Genç Yetıskınlıkte Psıkolojık Olgunlasma

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-06-2012

GENÇ YETISKINLIKTE PSIKOLOJIK OLGUNLASMA
1

Olgunlugun Tanimlanmasi
Genellikle yetiskinlik' "olgunluk" dönemi sayilir

Kisilik kuramlarinin
çogu olgunlugu, genç yetiskinlik sirasinda gelisen bir olgu olarak
tanimlar

Kisilik kuramlari olgunlugun psikolojik nitelikleri konusunda
da uzlasirlar: Sevecenlik, cinsel duyarlilik, sevme ve sevilme
yetisi, toplumsal olma yetisi, baska insanlar yetistirebilme yetisi, vb

Ayrica, olgun kisiler kim olduklarinin, kisisel güçlerinin ne oldugunun
bilincinde olan kisilerdir

Olgun kisi duragan degildir, sürekli degisim
ve yeniden uyum gösterir, kendini yeniler

Olgunluk sonul bir ürün de
degildir, sürekli bir olusumun durmadan yenilenen sonucudur

Kisilik
kuramcilari olgunlugu, bir tür ulasilan plato ya da sonuncu durum olarak
degil, bir olusum süreci olarak görürler

Olgunluk bireylerin, yasamin
gereklerine ve zorunluluklarina basarili bir biçimde uyum saglamalari
ve bunlarla esnek bir biçimde basa çikabilmeleri için sürekli

degisim gösterme yetenegidir

Olgunlasma süreci bizimle dünya arasinda
hiç bitmeyecek bir uyum arayisidir

Kuskusuz, toplumsal beklentiler,
bireyin yasaminin nesnel kosullari, yeteneklerdeki bireysel
farkliliklar olgunluga ulasmayi etkileyecektir

Buna karsin Maslow olgunlugu,
toplumun bireyin insancil gelisimine gizil bir engel olusturdugu
yerde, "insancil yönelimin egemenligi" olarak tanimlar

Asagi ve
yüksek düzeydeki gereksinmeler birbiriyle etkilesir, fakat bireyi
olgunluga götüren gereksinmeler yüksek düzeydeki gereksinmelerdir,
yani "kendini gerçeklestirme" ve "bilimsel anlayis"tir

Kendini
gerçeklestiren kisi asagi gereksinmeleri asmistir; özsaygi, baskalarina
baglilik, insancil bir kisi olarak büyümeye istekli olma özelliklerini
gösterir

Rogers'in deyisiyle, olgun kisi, kendine güvenerek ve kendi
yasantilarini kabul ederek tam bir isleyise ulasan kisidir, karsi karsiya
oldugu gerçekligin tüm yönlerine uyum saglama gereksinmesini duyan
kisidir

Olgun kisi kendi çevresini olusturur ve kendisini ve baskalarini
nesnel bir biçimde algilamaya yeteneklidir; bireysel bir kimlik
ve bütünlesmis bir kisilik kazanmistir; kendi yasam düzeyi için gerekli
gelisim görevlerini basarir ve simdiki zamanla ve gelecekle basa
çikmak için gerekli yetenek ve becerileri gelistirir

Gordon W

Allport'a (1961) göre olgun kisiligin özellikleri sunlardir:
1) Genis bir benlik duygusuna sahip olmak, 2) Baskalariyla
hem yakin iliskilerde hem de genel iliskilerde sicak baglar kurmaya
yetenekli olmak, 3) Temel bir duygusal güvenlige sahip olmak ve kendini
kabul etmek, 4) Dis gerçeklikle baglanti içinde, atilimla algilamak,
düsünmek ve eylemde bulunmak, 5) Kendini gerçeklestirmeye,

içgörüye ve humor'a yetenekli olmak, 6) Bütünlesmis bir yasam felsefesiyle
uyum içinde yasamak

