Şengül Şirin
|
Coğrafi Keşifler
Coğrafi Keşifler konusu, 15 ve 16 yüzyıllarda Avrupalılar tarafından yeni ticaret yollarının, okyanusların ve kıtaların bulunmasına denir Önceleri dini ve ilmi amaçlarla başlayan dünyaya yayılma hareketleri 15 yüzyılın ikinci yarısında açık bir şekilde ekonomik amaçlara yönelmiştir
Kolomb'un Yeni Dünya'ya ayak basması
Coğrafi Keşifler 15 yüzyıl ve 15 yüzyıl olayları, ölümler, doğumlar ve diğer önemli gelişmeler
  
16 yüzyıllarda Avrupalılar tarafından yeni ticaret yollarının, 16 yüzyıl olayları, ölümler, doğumlar ve diğer önemli gelişmeler
  
okyanusların ve
  
kıtaların bulunmasına denmiştir Önceleri dini ve bilimsel amaçlarla başlayan dünyaya yayılma hareketleri 15 yüzyılın ikinci yarısında açık bir şekilde ekonomik amaçlara yönelmiştir İlk keşif denemeleri, Kıtalar Yeryüzünün önemli bir bölümünü kaplayan, büyük kara kütleleri Kıtalar, büyüklüklerine göre: Asya, Afrika, Kuzey Amerika, Güney Amerika, Antarktika, Avrupa ve Avustralya olarak dizilirler Avrupa, Asya’nın geniş bir yarımadası durumunda olduğundan ikisine birlikte Avrasya denir Avustralya kıtası, 8 000 000 km2lik yüzölçümü ile en küçük kıta; Grönland 2 175 600 km2lik yüzölçümü ile en büyük adadır
Birbirine bitişik olan Avrupa ve Asya
  
Atlantik Okyanusu ve Atlas Okyanusu veye Atlantik, Pasifik 'den sonraki en büyük ikinci okyanusdur Bir zamanlar tek parça olan ata kıtanın bölünmesiyle oluşmuş olup, Avrupa ve Afrika 'yı Amerika Kıtası 'ndan ayırır Yan denizleri ile birlikte (Akdeniz, Kuzey Denizi ve Baltık Denizi) 106,2 Mil km² alana sahip olup, yeryüzünün beşte bir alanını kaplar 3314 metre ortalama derinliği bulunan okyanusun en derin noktası Porto Riko Çukuru dur
  
Afrika kıyılarına doğru, 14 yüzyılın başlarında Fransız ve Afrika, Avrupa'nın güneyinde, Atlantik Okyanusu'nun doğusunda, Hint Okyanusu'nun batısında ve Antarktika'nın kuzeyinde bulunan kıta Eski dünya karalarından birisi olan Afrika, 30 218 000 km² yüz ölçümü ile kıtalar arasında Asya ve Amerika'nın ardından üçüncü sırada gelir Afrika adı, Kartaca'ya ilk defa ayak basan Romalılarca "Afri" veya "Africani" denilen oymakların adından esinlenerek verilmiştir Afrika adı bu ülkeye Pön savaşları sırasında verilmiştir
  
Cenevizli gemiciler tarafından yapılmıştır Ceneviz Alm Genua, Fr Gene, İng Genoa 1815 senesine kadar devam eden Cenova Cumhûriyetine Osmanlılar tarafından verilen isim Cenova, Ligurua’nın liman şehridir Denizcilik yoluyla gelişen Cenovalılar, doğuda birçok imtiyazlar elde etmişler, deniz kuvvetlerinin güçlü olması sebebiyle de birçok devleti hâkimiyetleri altına almışlardır Akdeniz’de târih boyunca en büyük rakipleri olan Venedikle devamlı harb etmişlerdir Bizans İmparatoru Mihael VII’ye
  
Kanarya Adaları ve Kanarya Adaları Kuzey Atlantik Okyanusunda ve Afrika’nın kuzeybatı sahilleri açığında yer alan bir takımada Fas-İspanyol sahrası sınırının 113 km batısında bulunan takımadalar 480 km uzunluğunda bir kemer meydana getiren yedi büyük ve altı küçük adadan müteşekkildir
Tarihi
Romalılar adalara köpeklerin adaları manasına gelen Insular Canaries demişlerdir Bunun sebebi o zaman adalarda çok sayıda bulunan köpeklerdir Daha sonraları kanarya kuşu ismini, adalar civarında bu cins kuştan
  
Azor Adaları keşfedilmesi, bu girişimlerin sonucudur
Resim:LocationAzores png|250px|thumb|right|Azor adalarının haritadaki yeri
  
