Turizmin Ekonomik Etkileri

GİRİŞ

Turizm, boş zaman ve tasarrufun nasıl kullanılacağıyla ilgili ekonomik bir kararla başlar ve ülke ekonomileri üzerinde moneter ve reel karakterli etkiler oluşturur Gelişmekte olan ülkelerde turizm, ekonomik yararlılığı, verimli oluşu, kalkınma için gerek duyulan döviz girdisini sağlaması gibi nedenlerle ekonomik sorunların çözülmesinde bir çıkış noktası olarak görülmektedir

Turizm, herşeyden önce ödemeler dengesi üzerinde önemli etkileri bulunan bir dışsatım kalemidir Bir bakıma, ülke içinde perakende fiyatlarla yapılan mal ve hizmet dışsatımı olarak kabul edilebilir Turizm gelirleri, özellikle dış finansman kaynaklarına gereksinim duyan kalkınma yolundaki ülkeler açısından büyük bir öneme sahiptir Bu alana yapılan yatırımlar, oransal olarak çok yüksek düzeyde döviz getirisi sağlar Otomasyona ve mekanizasyona geçme imkânları sınırlı olan turizm endüstrisinde istihdam / yatırım oranı da genel olarak yüksektir Turizm ayrıca, yarattığı uyarıcı etkiler nedeniyle dolaylı olarak da diğer kesimlerde istihdam ve gelir düzeylerini yükseltir

1 TURİZMİN EKONOMİDEKİ YERİ ve ÖNEMİ

Bir ekonomide turizmin geliştirilmesinin akılcı nedenleri ve beklenen sonuçları incelendiğinde bu endüstrinin ekonomideki rolü ve önemi de ortaya çıkmaktadır Bu inceleme, bir bakıma turizmin ekonomik potansiyelini ve turizm işletmelerinin yatırım ve işletme aşamalarında ulusal ve bölgesel ekonomilere sağlayacağı doğrudan ve dolaylı etkileri ortaya koyacaktır Ancak, unutulmaması gereken nokta, turizmin ekonomik yararlarının gerçekleşebilmesinin hükümetlerin turizm politikalarına ve turizm geliştirme projelerini uygulama ve denetleme yeteneklerine bağlı olduğudur

Turizmin ekonomik fonksiyonları şu şekilde özetlenebilir:

Birçok gelişmekte olan ülke açısından turizmin çekici yönlerinden en önemlisi, daha kısa sürede ekonomik yararlılığını gösterebilmesidir Bu turizm yatırımının getiri sağlamadan önceki hazırlık dönemi, diğer endüstrilerdeki yatırımlara oranla çok daha kısadır Turizm, başarılı bir tanıtım kampanyasından bir ya da iki yıl sonra büyük gereksinim duyulan döviz gelirini sağlayabilen, gelir ve istihdam artışı yaratabilen bir endüstridir

Diğer endüstrilerle karşılaştırıldığında turizmde verimlilik daha yüksektir Diğer yatırım seçenekleriyle karşılaştırıldığında turizm yatırımlarında doğrudan sermaye yatırımının yaratılan gelir akımına oranı daha düşüktür Diğer bir ifadeyle, turizmde marjinal sermaye / hasıla oranı düşük kalmaktadır ve bu oran ne kadar düşükse yeni yatırım verimliliğinin o kadar yüksek olduğu kabul edilir

Turizmde çarpan etkisi önemlidir Turizm amaçlı yatırımlardaki artış ve turizmin etkileri öncelikle bölge halkına doğrudan yararlar sağlayacaktır Daha sonra, bu yararlar ulusal ekonominin diğer kesimlerine yayılarak değişik kişi ve kuruluşların ve devletin gelirini belirli bir çarpan katsayısı kadar arttıracaktır

Turizm endüstrisi, öğrenilmesi kolay, yeni ve çeşitli işler sağlayarak vasıfsız işgücü için geniş istihdam olanakları yaratır Gelişmekte olan çoğu ülkede kırsal kesimden kentlere göç ve işsizlik önemli sorunlar olduğundan turizm endüstrisi gerek yatırım gerekse işletme aşamalarında yarattığı yeni iş olanakları ile bu sorunların çözümüne katkı sağlar Turizm endüstrisinde istihdam / yatırım oranı diğer endüstrilere oranla oldukça yüksektir Daha açık bir ifadeyle, turizmde bir kişiye iş alanı yapmak için yapılması gereken yatırım diğer endüstrilere göre oldukça düşüktür