Olgun kisiligin bu ögelerinin temeli olumlu bir benlik-kavramidir

Benlik-kavrami (self-concept), zaman içinde kendimiz konusunda
sahip oldugumuz görüstür

Benlik-kavrami toplumsal etkilesime
dayanarak gelisir

Çünkü çevreden alinan geri bildirimlere dayanir

Benlik-kavrami benlik-imgesi'nden çok daha bagimsiz ve kararlidir

Benlik-imgesi (self-image), bizim kendimize iliskin ve biz bir
toplumsal durumdan digerine geçtikçe degisen ve görece geçici olan
zihinsel resimlerdir

Benlik-kavraminin davranislarimiz üzerindeki etkisi
kuskusuz daha önemlidir

Ergenlikten genç yetiskinlige geçerken benlik-kavraminda önemli
degisimler görülmez, daha çok, bir kararlilik kazanma söz konusudur

Genç yetiskin temelde ergenlikteki ayni insandir

Ancak genç yetiskinler,
sorunlarla basa çikmada daha büyük bir yetenek ve dünyayla
iliskilerde daha büyük bir kavrayis gösterirler

Bu gelismede cinsel
rollerin ögrenilmesi çok önemli bir etkendir

Erkek ve kadin davranislarinda
kültürel beklentilerin etkisi çok büyüktür

Örnegin kadinlar,
"uygun" kadin davranisinin edilgin, duygusal, akildisi olmasi gerektigini
"ögrenirler"; kendi yasamlari üzerinde erkekten daha az bir denetim
iradesi gelistirirler; özellikle erkeklerle yarismak zorunda olduklari
alanlarda basarilarini beceri ve akillarindan çok "sans"a baglarlar

Ancak günümüzde genç yetiskinler bu geleneksel kalipyargilari

asabilmektedirler

Genç yetiskinin kisiligindeki olgunlasmanin çesitli yönlerini betimlemeden
önce, bellibasli kisilik kuramlarinin olgunluk modellerini
topluca göstermekte yarar var

Tablo 10'daki modellerde görülen farkliliklar
olgun yetiskini tanimlamada karsilasilan temel sorunlari da ortaya
koymaktadir

