İlk Türk Devletleri,Büyük Hun Devleti (Asya Hun Devleti)

İlk Türk Devletleri,Büyük Hun Devleti (Asya Hun Devleti)
İlk Türk Devletleri,Büyük Hun Devleti (Asya Hun Devleti)
İlk Türk Devletleri
1Büyük Hun Devleti (Asya Hun Devleti)
Hun devleti Göktürklerin ve Uygurların atalarıdırHunların ilk yerleşim
bölgesi Sarı ırmağın hemen kuzeyindeydiÖtüken çevresi merkez olmak üzere
geniş bir alana yayılmışlardı
İlk Hun hükümdarı T’u-man(Tuman)’dırTuman zamanında Çinliler,
Yüeçiler ve Tunguzlar tarafından Hun devleti sıkıştırılmıştırHunlar ancak Tu-
Mandan sonra başa geçen oğlu Mao-dun(Madun)zamanında kuvvetlendi
Mao-dun(Mete) otuz beş yıl süren hükümdarlığı sırasınca,Orta Asya’da
Yaşayan Türk boyları ile Moğollar olmak üzere diğer ulusları Egemenliği altına almıştırHunlar tarihte ilk defa bütün Hunları bir bayrak altında toplamıştır
Mao-dun en çok Çinlilerle savaşmıştırÇinlilerle imzalanan adlaşmalarla daha da güçlenmişlerdirMao-dun öldüğünde arkasında büyük bir devlet bırak-
mıştırMao-dun’dan sonra yerine oğlu Ki-ok geçmiştir
Ki-ok,Çin ile ticari ilişkileri güçlendirmek için bir Çin prensi ile evlen-
miştirİki devlet arsındaki bu tür yaklaşmalar Çinlerin işine yaramıştırÇin elçileri ve görevlileri,Hun başkentinde serbestçe dolaşabiliyorlardıKi-ok öldükten sonra yerine oğlu Chün-ch(Cün-çin)geçti
Cün-çin zamanında Çinliler,Hun akınlarına engel olmaya başlamışlardır
Orta Asya’da yaşayan Türk topluluklarıyla Çinliler arsındaki en büyük sorun,hemen her dönemde İpek yolu olmuşturÇin imparatoru Wu-ti’nin tahta çıkması ,Hunlar ile Çin arasındaki güç dengesini Çin lehine değişmesine neden olmuşturÇin’i ilk defa Batı’ya açan ve tanıtan imparatordurİmparator Wu, İpek
Yolu üzerindeki ulusları ve ülkeleri öğrenmek ve onlarla Hunlara karşı iş birliği sağlayabilmek için yüksek rütbeli bir asker olan Chang-ch’ien(Çang-çien)i bu ülkelere yolladıBu bölgelerde gizli görevini yürütürken Hunlar tarafından yaka-
lanıp hapsedilen Çang-çien, serbest bırakıldıktan sonra edindiği bütün bilgileri İmparatoruna anlatmıştır
Çün-çin’den sonra Hunlar eski güçlerini kaybettilerİpek yolunu Çinlilere kaptırmaları ekonomik açıdan zayıflamalarına neden olduHohan-yeh başa geçti
O Çin egemenliğine girmenin doğru olacağı fikrini savunduKardeşi Çi-çi ise bu düşünceye karşı çıktıHunlar ikiye bölündüÇin’in kuzeybatı bölgesinde Güney Hunları,Çi-çi ise tanrı dağları ile Issık göl bölgesinde Batı hun devleti kurduÇi-çi ,Çinliler tarafından yenilerek öldürüldü
Güney Hunları kuzey ve güney Hunları olmak üzere ikiye ayrıldıKuzey Hunları bağımsızlıklarını güney Sibirya Çungarya bölgesinde sürdürdülerDaha sonra Batı Hunlarına katıldılarGüney Hunları,Çin sınırlarına yerleşip 216 yılına kadar varlıklarını sürdürmüşlerdir