Avrupa Dilleri-hint-avrupa Dil Ailesi |
06-19-2009 | #1 |
Şengül Şirin
|
Avrupa Dilleri-hint-avrupa Dil AilesiBirçok Avrupa ülkesinin "ulusal dil" adıyla bilinen kendi dili vardır Örneğin Türkçe, İngilizce, Fransızca, İspanyolca ve Yunanca bunlardan birkaçıdır Ama öteki Avrupa ülkelerinin pek çoğunda ulusal dil yoktur Örneğin Belçika kuzey ve güney olmak üzere iki bölgeye aynlır; kuzeyinde Hollanda dilinin bir biçimi olan Flamanca, güneyinde ise Fransızca konuşulur İsviçre'de konuşulan dört dil vardır: Fransızca, Almanca, İtalyanca ve Romans dili Bazı diller insanların bir araya gelmesinde çok etkili olmuştur İtalyanca, İtalya'nın birleşmesine yardımcı oldu İrlanda'da büyük ölçüde İngilizce konuşulduğu halde, İrlanda bağımsızlık hareketinde oynadığı rolün bir sonucu olarak, İrlanda dilinin bu ülkede geniş bir kullanım alanı vardır Çoğu Avrupa dilinin "standart" olarak nitelenen resmi bir biçimi, ayrıca birbirinden değişik ve farklı lehçeleri vardır Lehçeler, değişik bölgelerle, bazen de değişik toplumsal gruplarla bağlantılıdır; ama gene de bir dilin değişik lehçelerini konuşanlar genellikle birbirlerini anlayabilirler {bak Lehçe) Örneğin, Hollanda'nın ve Almanya Federal Cumhuriyeti'nin Kuzey Denizi kıyılarından güneye doğru bir lehçeler zinciri uzanır; bu lehçelerin her biri, en yakın komşusu olan lehçeden, az da olsa belli farklılıklar gösterir Federal Almanya tarafında kalanlara Alman lehçeleri, Hollanda tarafında kalanlara da Hollanda lehçeleri denir Bazı Alman ve Hollanda lehçeleri ise birbirlerine çok yakındır Evlerinde konuştukları lehçe hangisi olursa olsun, Hollandalı çocuklar resmi Hollanda dilini, Alman çocukları da resmi Almanca'yı okuyup yazmayı öğrenirler HintAvrupa Dil Ailesi Avrupa dillerinin büyük bölümü, HintAvrupa dil ailesi adıyla bilinen bir dil grubunun dallarından türemiştir Bu dil ailesinin artık yaşamayan daha eski bir "anadil"den geldiği düşünülmektedir Farsça ve Ermenice ile Hindistan'ın kuzey bölgelerinde konuşulan dillerin çoğu da HintAvrupa dil ailesinde yer alır HintGermen dil ailesi de denen dil grubunun HintAvrupa dil ailesi adıyla anılmasının nedeni, Avrupa'dan Hindistan'a kadar geniş bir alana yayılmasıdır Tarih boyunca yapılan göçler, HintAvrupa dillerini Avrupa' nın büyük bölümüne ve çok sonraları da Amerika, Avustralya, Afrika kıtalarına ve başka yerlere taşıdı HintAvrupa dil ailesinin Avrupa'ya gelen başlıca dallan Germen, Baltık ve Slav, Kelt, İtalik, Arnavut ve Yunan alt aileleriydi Günümüzdeki Germen dilleri arasında İskandinav ülkelerinde konuşulan ve son 1000 yıl boyunca Germen dillerinin Eski Norveççe bölümünden gelen İsveççe, Norveççe, Danimarka dili (Danca) ve İzlanda dili, Almanca, Hollanda dili, Hollanda kıyılarında konuşulan Frizce ve İngilizce bulunur İngilizce'nin en eski biçimi Britanya Adalan'na 5 ve 6 yüzyıllarda girmiştir Got akınlarıyla Avrupa' nın güney kesimindeki çeşitli bölgelere ve Kırım'a kadar götürülen ve bugün artık yaşamayan Gotça da başka bir Germen diliydi B altık ve Slav (ya da Slavon) dilleri genellikle ayn ama birbirine akraba alt aileler olarak kabul edilir Başlıca Ballık dilleri Litvanca ile Letonca'dır SSCB'nin resmi dili olan Rusça, en önemli ve en yaygın olarak konuşulan Slav dilidir Rusça, Beyaz Rusça ve Ukrayna dili ile birlikte Slav dillerinin doğu bölümünü oluşturur Güney Slav dilleri