Yeniçağ Avrupası'nda ticaretin gelişmesi, paranın esası olan değerli madenlere ihtiyacı arttırmıştır Avrupalılar, değerli madenlere ulaşabilmek için
  
Asya ve Dünyanın en büyük kıtası Doğuda Pasifik Okyanusu, kuzeyde Kuzey Buz Denizi, güneyde Hint Okyanusu, batıda Avrupa kıtası ile çevrilidir Avrupa kıtası ile olan sınırı kesin tespit edilmiş değildir Eskiden Don Nehri, Asya ile Avrupa arasında sınır olarak kabul edilirdi Daha sonra Ural Dağları sınır olarak kabul edilmeye başlandı
  
Avrupa'ya seferler düzenlemişlerdir
Coğrafi Keşiflerin Nedenleri - Santa María gemisi (Andries van Eertvelt, 1628), Kristof Kolomb bu gemiyle Batı Hint adlarına ulaşmıştı

Doğudan başlayan ticaret yolları yüzyıllarca Avrupa'nın çeşitli ihtiyaçlarını karşılamada can damarı olmuştur Özellikle bunlardan en önemlileri olan İpek ve Baharat yollarının Osmanlı Devleti'nin eline geçmesi, Avrupalıları yeni yollar aramaya sevk etti Orta Çağ'ın sonuna kadar dünyanın pek çok yeri bilinmiyordu İşte bu yeni yollar arama girişimleri sırasında pek çok yer ilk kez keşfedildi ve yeni ticaret yollan bulundu Avrasya olarak bilinen eski dünya kıtasının batısındaki büyük yarımada olan Avrupa, Sami dillerde Erep (yahut Irib) Güneşin Battığı taraf anlamına gelir Fenikelilerden Yunanlılara geçen bu ad, Yunanca'da Europa olmuş ve Ege Denizi'ne göre batıda bulunan ülkelere bu ad verilmiştir
  
Yeni Çağ'ın başlarında meydana gelen bu keşif olaylarına "Coğrafî Keşifler" adı verilir
Yeni Çağ, Tarih Çağlarının üçüncüsüdür
  
Çin'den başlayan İpek Yolu, Çin Halk Cumhuriyeti, yüzölçümü itibariyle dünyanın üçüncü, nüfus itibariyle en büyük ülke Güney Doğu Asya'da yer alır Yüzölçüm 'dir Başkenti Pekin olan ülkenin resmi dili Çince, para birimi Yuan'dır Doğusunda Güney Kore, kuzeydoğusunda ve kuzeybatısında Rusya, kuzeyde Moğolistan, güneybatıda Afganistan ve Pakistan, güneyde Hindistan, Nepal, Butan, Birmanya Laos ve Kuzey Vietnam, doğusunda ise Büyük Okyanus ile çevrilidir
  
Hazar Denizi'nde iki kola ayrılıyor, kuzey kolu Hazar Denizi Avrupa ve Asya Kıt’aları arasında dünyanın en büyük iç denizi Eski adı Casprum veya Hyracnıum Mare’dir
Hazar Denizinin güney kıyılarının bir kısmı İran’a aittir Geri kalan kısmı Rusya Federasyonu, Türkistan, Kazakistan, azerbaycan toprakları içerisindedir Uzunluğu 1200, genişliği 300 kilometredir Açık denizlerle irtibatı yoktur Bu yüzden de su seviyesi devamlı değişir 1930 ile 1957 seneleri arasında denizin seviyesi normalden 26 m alçaldı Bunun sonucu kapladığı ala
  
Kırım limanlarında son bulurken güney kolu Karadeniz'ın kuzeyinde yarımada Kırım Tatarlarının anavatanı
 
Karadeniz kıyılarından Karadeniz, Türkiye'nin kuzeyinde bulunan denizdir Karadeniz'i çevreleyen ülkeler Türkiye, Bulgaristan, Romanya, Rusya, Ukrayna ve Gürcistan'dır
Karadeniz, İstanbul Boğazı ile Marmara Denizi'ne, oradan da Çanakkale Boğazı ile Ege Denizi'ne bağlanır
  
İstanbul'a ulaşıyordu Diğer önemli bir yol olan Baharat Yolu ise Hindistan'dan başlıyor ve kuzeyde Suriye limanlarında, güneyde ise İstanbul, Marmara Bölgesi'nde il ve Türkiye'nin en büyük kenti Tarih boyunca çeşitli imparatorluklara başkentlik yapan, 133 milyar dolarlık yıllık üretimiyle Dünyada 34 sırada yer alır Türkiye'nin kültür ve finans merkezidir İstanbul, 41° K, 29° D koordinatlarında yer alır Marmara kıyısı ve İstanbul Boğazı (Boğaziçi) boyunca, Haliç'i de çevreleyecek şekilde Türkiye'nin kuzeybatısında kurulmuştur
  
