Türkiye'nin Ekonomik Coğrafyası

Türkiye'nin Ekonomik Coğrafyası
İnsanlar, hayatlarını devam ettirebilmek için çeşitli faaliyetlerde bulunurlar Bu faaliyetlerin başında tarım, sanayi ve maden ürünleri üretimi gelir Bu işlerin tam***** ekonomik faaliyetler denir

TARIM
İnsanların toprağı işleyerek, çeşitli kültür bitkileri yetiştirmesi ve onlardan ürün elde etmesine tarım denir

TARIMDA VERİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
1 Toprak ve Bakımı
Tarım topraklarında devamlı üretim yapılabilmesi, toprağın mineralce zengin olmasına bağlıdır Sürekli olarak üzerinde tarım faaliyeti yapılan toprağın, çeşitli şekillerde bakımının yapılması gereklidir

2 Sulama
Türkiye’de tarımsal verimi etkileyen en önemli faktör sulamadır Ülkemizin büyük bir bölümü kurak ve yarı kurak iklimin etkisindedir Çoğu yerde tarımsal faaliyetin yoğunlaştığı yaz döneminde, kuraklık hüküm sürmektedir Bu da tarımdaki su ihtiyacını artırmaktadır Ayrıca, yağışların düzensiz düşmesi, özellikle tahıl tarımının yaygın olduğu sahalarda, her yıl üretimde dalgalanmalara neden olmaktadır

3 Gübreleme
Sulamadan sonra, verimi artıran en önemli faktör gübrelemedir Toprağın devamlı kullanılması minerallerin azalmasına neden olmakta ve verimi azaltmaktadır Gübreleme ile mineral takviyesi yapılarak toprağın verimi artırılmaya çalışılır

4 Tohum Islahı
Tarım ürünlerinden yüksek verim elde edilmesi, sulama ve gübrelemenin yanında kaliteli tohumun kullanılmasıyla da yakından ilişkilidir

5 Zirai Mücadele
Hastalık ve haşerelerin üretimde zaman zaman % 20 - 30 civarında verim düşüklüğüne neden olduğu görülmüştür Türkiye’de zirai mücadele ile tarlalardaki yabancı otların gelişmesi önlenmekte ve haşerelerin çoğalmasına imkân verilmemektedir Böylece verim düşüklüğünün önüne geçilmektedir

6 Toprak Analizi
Toprak analizi ile topraktaki mineral maddeler belirlenir Böylece toprağın hangi tür bitkilere elverişli, hangi tür gübreye ihtiyacı olduğu saptanarak daha bilinçli tarım yapılır

7 Makineleşme
Toprakların kısa sürede ve zamanında sürülmesi, hasadın zamanında yapılabilmesi günümüzde makineleşme ile mümkündür Türkiye’de bazı alanlarda makineli tarıma tam geçilememiştir

8 Çiftçinin Eğitimi
Günümüzde tarım, modern aletler, kaliteli tohum ve hassas ilaçlar kullanımıyla yapılmaktadır Bütün bunlar çiftçinin eğitimini gerektirmektedir Ülkemiz genelinde çiftçilerin eğitim düzeyi düşüktür

9 Tarımı Destekleyen Kuruluşlar
Tarım ürünlerinin toplanması, pazarlanması ve işlenmesi yönüyle çiftçilerin desteklenmesi gerekmektedir Türkiye’de tarıma destek sağlayan çeşitli kuruluşlar bulunmaktadır

YAĞ BİTKİLERİ
Zeytin: Akdeniz ikliminin tabii bitkilerindendir Yabani zeytinin (Delice) aşılanmasıyla kültür zeytini elde edilir Soğuğa karşı duyarlı olduğundan, kışların ılık geçtiği ve don olaylarının görülmediği Akdeniz, Ege, Güney Marmara ile Karadeniz’in bazı kıyı kesimlerinde yetiştirilir
Ülkemizde zeytin en fazla Ege Bölgesi’nde (% 60) üretilmektedir Güney Marmara kıyıları (Gemlik- Mudanya) ile Akdeniz kıyıları ve Kilis çevresinde de yoğun olarak yetiştirilir

Ayçiçeği: Yetişme döneminde yağış, olgunlaşma döneminde güneşli bir iklim ister Olgunlaşma döneminde yağış istememesinden dolayı, Karadeniz Bölgesi’nin kıyı kesimlerinde yetiştirilemez Diğer bütün bölgelerimizde tarımı yapılabilir

Ayçiçeği üretiminin % 78'ini Marmara Bölgesi’nde başta Tekirdağ ve Edirne olmak üzere Kırklareli, Balıkesir, Bursa illeri karşılar Daha sonra, İç Anadolu Bölgesi ve Orta Karadeniz Bölümü gelir

Soya Fasulyesi: Yağı insan beslenmesinde, unu ise yem olarak kullanılan soya, en çok Akdeniz Bölgesi’nde (%88) üretilir Yetişme devresi kısa olduğundan ikinci ürün olarak ekilir

