Hücrenin Çeşitleri

Görev ve yapı bakımından canlılığın bütün özelliklerini gösteren en küçük birime HÜCRE denir

HAYVAN HÜCRESİ

BİTKİ HÜCRESİ
HÜCRE TEORİSİ :

1-Tüm canlılık olayları (Fotosentez, solunum, protein sentezi vb) hücre içinde olur
2-Tüm canlılar hücre veya hücrelerden oluşmuşlardır
3-Tüm hücreler kendilerinden önceki hücrelerin bölünmesiyle oluşurlar
4-Tüm hücrelerde; ribozom, protein, enzimler DNA, RNA, ATP ve su bulunur

CANLILARİKİÇEŞİTHÜCREDEN OLUŞUR

PROKARYOT HÜCRE : Çekirdekleri ve ribozom hariç organelleri bulunmayan, basit organizasyonlu hücrelerdirÖrneğin,bakteriler ve mavi-yeşil algler
ÖKARYOT HÜCRE :Çekirdekleri ve organelleri bulunan yüksek organizasyon düzeyine sahip hücrelerdir Örneğin, bakteri ve mavi-yeşil algler hariç diğer tüm canlılar
Bir ökaryot hücrede temel olarak üç kısım bulunur

1-Hücre zarı
2-Sitoplazma ve organelleri
3-Çekirdek

1-HÜCRE ZARI ve MADDE GEÇİŞİ

Hücrenin akıcı mozaik zar modeli
HÜCRE ZARININ GÖREVLERİ

1-Hücre ve organellerini sarar
2-Organelleri ile sitoplazma arasında ; hücre ile de çevresi arasındaki madde alış verişini düzenler
3-Elektrik dengesini organize eder
4-Osmotik dengeyi düzenler
5-Glikoproteinleri ile yabancı proteinleri tanırBundan dolayı komşu ve yabancı hücreleri de tanıma özelliği gösterir
6-Salgı işlevi vardır
7-Uyarı iletimi yapar
8-Enzimleri taşıyıcı özelliği vardır

MOLEKÜLLERİN HÜCRE ZARINDAN GEÇİŞİ


1-Büyük moleküller (Nişasta,glikojen,protein) hücre zarından geçemezKüçük moleküller (O2 ,CO2 , H2O,glikoz,aminoasit ) kolay geçer
2-Yağda çözünen bileşikler, (A,D,E,K vitaminleri) kolay geçer
3-Yağ çözücü maddeler (Alkol, aseton, eter, kloroform vb) hücre zarında bozulmalara neden olduğundan kolayca geçer 4-Yüksüz (nötr) moleküller, iyonlara göre hücre zarından daha kolay geçebilirler (-) yüklü iyonlar ise , (+) yüklülere göre yine daha kolay geçerler
5-Hayvansal hücrelerin çoğunun yüzeyi negatif yüklü bileşikler taşır Hücre ile dış ortam arasındaki elektrik farkı bazı maddelerin içeriye ve dışarıya pompalanmasını kolaylaştırır Hücre zarı esnek ve yarı geçirgendir Mad de alışverişini sağlarHücre için gerekli maddeleri içine alır

DİFÜZYON : Maddenin çok yoğun ortamdan, az yoğun ortama geçişidirÖrneğin bir bardak suya atılan şekerin eriyerek suyu tatlandırması
OSMOZ : Seçici geçirgen bir zarın varlığında su moleküllerinin çok olduğu ortamdan, su moleküllerinin az olduğu ortama suyun geçişine denir
II- SİTOPLAZMA VE ORGANELLERİ

1-ENDOPLAZMİK RETİKULUM : Hücre içi madde iletimi; bazı organik maddelerin sentezini ve depolanmasını gerçekleştiren kanallardır Granüllü ER ve granülsüz ER çeşitleri bulunur

2-RİBOZOM : Üzerinde protein sentezlenen organellerdir Ribozomlar protein ve RNA’ dan yapılırlar Zarsız organellerdirVirüsler hariç bütün canlılarda bulunurlar

3-MİTOKONDRİ : Bakterilerle mavi yeşil alg gibi prokaryot hücreler hariç bütün bitki, hayvan, mantar ve protistalarda bulunan organeldir Çift katlı zarla çevrili olup içerisinde DNA, RNA’lar matrix sıvısı ve çeşitli enzimler bulunur Hücrenin enerji santralı gibi iş görürler