İskenderiye'de son buluyordu Özellikle denizci İtalyan devletleri bu limanlardan aldıkları malları Avrupa'ya satıyorlardı Bu yolların tamamının Osmanlı denetimine girmesi ve bir kaç el değiştiren malların pahalıya mal olması Avrupalıları yeni yollar aramaya sevketmiştir
Orta Çağ'da Avrupalıların dünya hakkındaki bilgileri çok azdı Avrupalılar, dünyayı tepsi gibi düz zannediyorlardı Ortasında Kudüs'ün bulunduğuna inandıkları dünyanın kuzeyi buzlarla, güneyi ise kaynar sularla kaplıydı Batıda sonsuz bir deniz, doğuda da Kaf dağları (Kafkas dağları) nın bulunduğuna ve onun ötesinde cinlerin yaşadığına inanırlardı Özellikle Haçlı Seferleri ve daha sonraki ilişkiler ve seyyahların gezi notlarının incelenmesi sonrasında, Avrupalıların dünya hakkındaki bilgileri artmış, boş inançlar yıkılmıştır Özellikle Venedikli seyyah Amatör dalgıçların yıllardır bildikleri, sık sık dalış yaptıkları bir bölgeydi  Limanın birkaç kilometre açığında ve sadece 8 metre derinlikte gördüklerine de bir isim takmışlardı: "Kaya Ormanı"  Binlerce dev granit taştan, sütun parçalarından, sfenks heykellerinden ve mini dikilitaşlardan söz ediyorlardı, ama kimse onları ciddiye almıyordu Ta ki, 1962 yılında, içlerinde birkaç arkeologun da bulunduğu bir grup profesyonelin dalışına kadar  
Marco Polo doğu üzerine Çin'e kadar büyük bir seyehat yaptı (1271 - 1295) Bu seyahati sırasında yazdığı, doğu ülkelerinin hem zenginliklerini, hem de coğrafyasını anlattığı "Marco Polo (d 1254, Venedik - ö 1324), İtalyan gezgin
  
Garibeler Kitabı" adlı eseri, Avrupalılar üzerinde büyük etkiler meydana getirmiştir
İlk kez Çinliler tarafından icat edilen pusula, Haçlı Seferleri sırasında Avrupa'ya geçmiştir Kristof Kolomb'un pusulanın sapma açısını düzeltmesiyle artık yönlerini kaybetme korkusundan kurtulan Avrupalılar, okyanuslara daha rahat ve korkusuzca açılmaya başladılar
Eskiden kullanılan kadırgaların geliştirilerek 30 metre uzunluğunda, üç direkli beş yelkenli ve okyanuslara daha dayanıklı Karavel tipi gemilerin yapılması okyanuslara açılmada insanların cesaretini artırdı
Orta Çağ'da Avrupalılar, Atlas Okyanusunun içinde gemileri çeken çok büyük girdapların olduğu ve bu sularda dolaşan gemicilerin zenciye dönüşecekleri gibi hurafelere inanırlardı Ancak doğu ile olan ilişkiler ve coğrafya bilgisinin ilerlemesi bu gibi inançların yıkılmasına neden olmuştur
- Avrupalıların pusulayı öğrenmeleri, gemicilik ve coğrafya bilgilerinin artması

- Avrupalıların, doğu ülkelerinin zenginliklerine ulaşabilmek amacıyla yeni ticaret yolları aramaları

- Pusula (İtalyanca'dan Bussola), yön gösteren, kerteriz alıp mevki bulmaya yardım eden mıknatıslı veya cayro ile çalışan seyir aletidir

  
İstanbul'un fethinden sonra İstanbul'un fethi 29 Mayıs 1453, Salı günü geçekleşmiştir Fatih Sultan Mehmed padişah, olduktan sonra ilk iş olarak, devamlı ayaklanma çıkaran Karamanoğlu Beyliğine karşı sefere çıktı Karamanoğlu İbrahim Bey af diledi Fatih İstanbul'un fethini düşündüğü için onu bağışladı
  
Türklerin, doğu ticaret yollarına hakim olmaları ve Avrupalıların açık denizlere çıkma ihtiyacı hissetmeleri
- Avrupa'da değerli madenlerin az bulunmasından dolayı kralların (İspanyol-Portekiz) gemicileri desteklemesi