Turizmin gelişmesi durumunda altyapı kullanımında etkinlik sağlanır Mevcut altyapıyı geliştirmenin ekonomik yapılabilirliği artar Gerçekte, turizmin bir endüstri olarak doğması için belirli düzeyde bir altyapının olması önkoşuldur Bu noktadan başlayarak turizmin ve altyapının gelişmesi karşılıklı olarak birbirini destekler ve hızlandırır
Kalkınma için gerek duyulan döviz girdisini sağlar Turizm gelirleri, dış ülkelerden alınan ekonomik yardımlara göre çok önemli üstünlüklere sahiptir Politik ve ekonomik kısıtlamalardan uzaktır ve herhangi bir baskı aracı olarak kullanılamaz Diğer taraftan turizm, tarımsal ürün ve hammadde dışsatımından da çok daha fazla bir üstünlüğe sahiptir Herşeyden önce, turizm mal ve hizmetlerinin fiyatları gelişmekte olan ülkenin geleneksel dışsatım ürünlerinin fiyatlarına oranla çok daha fazla kendi denetimi altındadır Ayrıca, gelişmekte olan ülkenin dışsatımı için bir çeşitlendirme olanağı yaratır ve döviz gelirlerinden kaynaklı büyük dalgalanmaları ortadan kaldırır Bu ülkelerin dışalımları nedeniyle doğan ödemeler dengesi açıklarını kapatmayı kolaylaştırır Genellikle turizm, yarattığı her bir birim döviz için diğer endüstrilere oranla daha az dış girdi, yani döviz çıkışı gerektirir Dolayısıyla, turizm dövizlerinin daha büyük bir kısmı üretim endüstrisinin geliştirilmesinde veya dış borçların kapatılmasında kullanılabilir

Turizm, gelir ve refahın yeniden dağılımını sağlar Uluslararası turizm hareketlerinin gelişmesi, gelişmiş ülkelerden az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere doğru bir gelir akımını doğurur Belirli turizm çekiciliklerinin gelişmekte ülkelerde ve bölgelerde yoğunlaşması ve ayrıca emek-yoğun faaliyetlerin turizmde önemli yer tutması gelir ve refahın bölgeler ve toplum kesimleri arasında dengeleyici yönde yeniden dağılmasını sağlar

Turizm, doğal kaynakların korunması ve geliştirilmesi yönünde bir ilginin doğmasını sağlar Ülkenin turistler açısından çekici özelliklerini arttırmak için doğal kaynakların korunması ve zenginleştirilmesi yönünde ulusal çalışmalar yoğunlaşır

Turizm, gelişmekte olan bir ülkenin sosyal ve kültürel zenginliklerine dikkatleri çekeceğinden geleneksel törenlere, örf ve adetlere, bölgesel giysilere ve el sanatlarına yeniden önem verilir Bu gelişme, eğer özen gösterilirse bir ülkenin kültürel geçmişine olan ilginin yeniden canlandırılmasını sağlar ve halkın kendine güvenini ve özbenliğine olan saygısını arttırır, aynı zamanda önemli ölçüde gelir getirir (Özdemir, 1992)

2 TURİZMİN MONETER EKONOMİK ETKİLERİ

21 Turizmin Dış Ödemeler Dengesine Etkisi

Uluslararası turizmin neden olduğu döviz hareketleri, turist gönderen ülkenin döviz talebini, turist kabul eden ülkenin de döviz arzını arttırıcı bir rol oynadığından, ülkelerin dış ödemeler dengesini etkiler Dış ödemeler dengesi, bir ülkenin ekonomik durumunu en iyi ve en açık şekilde gösteren ölçüdür Belli bir dönemde tüm yabancı ülkelerle olan ekonomik ilişkileri tablo şeklinde gösterir