MİTOKONDRİ

4-GOLGİ AYGITI :ER ‘den oluşmuştur Birbirine paralel uzanmış kanalcık ve kesecik şeklindedir Salgı maddelerinin oluşturulması, paketlenmesi ve salgılanmasından sorumludurLizozomları ve kofulları oluşturur

5-LİZOZOMLAR : Hücre içi sindirimi gerçekleştiren enzimler taşıyan keseciklerdir Hücre içine alınmış maddelerin sindirimini yaparlar

LİZOZOMLARIN OLUŞUMU
6-SENTROZOM : Sadece hayvansal hacrelerde ve bazı basit yapılı alg ve mantar hücrelerinde bulunurSilindir şeklinde iki sentriolden oluşurHücre bölünmesi sırasında eşlenerek hücrenin kutuplarına çekilir ve iğ ipliklerini oluşturur

7-KOFULLAR : Suyun ve katı besinlerin etrafında zar oluşumuyla oluşan yapılardırPinositoz ve fagositoz sonucu oluşurlar
8-PEROKSİZOM :Bitkisel ve hayvansal hücrelerde bulunan ve içinde katalaz enzimi bulunan organeldirİnsanda kalp,karaciğer ve böbrek gibi organlarda çoktur
9-PLASTİTLER
a)Kloroplast

KLOROPLASTIN YAPISI b)Kromoplastlar
c)Lökoplastlar

III-ÇEKİRDEK (NUKLEUS) Çekirdek, hücrenin canlılığının sürdürülmesi için mutlaka gereklidirÇekirdek, hücrede geçen bütün yaşamsal olayları yönetir ve kontrol eder Dört bölümde incelenir:
a)Çekidek zarı
b)Çekirdek sıvısı
c)Çekirdekçik (Nukleolus)
d)Kromatinler ve kromozomlar
Kromozomların yapısında DNA ve protein vardırHer kromozom iki kromatitden oluşur Kromozomların en önemli görevi kalıtım birimi olan genleri taşımasıdır Kromozom sayısı ile organizma nın gelişmişliği arasında ilişki yokturBazı canlı türlerinin kromozom sayıları aynıdır

OSMOTİK BASINÇ :Sitoplazmadaki çözüünmüş maddelerin neden olduğu basınçtırÇözünmüş madde miktarı fazla ise osmotik basınç fazladır
EMME BASINCI : Hücre içinin osmotik değerinin oluşturduğu, su alınmasını sağlayan kuvvettir Karbonhidratlar, organik asitler, inorganik ve organik tuzlar osmotik basınç oluştururlar

İZOTONİK ÇÖZELTİ

% 5
% 5

HİPOTONİK ÇÖZELTİ

% 2 % 8

HİPERTONİK ÇÖZELTİ

% 8 % 2
HİPERTONİK ÇÖZELTİ : Çözeltinin madde kon santrasyonu hücre içi madde konsantrasyonundan büyüktür Hücre dışarıya su verir Su kaybettiği için büzülür
HİPOTONİK ÇÖZELTİ :Çözeltini madde konsantrasyonu, hücre içi madde konsantrasyonundandüşüktür Dış ortamda su fazla olduğundan hücreye su girer ve hücre şişer
İZOTONİK ÇÖZELTİ :Çözeltinin madde konsantrasyonu hücre içi madde konsantrasyonuna eşittir
PLAZMOLİZ : Hipertonik ortamda hücrenin su kaybederek büzülmesi
DEPLAZMOLİZ : Plazmolizdeki hücrenin su alarak eski haline dönmesi
TURGOR BASINCI : Hücreye su girdikçe osmotik basınç azalır Su molekülleri osmotik basınca zıt (içeriden dışarı doğru) bir iç basınç oluştururlarBuna turgor basıncı denir
AKTİF TAŞIMA :Az yoğun ortamdan çok yoğun ortama ATP enerjisi harcanarak madde geçişidirSadece canlı hücrelerde görülür Aminoasitler, glukoz, Na+,K+ aktif taşıma ile hücre zarından geçebilirBir hücrelilerde ,sindirim, sinir, kas ve böbrek hücrelerinde görülür

1-ENDOSİTOZ (İçeri alma)

A)Pinositoz (İçme)

B-Fagositoz(Yeme)

2-EKZOSİTOZ (Dışarı atma)