayidir

¨ Köylerde doğal iş bölümü, kentlerde mesleki ve teknik işbölümü ağırlıklı olarak görülür

¨ Köyler üretimin doğal koşullara bağlı olması nedeniyle kentlere göre doğal afetlerden daha çok etkilenir

> Köyden Kente Göç : Sanayi devrimi sonucu köy ağırlıklı nüfus, kent ağırlıklı nüfus haline dönüşmüş, bu durum toplumsal yaşamın her alanında ciddi değişmelere yol açmıştır

¨ Köyden kente göçün nedenleri :

· Makineli tarıma geçişle birlikte emek yoğun işgücüne talebin azalması

· Kentlerin sanayileşmesi sonucu açılan işletmelerin işgücüne gereksinim duyması

· Köylerde doğurganlığın yüksek olmasının yaşattığı nüfus artışı

· Kentsel yaşamın sağladığı kolaylıklar, iletişim ve ulaşım olanaklarının artması

· Toprağın bölünmesini engelleyen eski geleneklerin yerine hukukun etkinleşmesiyle toprakların miras yoluyla bölünmesi

· Coğrafya koşullarındaki kötüleşmeler, kuraklık, sel, çığ, erozyon, deprem gibi doğal afetler

· Kırsal kesimdeki siyasal istikrarsızlıkların kan davalarının yarattığı can güvenliği sorunu

¨ Köyden kente göçün sonuçları :

© Kentlerin sanayileşmesi ve tarımın makineleşmesinin birlikte yaşanması sonucu görülen köyden kente göç olayı ulusal gelirin artmasına neden olmuştur

© Tarımda makineleşme ve diğer etkenlerle köyden kente göç yaşanırken kentler yeterince sanayileşmemişse işsizlik kentlerde daha yoğun sorunlar oluşturmuştur

© İşsizliğe bağlı olarak suç oranlarında artış yaşanmıştır

© Kentlerin göç olayına hazırlıksız olması durumunda altyapı sorunlarının yaşanması gecekondulaşma gibi çarpık kentleşme sonuçlarını doğurmuştur
Köy – kent kültür farklılaşması yüzünden kültürel çatışma, kültür şoku, kültürel yozlaşma gibi sorunlar yaşanmıştır

¨ Dış Göçler : Bir ülkeden başka bir ülkeye doğru yaşanan nüfus hareketliliğine dış göç denir Dış göçlerin nedenleri :

© İşsizlik : Nüfus baskısı yaşayan ülkelerde yaşanan işsizlik sonucu nüfus yetersizliği yaşayan ülkelere doğru dış göç yaşanır

© Siyasal Nedenler : Savaşlar, iç siyasal istikrarsızlıklar ve azınlıklar üzerindeki siyasal baskılar yüzünden dış göçler yaşanır

© Beyin Göçü : Bir ülkedeki yetişmiş uzman elemanların başka ülkelere göçüne beyin göçü denir Uzman elemana ülkesi yeterince ekonomik olanak sağlayamıyorsa, uzmanlık alanı ile ilgili altyapı yoksa ve ülkede iç siyasal istikrarsızlık yaşanıyorsa beyin göçü görülür

Nüfusun Toplumsal Yaşam Üzerindeki Etkileri :

© Çocuk ve genç nüfusun genel nüfus içerisinde oranının yüksek olması genelde toplumsal gelişmeyi olumsuz etkiler

© Doğum oranının yüksek olması sonucu nüfus artış hızının yüksek olması toplumsal gelişmeyi olumsuz etkiler

© Kentleşme hızı nüfus artış hızının gerisinde kalırsa gecekondulaşma gibi çarpık kentleşme sorunları yaşanır