Döviz arz ve talebi bakımından mal ithal ve ihracı ile turistik faaliyetler arasında ortaya çıkan sonuçlar açısından fark yoktur Ülkeye gelen turistlere bazı mal ve hizmetlerin satılması, mal ihracında olduğu gibi döviz arzı, buna karşılık ülke vatandaşlarının gittikleri ülkelerde mal ve hizmetleri satın almaları, sektörel üretim için gerekli mal ve hizmet ithali ise ürün ithalatında olduğu gibi döviz talebi yaratır Turizmin neden olduğu karşılıklı döviz hareketlerinin ülke ekonomisi açısından önemi, ödemeler dengesi içindeki yeri ile ölçülür Dış turizm bilançosundan yararlanılarak döviz arz ve talebinin arasındaki fark ele alınır Bu etkinliğin olumlu olması ölçüsünde ödemeler bilançosu açıkları kapatılarak dolaylı yoldan ulusal paranın dış ve iç değeri etkilenir
22 Turizmin Gelir Etkisi

Turizm harcamalarının ekonomideki ilk etkileri direkt harcamalar olarak nitelendirilir Birinci aşamada, turistlerin yaptığı harcamalar, ekonomide konaklama tesisleri, dükkânlar, ulaştırma işletmeleri vb kuruluşlar için direkt gelir etkisi yaratır Direkt turizm gelirlerini elde eden birimlerin yaptıkları harcamalar endirekt gelirleri oluşturur Turizm işletmelerinin istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler, stok teşkili için yaptıkları alımlar, ek bir talep yaratacağından bu ek talebin karşılanması için istihdamın arttırılması ya da ücretlerin yükselmesi ve üretimin arttırılması kişisel gelirlerde bir artış yaratır Kişisel gelirlerin yükselmesine paralel olarak artan tüketim harcamaları ekonomide uyarılmış etkiler yaratarak bir canlanmaya neden olur

Turizm harcamalarının yanında turistik yatırımlar da gelir etkisi oluşturur Turistik üstyapı tesislerinin inşa edilmesi, daha çok işçi istihdamını ve inşaat malzemesi kullanımını gerektireceğinden, yatırım harcamalarındaki bir artış, ilk andan itibaren ekonomiye derece derece yayılarak bir gelir artışı meydana getirir Çünkü, yatırımlarda bir artış meydana gelmesi, artan yatırımları gerçekleştirecek mal ve hizmetlerin satın alınması demektir Bu mal ve hizmetleri satanların gelirleri de normal olarak yatırım harcamalarındaki artış kadar yükselir İlk dönemde gelir elde edenler, ekonomideki tüketim ve tasarruf fonksiyonlarına göre bu gelirin belirli bir kısmını harcayıp kalanını tasarruf ederler Yapılan harcamalar, ikinci dönemde mal ve hizmet satanların gelirlerini oluşturur Böylece her aşamada, bir önceki aşamadaki harcamaları gelir olarak elde edenler, bu gelirin bir kısmını harcayıp kalanını tasarruf ederler Sonuçta giderek dağılan gelir, yatırım miktarının çok üstüne çıkar

Turizmin gelir etkisinin bir başka yönü, katma değere olan etkisidir Katma değer, satışa sunulan malın fiyatından, bu malı üretmek üzere daha önce başka kişiler veya kuruluşlar tarafından yapılmış ara tüketim harcamaları çıkarıldığında kalan farktır Ülkede bütün ekonomik birimlerin mal ve hizmet üretiminde yarattıkları katma değer toplamı milli hasılayı verir Turistik mal ve hizmet üretiminin ulusal gelir üzerinde yarattığı katma değer etkisi diğer sektörel üretimlerden daha yüksek olduğundan önem kazanmaktadır
23 Turizmin İç Fiyatlara Etkisi

Gelişen bir ekonomide uluslararası turizmin ve iç turizmin canlanması, hem ithal mallar talebinde hem de bölgesel ürün ve üretim faktörleri talebinde bir artış yaratır Bu talep artışı, üretim faktörlerinin maliyetlerinin (Örn: Arazi fiyatları, bina kiraları vb) artmasına neden olduğu gibi artan talebi karşılamak amacıyla alınan yatırım kararları ile yatırımın gerçekleşmesi arasında geçecek sürede fiyat artışlarına neden olur
Turistik gelişmenin ek maliyeti olarak nitelendirilen enflasyonist baskılar, hem sektörün yararlandığı turistik mal ve hizmet fiyatlarının hem de sektöre mal ve hizmet üreten sektörlerdeki fiyatların artışına yol açar Bu fiyat artışları turizm talebini etkileyen ekonomik faktörlerden birini oluşturur Turizm talebi ile turistik mal ve hizmet fiyatları arasında ters yönlü bir ilişki vardır Turistik tüketim, fiyat değişmelerine karşı aşırı derecede duyarlıdır İki ülkenin ya da iki bölgenin fiyatlar genel seviyesi arasındaki fark, turistik akımların yönünü belirleyen ve düzenleyen bir faktördür Turistik mal ve hizmetlerin çeşitli olması, kişisel tercihlerin yarattığı farklı ürün demetleri ve farklı fiyatlar, fiyatların düşük olduğu ülkeye turistik akımların çekimi bakımından yarar sağlar
24 Turizmin Devlet Gelirlerine Etkisi

