Sesin Frekansı Ve Yüksekliği Nelere Bağlıdır?

sesin frekansı ve yüksekliği nelere bağlıdır?

Ses Dalgası ve Sesin Özellikleri

SES
Ses kaynakları titreşerek ses meydana getirir Titreşim, bir cismin ileri geri gidip gelme hareketidir Ses veren her şey titreşir Titreşen cisimler ses oluşturur Ses veren cisimler esnektir Esnek olan cisimler ses dalgaları meydana getirebilir ve ses dalgalarını iletebilir
Ses üreten varlıklara ses kaynağı denirSes madde değil, enerjidir
SESİN OLUŞMASI VE YAYILMASI
Ses dalgaları titreşim kaynağından enerji taşırlar Bu enerji, çeşitli ortamlar tarafından iletilir Bu esnada ortam yer değiştirmez, hareket eden madde değil, hareket enerjisidirSu yüzeyindeki dalgalar ile havada yayılan ses dalgaları farklıdır Su dalgalarını gördüğümüz halde, ses dalgalarını göremeyiz Ses dalgaları havada küresel olarak yayılır Cisimlerin titreşmesi ile meydana gelen sesin kulağımıza kadar gelebilmesi için ses kaynağı ile kulağımız arasında katı-sıvı-gaz gibi esnek bir ortamın bulunması gerekir
Yani ses boşlukta yayılmaz Sesin farklı ortamlarda yayılma hızı da farklıdır
Sesin yayılma hızı bazı etkenlere bağlı olarak değişirBunlar;
1- Sesin yayılma hızı ortamın sıcaklığına bağlıdır
Sesin 0ºC de havada yayılma hızı 331m/s olduğu halde 20ºC de 344 m/s ‘dir Sıcaklık artıkça sesin o ortamdaki yayılma hızı da artar
2- Sesin yayılma hızı ortamın cinsine bağlıdır
Ses katı maddelerde en hızlı, gaz maddelerde ise en yavaştır
3-Sesin yayılma hızı ortamın yoğunluğuna bağlıdır
Ortamın yoğunluğu arttıkça sesin yayılma hızı da artar
Ses oluştuğu ortamlarda dalgalar halinde yayılır

Titreşen her madde ses oluştururFakat bu oluşan ses dalgaları aynı değildir Ses dalgalarının bazı özellikleri vardırBunlardan biri genliktir Bir dalga tepesi ile dalga çukuru arasındaki mesafenin yarısına genlik denirBir çukur ve birde tepeden oluşan ( bir dalga boyu) dalgaya da periyot denir

YANKI: Ses dalgalarının bir engele çarptıktan sonra yansıyıp geri dönmesi olayına yankı denir
Bir engele ses dalgalarını gönderip engelden yansıyan sesin, tekrar geri dönmesi arasında geçen süreden engelin uzaklığı tespit edilir
Gemilerde deniz derinliğinin saptanması, balık sürülerinin izlenmesi,batık gemilerin yerinin saptanması için sonar cihazları kullanılır Sonar cihazları suyun sesi iletmesi sayesinde çalışır
Yankı olayının gerçekleşmesi için gerekli en küçük uzaklık 20ºC de yaklaşık 17 metredir Engelle aramızdaki uzaklık 17 metreden küçük ise, yansıyıp geri dönen ses dalgalarını ayırt edemeyiz

REZONANS:Bir ses kaynağından yayılan ses dalgaları çevredeki bazı ses kaynaklarını etkileyerek titreştirebilir
Frekansları aynı olan kaynaklardan biri titreştirildiğinde, diğer ses kaynağının etki ile titreşmesi olayına rezonans denir

SESİN ÖZELLİKLERİ
Bir sesi, başka bir sesten ayıran özellikler vardırSesin özellikleri şunlardır:
1-Sesin şiddeti
2-Sesin yüksekliği
3-Sesin tını

1-SESİN ŞİDDETİ:
Sesin uzaktan veya yakından duyulabilme özelliğidirUzaktaki birine sesimizi duyurabilmemiz sesin şiddetine bağlıdırSes dalgalarında genlik ne kadar büyük olursa sesin şiddeti de o kadar büyük olur Ses şiddetine gürlük de denir
Ses şiddeti birimi desibeldir(dB)Yani sesin bir dalga boyundaki gücüdür