- Avrupalıların, Türk kelimesinin aslı "türümek" fiilinden gelmektedir
Bu fiilden türetilmiş, kişi ve insan anlamında "türük" ve nihayet hece düşmesiyle "Türk" kelimesi ortaya çıkmıştır Nitekim Anadolu'da bir kısım göçebeler de yürümekten "yürük" adını almışlardır Türk kelimesi, ayrıca, çeşitli kaynaklarda; "töre sahibi, olgun kimse, güçlü, terk edilmiş, usta demirci ve deniz kıyısında oturan adam" manalarında kullanılmaktadır
  
Hıristiyanlık dinini yaymak istemeleri
- Avrupalıların dünyayı tanımak istemeleri

Keşifler
İpek Yolu
Çin'den başlayarak Orta Asya üzerinden, Hazar Denizi'nin güneyinden ve kuzeyinden geçerek "Hıristos" da denen (Yunanca "khristos", kutsanmış'tan) İsa Peygamber'e inananların ve öğretisini benimseyenlerin dinidir İsa, Roma imparatoru Augustus zamanında Yahudiye'de (bugünkü Filistin), Beytüllahm'da Hz Meryem'den doğdu 30 yıl kadar sonra, Kudüs'te İmparator Tiberius'un saltanatı döneminde çarmıha gerilerek öldürüldü
Mesaimin kapsamı ve özgünlüğüyle ilgi çeken İsa, Hıristiyanlarca İncili, yani sınırsız bir merhamet yoluyla insanların nasıl kurtulaca
  
Trabzon ve Trabzon Karadeniz bölgesinin doğusunda yer alan il İl toprakları 40° 33’ ve 41° 07’ kuzey enlemleriyle 37° 07’ ve 40° 30’ doğu boylamları arasında yer alır Batıdan Giresun, güneyden Gümüşhane ve Bayburt, doğudan Rize illeri, kuzeyden ise Karadeniz ile çevrilidir Trafik numarası (61)dir
  
Kırım Limanlarına gelen malların buralardan Avrupa'ya ulaştığı yoldur
Baharat Yolu
Keşifler
Hindistan'dan başlayarak İran Körfezi ve Irak üzerinden Suriye Limanlarına veya Karadeniz'ın kuzeyinde yarımada Kırım Tatarlarının anavatanı
  
Kızıldeniz yoluyla Süveyş ve Kızıldeniz Afrika ile Asya (Arap Yarımadası) arasında yer alan, Hint Okyanusu'na bağlı bir denizdir Uzunluğu 2000 km civarı olup, bazı kaynaklarda 1900 km veya 2350 km diye geçmektedir Kuzeyde Mısır'daki Süveyş Kanalı ile doğal olmayan yoldan Akdeniz'e bağlanmıştır; güneyde ise Arap Yarımadası ucunda Bab el Mendeb Boğazı ile Hint Okyanusu'na bağlanır
  
Akabe'ye, oradan da kara yoluyla İskenderiye'ye ulaşan yoldur Uzak Doğu ile yapılan ticaret, Resim:CCL5 080 jpg|right|thumb|320px|Akabe, Ürdün
  
Venedik ve Venedik, Kuzey İtalya'nın doğusunda Adriyatik denizi kıyılarında karaya 4 kilometre uzunluğunda kara ve demiryolu köprüsü ile bağlanan, yaklaşık 118 adacık üzerine kurulu bir ada şehirdir Venedik'te adacıkları birbirinden ayıran 170 kanal ve birbirine bağlayan 400 köprü bulunur
  
Mısırlıların elinde bulunuyordu Bu devletler, diğer devletlerin
  
Baharat Yolu'ndan faydalanmasını engellemeye çalışmışlardır
İlk keşif seyahatleri, (Buhur yolu da denir), kervanların geçtiği en eski yollardan biri Bu yol Hadramut şehrinin Baharat ormanlarında başlar, Sibve nehrini geçer, Katban'dan Moarab ve Moin'e vararak oradan Kızıldeniz’e paralel Neptîlerin başşehri olan Petra'ya ve aynı zamanda Mekke'ye varırdı Burada üç kola ayrılırdı: birincisi Filistin ve Finike limanlarına, Sayda ve Şam şehirlerine; ikincisi Beyn-ül-Nehreyn'den, Ninova'ya; üçüncüsü de Sina yarımadasından Mısır'a ulaşırdı
Görünüşte bu yolun can daman Had
  