Turizmin devlet gelirlerine etkisi, gelirleri arttırıcı, harcamaları arttırıcı ve net gelir etkisi olarak görülür Turizmin devlet için bir gelir kaynağı olması, yürürlükteki vergi tekniklerinin bir fonksiyonudur Devlet, turizm sektörü işletmelerinden ya da bunların gelirlerinden, turizm faaliyetlerinden elde edilen diğer gelirlerden, bu sektörde kullanılan üretim faktörlerinden kurumlar vergisi, sosyal sigorta primleri, işletme vergisi gibi bazı direkt vergiler alır Bu direkt vergilerin dışında vize ücretleri, lisanslar, liman vergisi, gümrük vergisi, iç tüketim harcamaları, haberleşme ve ulaştırmadan sağlanan gelirler, su ve temizlik harçları, satış ve pul gelirleri vb turizmden sağlanan devlet gelirleri içinde sayılabilir

Devletin, turizm için gerekli altyapıyı hazırlamak, turizmi teşvik etmek için yaptığı harcamalar, turizmin devlet harcamalarını arttırıcı etkisini oluşturur Devletin, turizm harcamaları, yatırım indirimi, vergi muafiyetleri, vergi iadeleri, kredi ve sübvansiyonlar, altyapı harcamaları, idari harcamalar vb şeklinde ortaya çıkar

3 TURİZMİN REEL EKONOMİK ETKİLERİ

31 Turizmin İstihdam Etkisi

İstihdam, geniş anlamda bütün üretim faktörlerinin, dar anlamda yalnızca emek faktörünün üretime katılmasıdır Turizm, gelişimine ve talebin yoğunluğuna bağlı olarak ekonomide istihdam etkisi yaratır Bu etki direkt, endirekt ve ek istihdam olmak üzere üç şekilde gerçekleşir Direkt istihdam, turizm sektöründe doğrudan yaratılan istihdamdır Sektörün emek-yoğun üretim tarzı ile çalışması, makineleşme ve otomasyona gitmenin sınırlı oluşu direkt istihdam etkisini arttırır Endirekt istihdam, turizm sektörüne mal ve hizmet veren yan sektörlerde yaratılan istihdamdır Ek istihdam ise direkt ve endirekt istihdamla sağlanan gelir harcandıkça turizm çarpanının etkisiyle ekonomide yaratılan istihdamı kapsar Turistik talebin yoğunlaştığı dönemlerde işgücü talebi de artarak istihdam yoğunluğunu etkiler

Turizmin yarattığı istihdam, mevsimlik oluşu, yarı kalifiye ve niteliksiz işgücüne yer vermesi, kadın personel sayısının fazla oluşu, çalışma koşullarının aile oluşumunu etkilemesi gibi özellikler taşır

32 Turizmin Sektörler Üzerindeki Etkisi

321 Tarım Sektörüne Etkisi

Turizmin gelişmesine paralel olarak, gelir etkisinin artması, tarım sektöründe üretim kalitesinin artmasına, standardizasyonun sağlanmasına ve kaliteli ürünün değerini bulmasına neden olur Tarımsal ürünlere yönelik direkt turistik tüketim harcamaları yanında turizmden gelir elde edenlerin harcamaları da endirekt gelir etkisi yaratır Bunların dışında çiftçilerin yaz aylarında arazilerini kamping, karavan turizmine açması, tarım sektöründe görülen mevsimlik işsizliği turizmin gidermesi gibi etkiler, turizmin tarım sektörüne etkileri olarak sayılabilir

322 Sanayi Sektörüne Etkisi

Üç grupta incelenebilir:

