Tbmm’Nin Açılışı ( 23 Nisan 1920 )Tbmm’Nin Kuruluş Amacı,Tbmm’Nin Özellikleri

TBMM’nin Açılışı ( 23 Nisan 1920 )TBMM’nin Kuruluş Amacı,TBMM’nin Özellikleri
TBMM’nin Açılışı ( 23 Nisan 1920 )TBMM’nin Kuruluş Amacı,TBMM’nin Özellikleri
TBMM’nin Açılışı ( 23 Nisan 1920 )
İstanbul’un itilaf devletleri tarafından işgal edilmesi ve meclisi mebus anın kapatılması üzerine Mustafa Kemal heyeti temsiliye adına bir genelge yayımladı 19 Mart 1920 tarihli bu genelge ile, yeni meclisin Ankara’da toplanacağını her sancaktan 5 kişinin seçilmesini istedi Ayrıca Osmanlı mebusan meclisi üyelerinden İstanbul’dan kaçıp Ankara’ya gelebilenlerinde TBMM’ye kabul edilecekleri bildirildi ( bunlar 27 Ekim 1920 tarihine kadar TBMM’ye kabul edilmişlerdir)
!Böylece milli iradeye saygılı olunduğu, milli birlikten yana olunduğu ve Ankara’nın otoritesinin güçlendirilmek istendiği anlaşılmıştır

• TBMM 23 Nisan 1921 de Ankara’da, coşkulu bir törenle açıldıTBMM ilk toplantısında 120 üye bulunuyordu ( sonradan 380’e çıktı )
• TBMM açıldığı gün Mustafa Kemal’i meclis başkanlığına seçti

Kuruluş Amacı

• Düzenli bir ordu oluşturmak
• Milli iradeyi gerçekleştirmek
• Vatanı işgallerden kurtarmak
• Milli birli ve beraberliği gerçekleştirmek
• İstanbul’un işgali ve meclisi mebus anın dağıtılması Mustafa Kemal’e yeni bir devletin kurulması için gereken imkanı vermiştir
• TBMM’nin başkanlığına seçilen Mustafa Kemal vatanı işgallerden kurtarmak için, gereken önlemlerin artık meclis tarafından alınacağını bildirmiş ve vakit geçirmeden bir hükümetin meclis tarafından oluşturulmasını meclise önermiştir Mustafa Kemal’in meclise verdiği önergede şu hususlar yer alıyordu

- Bir hükümet kurulmalıdır
- Geçici olarak bir hükümet başkanı ya da padişah vekili ortaya çıkarmak uygun değildir
- TBMM yasama ve yürütme yetkilerine sahiptir
- Mecliste seçilecek ve vekil olarak görevlendirilecek bir kurul, hükümet işlerine bakacaktır Meclis başkanı bu kurulunda başkanı olacaktır
- Padişah ve halifenin bulunduğu baskıdan kurtulduğu zaman, meclisin belirleyeceği esaslar içinde durumu belli olacaktır

Meclis Hükümet Sisteminin Özellikleri

• Hükümet üyeleri meclis içinde ayrı ayrı oylanarak seçilir
• Meclis istemediği üyeleri düşürebilir
• Bir başbakan yoktur
• Meclis başkanı hükümetinde başkanıdır
• Bir devlet başkanı da yoktur

ITBMM’nin Özellikleri
· TBMM yeni seçilen üyeler ve Osmanlı meclisi mebus anından gelen üyelerden oluşmuştur

• Tek meclisli parlamento sistemi benimsenmiştir ( Üyeleri padişah tarafından seçilen ayan meclisi kaldırılmıştır )
• Kamuoyunun tepkisine yol açamamak için yeni meclis olağanüstü yetkilerle donatılmış meclis adıyla açılmıştır
• TBMM’de mebuslar meclisinde olduğu gibi dini tartışmalar gözükmez
• Savaşı sevk ve idare eden bir yapıya sahip olduğu için ihtilalci bir meclistir
• Mebusan meclisinin devamı değildir
• Milli iradeye dayanan bir meclistir
• TBMM iç politikada halkçılık dış politikada bağımsızlığa saygı ilkesini temel etmiştir
• TBMM nin açılmasıyla temsil heyetinin görevi sona ermiştir
• Savaş koşullarında çabuk karar alıp, kısa sürede uygulamak için güçler birliği ilkesini benimsemiştir
• Öncelikle vatanın kurtuluşunu esas aldığı için, yeni bir devlet düzenine geçilmesini sağlayıcı yönleri ön plana çıkarılmamıştır
• TBMM ni ilk çıkardığı kanun ağnam vergisinin artırılması ile ilgilidir