Susam: Ilıman iklim bölgelerinde tarımı yapılmaktadır Türkiye’de Marmara, Ege, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu gibi sıcak bölgelerde üretilir
Yerfıstığı: Meyveleri toprak içinde olgunlaşır Sıcak ve nemli iklim şartlarında ve gevşek topraklarda tarımı yapılır Türkiye’de yerfıstığı üretiminin % 82'sini Akdeniz Bölgesi’ndeki Adana, Hatay, ve Mersin illeri karşılar Ege ve Marmara ovalarında da üretilir

E YEM BİTKİLERİ
Yonca, yulaf, fiğ, burçak ve korunga gibi bitkilere yem bitkileri adı verilmektedir Türkiye’de ahır hayvancılığının gelişmesi ve et üretiminin artmasında yem bitkilerinin ayrı bir önemi vardır Çünkü ülkemizdeki çayır ve meralar yetersizdir Yem bitkilerinden kuru ve yaş olarak istifade edilir Daha çok Ege, Akdeniz ve Marmara bölgelerinde üretilen yem bitkileri, fabrikalarda işlenerek kullanıma hazır hale getirilir

F SEBZECİLİK
Sebze üretiminde ilk sırayı Akdeniz Bölgesi alır Bu bölgemizde kışlar ılık geçtiğinden seralarda kışın bile sebze üretilebilir Ayrıca tarla sebzeleri de ilk önce bu bölgemizde üretilirTurfanda sebzecilik ise, bir mevsim başı üretim faaliyetidir Bazı sebze ve meyvelerin, açık hava koşullarında erkenden yetiştirilip pazarlanması esasına dayanır İlkbaharın erken başladığı yörelerimizde, sebze ve meyveler erken olgunlaşırlar ve 30 - 40 gün önceden pazarlara sunulurlar Bu üretim faaliyetine turfanda sebzecilik, bu sebzelere de turfanda sebze denir

G MEYVELER
Fındık: Ilıman iklim bölgelerinin bitkisidir Kış sıcaklığının 5 - 6 °C, yaz sıcaklığının da 20 - 25 °C olduğu ve yıllık 1000 - 1500 mm yağış alan, ılıman ve serin iklim bölgelerinde yetişir Don olayı ve yaz kuraklığı verimi düşürür
Ülkemizde fındık tarımı, Karadeniz kıyılarında yaygındır Özellikle Ordu, Giresun ve Trabzon illeri üretimin yarısından çoğunu sağlamaktadır Daha sonra, Bolu ve Zonguldak illeri gelir Karadeniz Bölgesi toplam üretimin % 76'sını karşılar karşılar Marmara Bölgesi’nde de Sakarya ve İzmit çevresinde fındık üretimi yapılır

Turunçgiller: Narenciye adı da verilen bu ürünler portakal, mandalina, limon, greyfurt ve turunçtan oluşur Anavatanı Güneydoğu Asya’dır Soğuğa karşı çok hassastırlar Kışın sıcaklığın 0 °C nin altına düşmediği bölgelerde yetişebilir Akdeniz Bölgesi’nin kıyı kesimi üretimin % 91'ini verir Geri kalanı ise Ege kıyılarındaki Muğla, İzmir, Aydın illeri sağlar Kışları ılık geçtiğinden bir miktar da Rize kıyılarında yetiştirilir

İncir: Anavatanı Doğu Akdeniz kıyılarıdır Kışların ılık, yazların sıcak geçtiği, yıllık yağışın 600 - 700 mm olduğu denizel iklimlerde rahatça yetişebilir Soğuğa karşı hassas olduğundan iç bölgelerimizde fazla yetiştirilemez
İncir, en fazla Ege Bölgesi’ndeki Aydın ve İzmir çevresinde üretilir
(%78) Bundan başka, az miktarda Akdeniz ve Karadeniz kıyıları ile, Güney Marmara ve Güney Doğu Anadolu’da üretilir

Üzüm: Kışın -40 °C sıcaklığa kadar dayanır Yazın sıcaklığa ve kuraklığa dayanıklı bir bitki olduğundan ülkemizde hemen her bölgede yetiştirilir Yazların yağışlı geçmesinden dolayı Karadeniz kıyılarında ve Doğu Anadolu’nun sıcaklığı yetersiz yüksek yerlerinde yetiştirilemez
Üretim en fazla Ege Bölgesi’nde yapılmaktadır G Doğu Anadolu, İç Anadolu, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde de üretilir Özellikle Ege Bölgesi’nde Manisa, İzmir, Denizli yörelerinde üretilen çekirdeksiz üzüm kurutularak önemli bir kısmı ihraç edilir Üzüm, soğuğa ve kuraklığa dayanıklı olduğundan, ülkemizde elma ile birlikte en yaygın olan meyvedir

Elma: Türkiye’de üzümle birlikte en çok yetiştirilen bir meyvedir Çiçek açma döneminde düşük sıcaklıklardan etkilenir Diğer dönemlerde
-35 °C ye kadar dayanabilir Az kireçli ve derin topraklarda yüksek verim sağlar