Tüketim malı üreten sanayiler üzerinde turizmin etkisinin fazla olduğu görülür Turistik ihtiyaçların yönlendirdiği talebe uyum sağlanması amacıyla gıda, içki, tütün mamulleri, dokuma, giyim gibi sanayi kollarında üretilen malların turistik standartlara uygun olmasına çalışılır

Ara malı üreten sanayilerde ise, özellikle deri ve deri mamulleri, cam, seramik, sıhhî tesisat, demir ve çelik sanayilerinde turizmden kaynaklanan ek talep nedeniyle bir etki söz konusu olur

Yatırım malı üreten sanayiler üzerinde turizmin etkisi oldukça azdır Yalnızca ulaştırma araçları üreten sanayilerde turizmin gerektirdiği bazı değişiklikler yapılır

323 Hizmet Sektörüne Etkisi

Turizmin gelişmesi, bir yörede turistik hareket ve yatırımların artması, hizmet sektörünün önem kazanmasına ve gelişmesine neden olur Turizmin etkilediği üçüncü üretim sektörleri, cari tüketimle ilgili ekmek, et, manav, bakkaliye gibi sektörler; donatım sanatlarıyla ilgili elektrik, boya, inşaat işçiliği gibi sektörler; konforla ilgili moda, spor malzemeleri, parfümeri, çiçekçilik gibi sektörler; yardım ve güvenlik hizmetleriyle ilgili banka, sigorta, sağlık tesisleri gibi sektörler ve lüks hizmetlerle ilgili kuyumcu, gece kulübü, sauna gibi sektörlerdir

33 Turizmin Altyapıya Etkisi

331 Fiziksel Altyapıya Etkisi

Fiziksel altyapı, bir yerleşim merkezinde devamlı oturanların yararlandıkları su, enerji, yöre içi ulaşım ağı, kanalizasyon sistemi, temizlik ile ilgili tesis ve araçlar, otoparklar, spor tesisleri, toplantı ve kongre tesisleri, haberleşme sistemleri gibi altyapı tesis ve hizmetleri, ulaştırma sisteminin gereği olan altyapı ve turizm endüstrisinin kurulması ile ilgili temel ihtiyaçları karşılayan altyapıdan oluşur Fiziksel altyapıya yeterli ölçüde sahip olmayan bir yerin turistik destinasyon haline gelmesi güçtür Turizm arzı, bir ön koşul olarak fiziksel altyapı olanaklarına bağlıdır Bu altyapı olanaklarının bir yönünü ulaştırma, diğer yönünü turizm yöresindeki altyapı oluşturur Turistik gelişme, altyapı gelişimini hızlandırıcı bir etki gösterir

332 Kurumsal Altyapıya Etkisi

Kamu idarelerinin turizm nedeniyle yaptıkları bütün faaliyetler, ürettikleri mal ve hizmetler, üretime katkıda bulunan araç ve tesisler, turizmin kurumsal altyapısını oluşturur Turizmle doğrudan ve dolaylı ilgili kurumların, turizm danışma bürolarının, turizm polisinin, tanıtma kurumlarının, çevreyi koruma ve güzelleştirme amacıyla çalışan kurumların, turizm personeli yetiştiren eğitim kurumlarının hizmetleri kurumsal altyapının içindedir

Doğrudan ilgili kurumlar, merkezî idare içinde bakanlık, genel müdürlük, sekreterlik gibi kurumlar, mahalli idare içinde belediye ve derneklerden oluşur Dolaylı ilgili kurumlar ise, sınırlarda gümrükle ilgili faaliyetleri düzenleyen, emniyet ve can güvenliği sağlayan, pasaport ve vize işlemlerini yürüten kurumlardır Bu kurumların hizmet üretim kapasiteleri, turizm talebine göre ayarlanır Hizmetlerin geniş ölçüde turistlere yönelmesi, aralarında koordinasyonun sağlanması ile gerçekleşir (Yıldız, 1992)