arasında Bulgarca ile hepsi de Yugoslavya'da konuşulan Makedonca, SırpHırvatça ve Slovence bulunur Batı Slav dillerinin en önemlileri ise Çekçe, Slovakça ve Lehçe'dir Slav dilleri, günümüzden 1000 yıl önce var olan ortak bir Slav dilinden gelir; bu dilden gelen dillerin en eskisi, Eski Kilise Slavca'sı adıyla günümüzde de yazılı biçimde yaşamaktadır Eski Kilise Slavca'sı (Eski Bulgarca), Avrupa'nın güneydoğusunda kurulan ilk Hıristiyan kiliselerinin dilidir Eski Kelt dillerini konuşanlar göçler yüzünden yer değiştirdi; günümüzde bu diller Avrupa'nın batı kıyılarıyla sınırlanmış durumdadır En tanınmış Kelt dilleri Galce, İrlanda Gaelce'si, İskoçya Gaelce'si ve Bretonca'dır Ayrıca 18 ve 19 yüzyıllara kadar Cornvvall ve Man Adası'nda kullanılan Cornvvall dili ve Man Adası dili de Kelt dillerindendir İtalik dal, Kelt dillerinin oldukça yakın bir akrabasıdır Bu dalın en Önemli dili, kuşkusuz, Roma İmparatorluğu'nun dili olan ve sonuçta yerini bütün öteki İtalik dillere bırakan Latince'ydi "Klasik" Latince bir edebiyat, yani yazı diliydi Halk Latince'si Fransa ve İber Yanmadası'ndaki eski Kelt dillerini silikleştirerek Roma İmparatorluğu'nun kurumlan aracılığıyla Batı Avrupa'nın büyük bölümüne yayıldı (bak LATİNCE) Latince giderek çağdaş Roman dillerinin doğuşuna yol açtı Bu diller, Fransızca, İtalyanca, İspanyolca, Portekizce, Provans dili (Fransa'nın güneyinde konuşulur) , Katalanca (İspanya'nın kuzeydoğusunda konuşulur), Romans dili (İsviçre'nin bazı bölümlerinde konuşulur), Rumence (eskiden Daçya denen bugünkü Romanya'da yaşayanlann Latin kökenli dili) ve öteki Latin dilleridir (bakRoman Dilleri) Arnavutça ve Yunanca da HintAvrupa dil ailesinin temel dallandır Çağdaş Arnavutça, Balkanlar'ın bu bölümüne çok eskiçağlarda giren bir dilden kaynaklanır Yunanca konuşan insanlar Yunanistan'a, Yunan Adalan'na ve bugünkü Türkiye'nin batı kıyılanna İÖ 2000 yıllannda geldiler Yunanca'nın Atina lehçesi (Attika Yunancası), İÖ 3 yüzyılda Yunan dünyasının büyük bölümüne yayıldı ve sonradan Bizans İmparatorluğu'nun dilini oluşturdu Bu dil günümüz Yunanca'sının atasıydı (bak Yunanca) Avrupa'da HintAvrupa dil ailesine bağlı olan dillerin dışında üç ulusal dil (Estonya dili, Fince ve Macarca) ile Finlandiya, Norveç ve İsveç'in bazı bölümlerinde konuşulan Laponca (Laponlar'ın dili) vardır Bütün bu diller FinUgor dil ailesindendir SSCB'nin bazı bölgelerinde konuşulan dillerin bir bölümü de bu ailedendir Türkçe ise UralAltay dil ailesinin Altay kolundadır ve Orta Asya ile Çin' de konuşulan bazı dillerle, aynca büyük bir olasılıkla Japonca ile akrabadır Pireneler'in iki yanında, Fransa ve İspanya topraklannda yaşayan küçük bir grup insanın konuştuğu Bask dili, dilciler için hâlâ bir gizdir Bu dil, yapı açısından öteki Avrupa dillerine benzemez, bugüne kadar hiç kimse Bask dilinin başka bir dille ya da dil ailesiyle akraba olduğuna ilişkin izler bulamamıştır Söylenebilen tek şey, Bask dilinin bir zamanlar İber Yarımadası'nda daha yaygın olarak konuşulduğudur; çünkü tarih çağlarında Bask dilinin bilinmediği bölgelerdeki bazı yer adlan Bask dilinden alınmadır Bu durumda, günümüzdeki Basklar'ın, Keltçe konuşan halklar ve daha sonra da Romalılar tarafından Bask ülkesindeki dağlara itilmiş eski halklardan bugüne kalanlar olması gerekmektedir
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|
|