09-06-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Genç Yetıskınlıkte Psıkolojık Olgunlasma GENÇ YETISKINLIKTE PSIKOLOJIK OLGUNLASMA 1 Olgunlugun Tanimlanmasi Genellikle yetiskinlik' "olgunluk" dönemi sayilir Kisilik kuramlarinin çogu olgunlugu, genç yetiskinlik sirasinda gelisen bir olgu olarak tanimlar Kisilik kuramlari olgunlugun psikolojik nitelikleri konusunda da uzlasirlar: Sevecenlik, cinsel duyarlilik, sevme ve sevilme yetisi, toplumsal olma yetisi, baska insanlar yetistirebilme yetisi, vb Ayrica, olgun kisiler kim olduklarinin, kisisel güçlerinin ne oldugunun bilincinde olan kisilerdir Olgun kisi duragan degildir, sürekli degisim ve yeniden uyum gösterir, kendini yeniler Olgunluk sonul bir ürün de degildir, sürekli bir olusumun durmadan yenilenen sonucudur Kisilik kuramcilari olgunlugu, bir tür ulasilan plato ya da sonuncu durum olarak degil, bir olusum süreci olarak görürler Olgunluk bireylerin, yasamin gereklerine ve zorunluluklarina basarili bir biçimde uyum saglamalari ve bunlarla esnek bir biçimde basa çikabilmeleri için sürekli degisim gösterme yetenegidir Olgunlasma süreci bizimle dünya arasinda hiç bitmeyecek bir uyum arayisidir Kuskusuz, toplumsal beklentiler, bireyin yasaminin nesnel kosullari, yeteneklerdeki bireysel farkliliklar olgunluga ulasmayi etkileyecektir Buna karsin Maslow olgunlugu, toplumun bireyin insancil gelisimine gizil bir engel olusturdugu yerde, "insancil yönelimin egemenligi" olarak tanimlar Asagi ve yüksek düzeydeki gereksinmeler birbiriyle etkilesir, fakat bireyi olgunluga götüren gereksinmeler yüksek düzeydeki gereksinmelerdir, yani "kendini gerçeklestirme" ve "bilimsel anlayis"tir Kendini gerçeklestiren kisi asagi gereksinmeleri asmistir; özsaygi, baskalarina baglilik, insancil bir kisi olarak büyümeye istekli olma özelliklerini gösterir Rogers'in deyisiyle, olgun kisi, kendine güvenerek ve kendi yasantilarini kabul ederek tam bir isleyise ulasan kisidir, karsi karsiya oldugu gerçekligin tüm yönlerine uyum saglama gereksinmesini duyan kisidir Olgun kisi kendi çevresini olusturur ve kendisini ve baskalarini nesnel bir biçimde algilamaya yeteneklidir; bireysel bir kimlik ve bütünlesmis bir kisilik kazanmistir; kendi yasam düzeyi için gerekli gelisim görevlerini basarir ve simdiki zamanla ve gelecekle basa çikmak için gerekli yetenek ve becerileri gelistirir Gordon W Allport'a (1961) göre olgun kisiligin özellikleri sunlardir: 1) Genis bir benlik duygusuna sahip olmak, 2) Baskalariyla hem yakin iliskilerde hem de genel iliskilerde sicak baglar kurmaya yetenekli olmak, 3) Temel bir duygusal güvenlige sahip olmak ve kendini kabul etmek, 4) Dis gerçeklikle baglanti içinde, atilimla algilamak, düsünmek ve eylemde bulunmak, 5) Kendini gerçeklestirmeye, içgörüye ve humor'a yetenekli olmak, 6) Bütünlesmis bir yasam felsefesiyle uyum içinde yasamak Olgun kisiligin bu ögelerinin temeli olumlu bir benlik-kavramidir Benlik-kavrami (self-concept), zaman içinde kendimiz konusunda sahip oldugumuz görüstür Benlik-kavrami toplumsal etkilesime dayanarak gelisir Çünkü çevreden alinan geri bildirimlere dayanir Benlik-kavrami benlik-imgesi'nden çok daha bagimsiz ve kararlidir Benlik-imgesi (self-image), bizim kendimize iliskin ve biz bir toplumsal durumdan digerine geçtikçe degisen ve görece geçici olan zihinsel resimlerdir Benlik-kavraminin davranislarimiz üzerindeki etkisi kuskusuz daha önemlidir Ergenlikten genç yetiskinlige geçerken benlik-kavraminda önemli degisimler görülmez, daha çok, bir kararlilik kazanma söz konusudur Genç yetiskin temelde ergenlikteki ayni insandir Ancak genç yetiskinler, sorunlarla basa çikmada daha büyük bir yetenek ve dünyayla iliskilerde daha büyük bir kavrayis gösterirler Bu gelismede cinsel rollerin ögrenilmesi çok önemli bir etkendir Erkek ve kadin davranislarinda kültürel beklentilerin etkisi çok büyüktür Örnegin kadinlar, "uygun" kadin davranisinin edilgin, duygusal, akildisi olmasi gerektigini "ögrenirler"; kendi yasamlari üzerinde erkekten daha az bir denetim iradesi gelistirirler; özellikle erkeklerle yarismak zorunda olduklari alanlarda basarilarini beceri ve akillarindan çok "sans"a baglarlar Ancak günümüzde genç yetiskinler bu geleneksel kalipyargilari asabilmektedirler Genç yetiskinin kisiligindeki olgunlasmanin çesitli yönlerini betimlemeden önce, bellibasli kisilik kuramlarinin olgunluk modellerini topluca göstermekte yarar var Tablo 10'daki modellerde görülen farkliliklar olgun yetiskini tanimlamada karsilasilan temel sorunlari da ortaya koymaktadir