4 EKONOMİYLE İLGİLİ BAZI TURİZM İSTATİSTİKLERİ

41 Turizmin Türkiye Ekonomisindeki Yeri


Turizmin Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) İçindeki Payı
1980 yılında % 0,6 1998 yılında % 3,8
Turizmin İhracat İçindeki Payı
1980 yılında % 11,2 1998 yılında % 29
Turizmin Dış Ticaret Açığını Kapama Payı 1998
1980 yılında yüzde 6,5 1998 yılında % 41
Turizmin İstihdam İçindeki Yeri
Doğrudan istihdam
1997 yılı istatistiklerine göre turizmde çalışan doğrudan istihdam edilen kişi sayısı 891 bin kişi idi Bu rakam sadece konaklama tesisleri, turizme hizmet edebilecek nitelikteki restoran ve bar gibi yeme içme işletmelerindeki istihdamın yarısını, ulaştırma şirketleri ve seyahat acentalarını kapsamaktadır
1997 yılında 891000 kişi
Dolaylı İstihdam
Katma değeri çok yüksek bir endüstri olan turizmin yarattığı dolaylı istihdamın da doğrudan istihdamın 1,5 katı kadar olduğu tahmin ediliyor
Bu hesapla turizm 1,3 milyon da dolaylı istihdam yaratmaktadır
Turizmin Yarattığı Toplam İstihdam
1997 yılı verileriyle turizmde doğrudan ve dolaylı istihdamın toplamı 2,2 milyona yakındır Bu rakamın 2000 yılında 2,5 milyona ulaştığı tahmin ediliyor
Turizmde istihdam artışı
Turizmdeki doğrudan istihdam 1993 yılından 1997 yılına kadar olan 4 yıllık süre içinde yüzde 40 oranında arttı
1993 yılında 647000 kişi 1997 yılında 891000 kişi
Türkiye Turizminin Geleceğine İlişkin Öngörüler
Dünya Turizm Örgütü’nün (WTO) yaptığı tahminlere göre Türkiye turizmi 1995 yılından 2020 yılına kadar ortalama yüzde 5,5 oranında büyüyecek Bu büyüme oranı Avrupa ülkeleri arasında en yüksek 4 büyüme oranıdır
Dünya Turizm Örgütü’nün bu açıklamasına göre Türkiye 2010 yılında 17,1 ve 2020 yılında da 27 milyon turist çekecek
Bu öngörülere göre turizm geliri ve turist sayısı arasındaki günümüzdeki oran aynı düzeyini korursa Türkiye 2010 yılında 12,5 ve 2020 yılında da 198 milyar dolar turizm geliri elde edebilecek
Türkiye Turizminin Geleceği
2020 yılına kadar yıllık ortalama büyüme yüzde 5,5
Turist Sayısı Turizm Geliri
2010 yılında 17,1milyon kişi 12,5 milyar dolar
2020 yılında 27 milyon kişi 19,8 milyar dolar

42 Turizmde En Çok Kazanan Ülkeler


TURİZMDE EN ÇOK KAZANAN ÜLKELER

Milyar dolar
Ülkeler 1990 1995 1996 1997 1998 1999 2000
ABD 43 61,1 64,4 75 71,2 73 85,2
İspanya 18,5 25,3 28,4 27,1 29,7 25,1 32,4
Fransa 20,1 27,5 28,2 27,9 29,9 24,6 31,5
Avustralya 20 27,4 27,3 30 29,8 31 27,4
İngiltere 14,9 19,1 20,4 20,5 20,9 20,9 19,3
Almanya 11,4 12,8 13,2 16,4 16,4 9,5 16,7
Çin 2,2 8,7 10,5 12 12,6 14 16,2
Avusturya 13,4 14,6 15,1 12,3 11,1 11,2 11,4
Kanada 6,3 8 8,7 8,9 9,3 10,2 10,8
Yunanistan * 4,1 3,7 3,7 5,1 5,4 9,3
Avustralya 4 7,1 8,2 9,3 7,3 7,5 8,4
Meksika 5,4 6,1 6,8 7,5 7,8 7,8 8,3
Hong Kong 5 9,6 11,2 * 7 7 7,9
Türkiye 2,7 4,9 5,9 7 7,1 5 7,6
Tayland 4,3 7,6 8,6 8,7 5,9 6,6 7,5
Kaynak: Dünya Turizm Örgütü (WTO)