Elma üretimi, İç Anadolu’daki Niğde, Nevşehir, Konya çevresinde, Orta Karadeniz’de Amasya çevresinde, Akdeniz’de Isparta, Antalya ve Burdur çevresinde yaygındır

Muz: Tropikal bölge bitkisidir Yetişmesi için yüksek sıcaklık ve bol nem gereklidir Düşük sıcaklıklarda yetişemez ve don olayına karşı en hassas bitkidir Türkiye’de, sadece Akdeniz Bölgesi’nde Antalya - Mersin arasındaki çok dar bir kıyı şeridinde tarımı yapılabilir

Antep fıstığı: Dünya’nın oldukça sınırlı bölgelerinde yetişen ve meyvesi kuru yemiş olarak kullanılan bir bitkidir Yaz kuraklığına ve sıcaklığına dayanıklı bir bitkidir Ülkemizde en fazla Gazi Antep, Şanlı Urfa ve Siirt çevresinde üretilmektedir

Kayısı: Ülkemizde karasal iklim bölgelerinin alçak yörelerinde yetiştirilmektedir Kayısı üretimi en fazla Malatya, Elazığ, Konya, Ankara ve İzmir illerinde yapılır

HAYVANCILIK
Ekonomik değer taşıyan hayvanların üretilmesi, beslenmesi ve pazarlanması gibi işlere hayvancılık denir

Mera Hayvancılığı
Doğal otlaklarda yapılan hayvancılıktır Et ve süt verimi ahır hayvancılğına göre düşüktür Yağışın fazla olduğu yıllarda otlakların gürleşmesine bağlı olarak et ve süt üretimi artar Ülkemizde Doğu Anadolu, İç Anadolu, Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaygındır

Besi ve Ahır Hayvancılığı
Islah edilmiş veya iyi cins ithal hayvanlarla ahırlarda yapılan hayvancılıktır Modern usullerle yapıldığı için et ve süt verimi daha fazladır
Otlakların azalmasından sonra ahır hayvancılığının gerekliliği artmıştır Ülkemizde besi ve ahır hayvancılığı büyükbaş hayvanlarla yapılır Ege, Marmara, İç Anadolu bölgelerinde yaygındır Ayrıca şeker fabrikalarının etrafında da ahır hayvancılığı gelişmiştir

BAŞLICA ULAŞIM YOLLARI
1 Kara Yolları
Ülkemizde en yaygın olan ulaşım türüdür Yük taşımacılığının % 70'i, yolcu taşımacılığının da % 90'ı karayolu ile yapılmaktadır Özellikle 1950'li yıllardan sonra, karayolu yapımı artmış ve ulaşım araçları çoğalmıştır Ülkemizdeki en işlek karayolları, Edirne, İstanbul, Ankara, Adana arası ile İstanbul, Bursa, İzmir arası ve İzmir, Aydın, Denizli arasıdır Modern karayolu olan otoyollar ülkemizde sadece Edirne, İstanbul, Bolu ve Ankara arasında,Adana, Hatay çevresinde ve İzmir çevresinde bulunur

2 Demir Yolları
Türkiye’de İlk demiryolu hattı 1866 yılında İzmir - Aydın arasında kurulmuştur Cumhuriyetin ilk yıllarında demiryoluna önem verilmiştir
Ancak, 1950'li yıllardan sonra, karayollarına daha çok önem verildiğinden demiryolu yapımı azalmıştır Şu anda, ülkemizde 8200 km uzunluğunda demiryolu ağı vardır

Bu uzunluk yeterli değildir Sözgelimi, Almanya’da 43 bin, Fransa’da
34 bin, İtalya’da 29 bin km lik demiryolu ağı bulunmaktadır

3 Deniz Yolları
Türkiye’nin üç tarafının denizlerle çevrili olması ve iki önemli boğaza sahip olması, denizcilik alanında gelişmesi bakımından çok önemlidir Dünya ticaretinde en fazla kullanılan yol deniz yoludur Bu nedenle, ülkemizde deniz yolunun ve limanların geliştirilmesi gerekmektedir 8333 km kıyı şeridine sahip olan ülkemizde, bölgeler arasında düzenli ve tarifeli yolcu ve yük taşımacılığı henüz gerçekleşmemiştir

Dünya deniz ticaret filosundaki payımız % 1'e dahi ulaşmamıştır Fakat, son yıllarda sanayi ve ticaretin gelişmesiyle, limanlarımızdaki indirilen - bindirilen yükte 8 - 10 katlık artışlar olmuştur

4 Hava Yolları
Ülkemiz ulaşımında en az payı olan ulaşım sektörüdür Çünkü, hava yolu ile ulaşım yüksek sermaye ve teknoloji gerektirmektedir Son yıllarda, Türk hava yollarının yanında, özel hava yolu şirketlerinin kurulması hava yolu taşımacılığında önemli artışlar meydana getirmiştir