GÜRÜLTÜüzensiz frekanslı sesler gürültü olarak adlandırılır Bir sesin gürültü olup olmadığı ses düzeyine bakılarak belirlenir Ses düzeyi, ses şiddeti ile ilgilidir
İşitilebilen en hafif şiddetindeki ses 0 (sıfır) desibel olarak kabul edilir Buna işitme eşiği denir Normal konuşma sesi 30-60 dB arasındadır
Bazı seslerin şiddeti şu şekilde belirtilebilir
0db İnsanın duyabildiği en düşük ses şiddeti
60 dB Normal konuşma veya daktilo sesi
90 dB Kamyon sesi veya çim biçme makinesi sesi
100 dB Asfalt delme makinesi
115 dB Konser veya barlarda yüksek sesli müzik
140 dB Jet uçağı sesi
Genel olarak 85 dB üzerindeki sesin kulağa zararlı olacağı kabul edilir

2-SESİN YÜKSEKLİĞİ:
İnce sesi kalın sesten ayıran özelliktirBir sesin ince veya kalın olması, o ses kaynağının titreşim sayısına bağlıdır
Bir ses kaynağının bir saniyedeki titreşim sayısına frekans denirFrekans birimi hertz’dir Hz ile gösterilir Ses kaynakları çok hızlı titreşirlerse ince (tiz), az titreşirlerse kalın(pes) ses verirYani frekansı büyük olan ses, frekansı küçük olan sesten daha incedir

Titreşen bir telin frekansı;
1- Telin boyuna (Telin boyu arttıkça frekansı küçülür, ses kalınlaşır)
2- Telin gerginliğine (Telin gerginliği arttıkça frekans büyür, ses inceleşir)
3- Telin kesitine (Tel kalınlaştıkça frekans küçülür, ses kalınlaşır)
4- Telin cinsine bağlıdır
İnsanların duyabileceği ve üretebileceği seslerin belli frekans değerleri vardırNormal bir insan kulağı 20Hz ile 20000 Hz arasındaki sesleri duyabilir Frekansı 20000 Hz’nin üstünde olan sese ultrasyon denir

3- SESİN TINI:
Her ses kaynağı kendine özgü ses çıkarırKeman sesini mandolinden, kaval sesini flütten ayıran özelliktir Aynı yükseklikte ve aynı şiddette başka başka müzik aletlerine ait sesleri kulağımız ayırt edebilirİşte sesin bu özelliğine sesin tını adı verilir

SES YALITIMI: Gürültüyü oluşturan ses olduğuna göre sesi geçirmeyen ve daha az geçiren maddelerin kullanılması gürültüyü önler
Günümüzde ses yalıtımı sağlayan malzemeler üretilmektedir Lastik, pamuk, yün, keçe ve halı gibi maddeler sesi az iletir, yansıtmaz, söndürürTahta, demir, bakır, alüminyum, taş ve beton gibi maddeler ise sesi iyi iletir

SES KAYDI: Ses Kaydeden Araçlar İlk ses kaydı "fonograf" denen bir araçla yapılmıştır (Thomas Edison tarafından 1877'de icat edilmiştir) Zamanla bu alanda çeşitli araçlar geliştirilmiştir Gramafon, teyp ve modern stüdyolardaki kayıt araçlarıdır İlk ses kaydı fonografta sesler, mum silindirlere kayıt yapılıyordu Dönen taş plaklara kaydedilir
Sesin banda kaydedilmesiyle ses kaydı gelişti Sesli bir filmde ses, filmin kenarına kaydedilir Müzik kasetleri, sesin kaset içinde banda kaydedilmesiyle istediğimiz zaman,kaset çalarla tekrar sese dönüştürmemizi sağlar

SES İSKANDİLİ
Ses iskandili sesi ölçen bir alettir ses yalıtımında ve yankı oluşumunda kullanılan maddelerden oluşurSes iskandili sesi ölçtüğü için ses uzmanlıklarında da kullanılır Sesi algılayarak ölçerYankıları algılayabilirBuda onu daha çok özelleştiren bir özelliğidir Gece kulüplerinde zabıtalar sesin şiddetini ölçmek için , sinema, tiyatro, konser salonu gibi mekanların ses yalıtımları, akustik düzenleri için kullanılırSes yalıtımında ve yankı oluşumunda
kullanılan maddelerden oluşur

Faydalı