43 İstihdam İstatistikleri

Konaklama sektörü

DİE veri kodu 1992 1993 1994 1995 1996 1997
lokantalı oteller 551001 43687 48882 52147 53306 56586 91167
lokantalı moteller 551002 1745 2416 2019 1985 2117 2309
apart otel 551003 457 754 1191 1072 1426 1350
pansiyonlar 551004 3688 3166 4789 4445 5284 5778
kamping ve konaklama alanları 551005 204 286 272 223 262 327
tatil köyleri ve tatil evleri 551009 5122 6703 7389 9860 11818 15468
dağ evleri 551011 128 140 150 108 161
lokantasız oteller 551013 12744 16932 15592 17882 18597 22861
lokantasız moteller 551014 235 597 632 706 706 698
ara toplam 67882 79864 84171 89629 96904 140119
Restoran, lokanta ve bar sektörü
içkili ve içkisiz lokantalar 552002 92637 93559 95620 10490 103169 169169
köfteci ve kebapçılar 552003 25158 29088 33553 35883 36738 43745
pizzacı ve hamburgerciler 552004 3250 7529 5500 6130 6119 6197
meyhane ve birahaneler 552006 7188 8091 9245 7445 7800 8448
barlar 552007 1482 1656 1821 2696 3571 3670
gece kulübü ve tavernalar 552008 1727 2054 2044 2365 2247 2079
çay bahçeleri 552011 2284 2257 2809 4844 6244 6929
ara toplam 133726 144234 150592 69853 165888 240237
Ulaştırma ve seyahat acentaları sektörü
tarifeli karayolu taşımacılığı 6021 141546 132003 150272 149623 164711
tarifesiz karayolu taşımacılığı 6022 308731 355189 363444 363506 392985
deniz ve kıyı taşımacılığı 6110 24996 30557 29693 26896 28259
tarifeli havayolu taşımacılığı 6210 11495 11122 12293 12840 12849
tarifesiz havayolu taşımacığı 6220 352 456 686 1403 2172
destekleyici ulaştırma faaliyetleri 6303 4183 2988 3770 5200 4868
seyahat acentaları ve tur işletmecileri 6304 16096 14307 17903 21151
diğer ulaştırma acentaları 6309 3797 3599 4001 3697 4101
ara toplam 495100 552010 578466 581068 631096
toplam 719198 786773 737948 843860 1011452
değişim % 9,40 -6,21 14,35 19,86
değişim %1993/97 40,64
Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü

44 Yıllar İtibarıyla Turist Sayısı Ve Turizm Geliri

YILLAR İTİBARIYLA TURİST SAYISI VE TURİZM GELİRİ


YILLAR
TURIST sayısı
(bin kişi) DEĞİŞİM % TURİZM GELİRİ
(Milyon $) DEĞİŞİM %
1963 198 * 7 *
1964 229 157 8 143
1965 361 576 13 625
1966 449 244 12 -77
1967 574 278 13 83
1968 602 49 24 846
1969 694 153 36 500
1970 724 43 51 417
1971 926 279 62 216
1972 1,034 117 103 661
1973 1,341 297 171 660
1974 1,110 -172 193 129
1975 1,540 387 200 36
1976 1,675 88 180 -100
1977 1,661 -08 204 133
1978 1,644 -10 230 127
1979 1,523 -74 280 217
1980 1,288 -154 326 164
1981 1,405 91 381 169
1982 1,391 -10 370 -29
1983 1,625 168 411 111
1984 2,117 303 840 1044
1985 2,614 235 1,482 764
1986 2,391 -85 1,215 -180
1987 2,855 194 1,721 416
1988 4,172 461 2,355 368
1989 4,459 69 2,556 85
1990 5,389 209 2,705 58
1991 5,517 24 2,654 -19
1992 7,076 283 3,639 371
1993 6,500 -81 3,959 88
1994 6,670 26 4,321 91
1995 7,726 158 4,957 147
1996 8,614 115 5,650 139
1997 9689 130 7008 239
1998 9752 0,6 7177 24
1999 7464 -23,4 5193 -27,64
2000 10412 39 7636 47
2001 11569 11 8090 5,9
Kaynak: DIE
TURİZM GELİRLERİNİN DIŞ TİCARET AÇIKLARINI KAPAMA PAYI