İstiklal Mahkemeleri
· TBMM’nin otoritesini sağlamak amacıyla kuruldu

• İstiklal mahkemeleri üyeleri TBMM içinden seçilmiştir Bu güçler birliği ilkesinin bir gereğidir
• İstiklal mahkemelerinin kararları kesin olum temyiz hakkı yoktur

Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nun Çıkarılmasındaki Amaçlar

• Meclis iradesi karşı gelenleri ve ayaklanmaları önlemek
• Kuva-yi milliye amaçları dışında iş yapmasını önlemek
• Cezaların geciktirilmeden uygulanmasını sağlamak
• Meclise olan güveni artırmak
• Askere alma işini hızlandırmak ve orduyu güçlendirmek
• Osmanlı hükümetiyle işbirliği yapanları cezalandırmak

TBMM ilk hükümeti 2 Mayıs 1920’de kurdu

İstanbul Hükümetinin TBMM Hükümetine Karşı Tutumu

• İstanbul’un işgalinden sonra Salih paşa, itilaf devletlerinin baskılarına boyun eğerek istifa etti Yeni hükümeti Damat Ferit Paşa kurdu Damat Ferit Paşa milli mücadelenin karşısında idi
• Mustafa Kemal ve yanındakiler, İstanbul sıkı yönetim mahkemesince idama mahkum edildiler
• Şeyhülislam tarafından bir fetva çıkarttırılarak, milli mücadeleciler dine karşı ihanetle suçlandılar
• Kuva-yi milliye inzibatiye adıyla bir ordu kuruldu TBMM’ye karşı ayaklanmalar desteklendi
• İtilaf devletlerine daha fazla bel bağlandı

TBMM’nin Aldığı Tedbirler

• İstanbul hükümeti ile her türlü haberleşme ve ilişki kesildi
• Şeyhülislamın fetvasına karşılık Ankara müftüsü Rıfat efendi ve Anadolu’daki birçok müftünün imzası ile milli mücadeleyi destekleyen karşı fetva yayımlandı
• “Anadolu Ajansı” kurdurularak milli mücadele lehinde propaganda yapıldı
• Hıyaneti vataniye kanunu çıkarılarak TBMM’nin otoritesi artırıldı
• Damat Ferit Paşa vatan haini sayılarak vatandaşlıktan çıkartıldı

TBMM’ye Karşı Ayaklanmalar
Sebepleri

• İstanbul hükümetinin kışkırtması
• İtilaf devletlerinin kışkırtması ve desteklemesi
• Şeyhülislamın fetvasının rolü
• Halkın askerlikten ve savaştan bıkması
• Kuva-yi milliye birliklerinin halka karşı bazı olumsuz davranışlarda bulunması
• Şahsi menfaat temin etme isteği
• Azınlıkların çalışmaları ve bağımsızlık istemeleri

Bu nedenle çıkan ayaklanmalar dört grupta toplanır

A) Doğrudan İstanbul Hükümeti Tarafından Çıkartılan Ayaklanmalar
1 Aznavur Ayaklanması İngilizlerin teşviki ile güney Marmara, Manyas, ululat, Balıkesir ve Gönen’de çıkartılmıştır Ayaklanma Çerkez ethem ve kuvvetleri ile bastırılmıştır
2Kuva-yi inzibatiye Ayaklanması Bu ordu İngilizlerin teşviki ve yardımı ile Osmanlı saltanatına bağlı olarak kurulmuştur Ayaklanma İstanbul ve Anadolu arasında önemli bir geçit olan Geyve boğazının kuva-yi milliyecilerin eline geçmesini önlemek için çıkartılmıştır Geyve boğazındaki kuva-yi milliye birliklerine saldıran hilafet ordusunun er kadrosunun ali Fuat paşa komutasındaki kuva-yi milliye birliklerine katılmasıyla ayaklanma bastırıldı

B) İstanbul Hükümeti ve İşgalcilerin Kışkırtmaları Sonucu Çıkan Ayaklanmalar Anadolu’daki milli direnişi en çok bu ayaklanmalar uğraştırmıştır