Atlantik Okyanusu ve Afrika Sahillerinde Atlas Okyanusu veye Atlantik, Pasifik 'den sonraki en büyük ikinci okyanusdur Bir zamanlar tek parça olan ata kıtanın bölünmesiyle oluşmuş olup, Avrupa ve Afrika 'yı Amerika Kıtası 'ndan ayırır Yan denizleri ile birlikte (Akdeniz, Kuzey Denizi ve Baltık Denizi) 106,2 Mil km² alana sahip olup, yeryüzünün beşte bir alanını kaplar 3314 metre ortalama derinliği bulunan okyanusun en derin noktası Porto Riko Çukuru dur
  
14 yüzyılın başlarında Fransız ve 14 yüzyıl olayları, ölümler, doğumlar ve diğer önemli gelişmeler
  
Cenevizli gemiciler tarafından yapılmıştır Bu seyahatler sonucunda Kanarya Adaları ve Azor Adaları keşfedildi
Kristof Kolomb, 1492'de Amerika Kıtası'na ulaştı Portekizli gemici Bartelmi Diyaz'ın Ümit Burnu'nu bulmasından sonra Vasko dö Gama, Ümit Burnu'nu dolaşarak Hint Okyanusu ve Hindistan'a ulaştı Portekizli Macellan ve Del Kano, dünyayı dolaşarak yuvarlaklığını kanıtlamışlardır
Keşiflerin Sonuçları
Keşifler, dünya tarihinde önemli sosyal, siyasal, ekonomik ve dini değişikliklere neden olmuştur Bu durum, keşiflerin evrensel yönünü ortaya koymaktadır
Eski ticaret yolları değişti Akdeniz, doğu -batı ticaretindeki önemini kaybetti Baharat Yolu ve İpek Yolu önemini kaybetti Bu durum Atlas Okyanusu Limanlarının önem kazanmasına neden olmuştur
Avrupalılar, yeni keşfedilen yerlerde sömürge imparatorlukları kurdular Bu durum, keşfedilen ülkelerden Avrupa'ya altın ve gümüş başta olmak üzere bol miktarda hammadde götürülmesine neden olmuştur Bu gelişmeler Avrupa'nın zenginleşmesini, hayat standartlarının yükselmesini ve Rönesans hareketlerinin gerçekleştirilmesini sağlamıştır
Ticaretle uğraşan burjuva sınıfı zenginleşmiş ve Avrupa ürünleri yeni pazarlar bulmuştur Böylece daha sonraki yıllarda gerçekleşecek olan Sanayi Devrimi'ne ortam hazırlanmıştır
Keşfedilen yerlere Avrupa'dan göçler olmuş, bu durum Avrupa kültür ve medeniyetinin yayılmasını sağlamıştır
Hıristiyanlık, yeni ülkelere yayılmıştır Ancak bazi bilimsel gerçeklerin ortaya çıkması sonucunda Hıristiyanların dini inançları zayıflamış, Kilise'ye güven sarsılmıştır
Dünyanın bazı yerleri, Avrupalılar tarafından tanınmış, yeni kültürler, canlılar ve ırklar ortaya çıkmıştır
Coğrafi Keşiflerin Türk Dünyası Üzerindeki Etkileri
Ümit Burnu
Coğrafi Keşifler, bütün insanlığı etkilemiştir Bu yönüyle evrensel bir özelliğe sahiptir Akdeniz Limanları, Coğrafya Keşifler sonucunda önemini kaybetti Ancak 1869'da Süveyş Kanalı'nın Fransızlar tarafından açılmasıyla bu limanlar yeniden önem kazanmıştır
Coğrafi Keşifler, Müslüman ülkeler açısından büyük zararlara neden olmuştur İslam ülkeleri yoksullaşmış, Türkistan Hanlıkları giderek zayıflamış ve Ruslar karşısında gerilemiştir Osmanlı İmparatorluğu, İpek ve Baharat Yollarına hakim olmasına rağmen yolların değişmesinden dolayı umduklarına ulaşamamıştır Osmanlı İmparatorluğu, ticaret faaliyetlerini yeniden geliştirebilmek için Avrupalı devletlere kapitülasyonlar vermek zorunda kaldı
Ayrıca Osmanlı topraklarında kervan yolları boyunca faaliyet gösteren halk ve zanaatkârlar işsiz kaldı Bu durum, Osmanlı Devleti'nde ekonomik sıkıntılara ve Celali İsyanları'na zemin hazırlamıştır
Osmanlı Devleti, Hint ticaret yolunun hakimiyeti için Portekizlilerle, AkdenizEndonezya'da savunma ve koruma savaşları yapan Osmanlı Devleti, Hıristiyan Avrupa karşısında Doğu Kalkanı haline gelmiştir hakimiyeti için de İspanyollarla mücadele etti
|