Dış Ticaret Turizm Turizm Gelirinin DTA
Açığı (DTA) Geliri Kapama payı
Oca96 720 174 24,2
Şub96 435 175 40,2
Mar96 951 206 21,7
Nis96 1056 307 29,1
May96 1194 439 36,8
Haz96 696 687 98,7
Tem96 1343 704 52,4
Ağu96 378 886 234,4
Eyl96 248 800 322,6
Eki96 432 705 163,2
Kas96 927 329 35,5
Ara96 1252 238 19,0
Oca97 1031 212 20,6
Şub97 732 175 23,9
Mar97 1017 312 30,7
Nis97 925 416 45,0
May97 1681 707 42,1
Haz97 1371 794 57,9
Tem97 1644 854 51,9
Ağu97 1637 1169 71,4
Eyl97 1273 1054 82,8
Eki97 1202 715 59,5
Kas97 1070 358 33,5
Ara97 1883 236 12,5
Oca98 516 261 50,6
Şub98 1365 229 16,8
Mar98 1352 318 23,5
Nis98 1240 420 33,9
May98 1368 718 52,5
Haz98 1679 787 46,9
Kaynak: DIE
45 Turizm Gelirlerinin GSMH ve İhracat İçindeki Payı

YILLAR
Turizm gelirlerinin GSMH içindeki payı % Turizm gelirlerinin İhracat içindeki payı %
1963 01 21
1964 01 2
1965 02 3
1966 01 25
1967 01 25
1968 02 49
1969 03 68
1970 05 88
1971 05 93
1972 06 124
1973 08 13
1974 06 12
1975 05 143
1976 04 92
1977 04 117
1978 04 101
1979 05 124
1980 06 112
1981 08 81
1982 07 64
1983 08 72
1984 17 118
1985 28 186
1986 21 163
1987 2 169
1988 26 202
1989 23 22
1990 21 249
1991 18 195
1992 24 247
1993 22 258
1994 33 239
1995 3 229
1996 32 258
1997 42 308
1998 38 290
1999 28 195
2000 38 278

Kaynak: DİE

SONUÇ

Günümüzde parasal ve kitlesel bir olay haline gelen turizmin, ülke ekonomileri üzerinde yarattığı moneter ve reel karakterli etkiler giderek daha da önem kazanmaktadır Yirminci yüzyılın ikinci yarısında, ülke ekonomilerinin karşılaştığı ulusal ve uluslararası ekonomik sorunların çözümünde ve darboğazların aşılmasında turizm, dinamik ekonomik özellikleri ile adeta bir çıkış noktası olmaktadır

Turistik ihtiyaçların karşılanması amacıyla turistlerin yaptıkları harcamalar, ekonomiye dalga dalga yayılarak bir canlılık getirmekte ve ihtiyaçların karşılanmasına yönelik üretim spesifik bir özellik kazanmaktadır

KAYNAKÇA

Özdemir, M, Turizmin Türkiye’nin Sosyo-Ekonomik Yapısına Etkileri, s:38-41, Ankara, 1992

Yıldız, İ, Turizmin Toplum Üzerine Sosyo-Ekonomik Etkileri, s:48-55, Bitirme Tezi, Antalya

GİRİŞ 1
1 TURİZMİN EKONOMİDEKİ YERİ ve ÖNEMİ 1
2 TURİZMİN MONETER EKONOMİK ETKİLERİ 3
21 Turizmin Dış Ödemeler Dengesine Etkisi 3
22 Turizmin Gelir Etkisi 4
23 Turizmin İç Fiyatlara Etkisi 5
24 Turizmin Devlet Gelirlerine Etkisi 5
3 TURİZMİN REEL EKONOMİK ETKİLERİ 6
31 Turizmin İstihdam Etkisi 6
32 Turizmin Sektörler Üzerindeki Etkisi 6
321 Tarım Sektörüne Etkisi 6
322 Sanayi Sektörüne Etkisi 7
323 Hizmet Sektörüne Etkisi 7
33 Turizmin Altyapıya Etkisi 7
331 Fiziksel Altyapıya Etkisi 7
332 Kurumsal Altyapıya Etkisi 8
4 EKONOMİYLE İLGİLİ BAZI TURİZM İSTATİSTİKLERİ 8
41 Turizmin Türkiye Ekonomisindeki Yeri 8
42 Turizmde En Çok Kazanan Ülkeler 10
43 İstihdam İstatistikleri 11
44 Yıllar İtibarıyla Turist Sayısı Ve Turizm Geliri 12
45 Turizm Gelirlerinin GSMH ve İhracat İçindeki Payı 14
SONUÇ 15
KAYNAKÇA 16