1 Bolu, Düzce, Hendek, Adapazarı ayaklanmaları
İngilizler boğazları elde tutmak için İstanbul hükümeti ile işbirliği yaptılar Bölgedeki halk kışkırtıldı Geyve’deki birliklerimiz pusuya düşürüldü Ayaklanma Ali Fuat Paşa ve Refet Paşa tarafından bastırıldı
2 Yozgat Ayaklanması
Yozgat, Boğazlayan, Yeni han ve çevresinde Çapanoğlu, Aynacı oğlu gibi bölgenin ileri gelenleri, padişah ve halifeye bağlılık iddiasıyla ayaklandılar Çünkü bu kişiler, meclisin açılışı ve yeni bir devletin kuruluşu ile otoritelerinin yok olacağından endişe etmekte idiler Bu ayaklanmayı batı cephesinden çağrılan Çerkez Ethem ve birlikleri bastırmışlardır
3 Konya – Bozkır Ayaklanması Delibaş Mehmet tarafından bozkırda başlayan ayaklanma Konya ve çevresine yayıldı Ayaklanmayı Refet paşa bastırdı Delibaş Fransızlara sığındı
4 Afyon’da Çopur Musa Ayaklanması Halifelik elden gidiyor diye başlatılan ayaklama, aslında yunan ajanlarının kışkırtması ile başlatıldı Ayaklanma bastırılınca Çopur Musa yunanlılara sığındı Yunanlılar böylece Batı Anadolu’da daha rahat ilerleyeceklerini düşünüyorlardı
5 Milli Aşireti Ayaklanması
Daha önce kuva-yi milliye tarafları olan bu aşiret, Fransızların kışkırtması ile Urfa ve civarında ayaklandı
6 Koçkiri Ayaklanması
Erzincan, Sivas ve dolaylarında çıkartılmıştır Ayaklanma, Amasya’da bulunan merkez ordusu tarafından bastırılmıştır
7 Cemil Çeto Ayaklanması
Bahtiyar aşireti reisi olan Cemil Çeto, Garzan ve yöresinde ayaklanma çıkarmıştır Bu ayaklanmalardan başka Ali Batı ve Şeyh Eşref ayaklanmaları da çıkmıştır

C) Önceden Kuva-yi Milliye Yanlısı Olup Sonradan Ayaklananlar
Düzenli ordunun kurulması ile bu ordunun emrine girmek istemeyen bazı kuva yi milliye komutanları isyan etti

Bunların Başlıcalar
1 Demirci Mehmet Efe Ayaklanması: Refet Paşa tarafından bastırıldı
2 Çerkez Ethem Ayaklanması : I İnönü savaşı sonrası İsmet paşa tarafından bastırıldı

D) Azınlıkların Çıkardıkları Ayaklanmalar
Ermeni ve Rumların yoğun olarak yaşadıkları yerlerde çıkardıkları ayaklanmalardır

Başlıcalar Şunlardır:
1 Pontus Rum Ayaklanmaları:
Yunanlılarla işbirliği yapılarak ve itilaf devletlerinin desteği alınarak Karadeniz bölgesinde çıkarılmıştır Rumların bölgede bağımsız bir Rum devleti kurmak için çıkarttığı bu ayaklanmalar ancak milli mücadelenin kazanılmasından sonra tamamen söndürülebilirdi
2 Trakya ve Batı Anadolu’daki Rum Ayaklanmaları:
Yunan işgallerinin başlaması ile çıkartılmıştır
3 Ermeni Ayaklanmaları:
Çukurova ve doğu Anadolu’da ermeni devletleri kurmak için Ermenilerce çıkarılmıştır

Ayaklanmaların Sonuçları

• Milli mücadelenin kazanılmasını geciktirmiştir
• Anadolu’daki işgalleri kolaylaştırmıştır
• Çok sayıda Müslüman Türk insanı şehit düşmüştür
• Maddi yönden büyük kayıplara neden olmuştur
• Ayaklanmaların bastırılması TBMM’nin otoritesini ve gücünü artırmıştır
• Düzenli ordunun kurulmasını hızlandırmıştır
• Ayaklanmaların bastırılmasıyla milli birliğin sarsılıp yok olmayacağı anlaşılmıştır
• Ayaklanmaların bastırılması hilafeti, saltanatı ve Osmanlı hükümetinin otoritesini zayıflatmıştır