Güneydoğu Anadolu Bölgesi Ve Özellikleri

Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Özellikleri

Bölgenin Bölümleri

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Karacadağ volkan konisi ile iki bölüme ayrılır Karacadağ'ın doğusunda Dicle, batısında ise Orta Fırat Bölümü yer alır

1 Dicle Bölümü
Bu bölüm, yer şekilleri bakımından sade bir özellik gösterir Bölümdeki başlıca yer şekilleri Diyarbakır Havzası, Karacadağ volkan kütlesi ve Mardin-Midyat Eşiği'dir Dicle nehri, kollarıyla birlikte geçtiği yerlerde plato ve ovalar meydana getirmiştir Ova ve platolar 500-1000 m yükseltiler arasında yer alır Bölümde yıllık ortalama yağış miktarı 500 mm'dir Yüksek sıcaklığa bağlı olarak meydana gelen şiddetli buharlaşma yaz mevsiminde kuraklığa neden olur Bölümde karasal iklim tipi görülür Bölümün tabii bitki örtüsü ise bozkırdır Başlıca tarım ürünleri ise tahıllar, mercimek ve pamuktur Toroslar'a doğru ise meyve ve üzüm bağları yer alır

Karacadağ volkan konisi bölgenin en yüksek dağıdırBu volkan konisinden çıkan ve akıcılık özelliğine sahip olan bazalt bölgeye yayılarak yayvan bir görünüm kazanmasına neden olmuştur Karacadağ'ın tabanına sızan sular daha sonra taban suyu olarak yeryüzüne çıkar ve bölümün su ihtiyacını karşılar Yaz aylarında bölümde yaylacılık faaliyeti görülür Bölümdeki Mardin - Midyat Eşiği Diyarbakır havzası ile Suriye arasında yer alan yüksek bir düzlüktür(1200-1300 m) Burada yüksekliğe bağlı olarak yağışlar 700 mm'ye çıkar Kireçli bir yapıya sahip olmasından dolayı tarım için yeterli su bulunmaz Dicle Bölümü'nde nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının altındadır Nüfus, Diyarbakır Havzası ile Mardin - Midyat Eşiği'nde toplanmıştır Bölümün en büyük ili Diyarbakır'dır Bölümün geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır En önemli yeraltı zenginliği Diyarbakır, Siirt ve Batman'da çıkarılan petroldür Yıllık üretimi 3 milyon tondur Ayrıca Cizre ve Silopi'de linyit çıkarılır

2 Orta Fırat Bölümü
Bu bölümde Gazi Antep ve Şanlı Urfa platoları önemli yer kaplar Fırat Nehri ve kolları platoları ikiye ayırır Fırat Nehri plato içerisine 200 m gömülmüş olarak akar Altınbaşak, Ceylanpınar, Suruç, Birecik ovalarında tahıl ekilir Atatürk barajı ile yapımı son aşamaya gelen Şanlı Urfa tünelleri bölümün Türkiye ekonomisindeki yerini değiştirecektir Platolarının ortalama yükseltisi 500 ile 1000 m'dir Platolar, tortul ve volkanik taşlardan meydana gelmiştir Orta Fırat Bölümü'nde yazları sıcak ve kurak, kışları serin ve yağışlı olan Akdeniz iklimi görülür Bölümün en gelişmiş ili Gazi Antep'tir Adıyaman, Nizip, Birecik, Şanlıurfa, Harran, Suruç, Ceylanpınar, Siverek, Viranşehir bölümün diğer önemli il ve ilçe merkezleridir Halkın geçimi, tarım ve hayvancılıktan sağlanır Tarım ürünü olarak tahıl, mercimek, antep fıstığı yetiştirilir Ayrıca bağlar, bahçeler ve zeytinlikler yer alır Bunun yanısıra pamuk, çeltik ve susam da ekilir Adıyaman ve Kâhta'da petrol çıkarılmaktadır

Genel Özellikleri
Bölge, ülkemiz topraklarının %8 lik bölümüne sahip olup yüzölçümü bakımından en küçük bölgesidir Kuzeyinde bir yay biçiminde uzanan Güneydoğu Toroslardan,güneyde Suriye ve Irak sınırına kadar uzanır Bölge ova ve platolarla kaplıdırTürkiye'de yaz sıcaklığının ve buharlaşmanın en fazla olduğu bölgedirTürkiye nin en büyük barajı olan Atatürk barajı bu bölgededir

Bölge'nin Şehirleri
Gaziantep, Adıyaman, Şanlıurfa, Siirt, Mardin, Batman, Diyarbakır

Yüzey Şekilleri
Bölgenin Ortalama yükseltisi 800-1000 m civarındadırOrtada yükselen Karacadağ sönmüş volkanı ile Mardin Mazıdağı yöresi bölgenin en engebeli alanlarını oluşturur Suruç, Ceylanpınar ve Harran Ovası,Altınbaşak,Viranşehir,Nizip gibi verimli Ovalar GAP projesi sayesinde suya olan hasretlerini gidermek üzeredirlerAyrıca Gaziantep ve Şanlıurfa platoları önemli konumdadırlar

İklim ve Bitki Örtüsü
Bölgede, yazları kurak ve sıcak, kışları ılık ve yağışlı olan tipik Akdeniz ikliminin bozulmuş şekli görülürAkdeniz iklimine oranla, kışları daha soğuk ve yazları da daha sıcak olurYağışlar kuzeyden güneye doğru gidildikçe azalırYıllık ortalama yağış miktarı kuzeyden 750 mm güneyindeki alçak kesimlerde 300 mm civarındadırBütün bölgede otsu bitkiler egemendirYağış yetersizliği yüzünden ormanlık alan azdır
Akarsu ve Göller

Doğudaki iki büyük nehir Fırat ve Dicle Irmaklarıdır

Fırat ve Diclenin ülkemizden doğarak basra körfezine ulaşması

Ayrıca Göksu ırmağı bu bölgeden de geçerBölge göl bakımından çok fakirdirBaşlıca barajlar ise Atatürk Barajı ve Karakaya barajıdır

Tarım ve Hayvancılık
Tarım ürünlerinden en çok buğday ekilirÖteki tarım ürünleri arpa,pirinç,pamuk,mercimek,Antepfıstığı ve üzümdürAdıyaman da pamuk ve tütün yetiştirilir Tarıma uygun olmayan yerler hayvancılıkla geçinirGenellikle koyun ve keçi beslenirKilis ve çevresinde ipekböcekciliği de yapılır

Nüfus ve Yerleşme
1990 sayımına göre bölgenin nüfusu 45 milyondurNüfus daha çok bölgenin batısında toplanmıştırBunun başlıca nedeni,iklim ve toprak şartlarının burada daha elverişli olmasıdırTürkiye nüfusunun sadece %8 i burada yaşamaktadırBölge de kent nüfus oranı oldukça yüksektirBölgede km kareye 66 kişi düşer

Yeraltı Zenginlikleri

Başlıca çıkartılan madenler; petrol ,fosfat,asfaltit dir Bölgede,tarıma dayalı ve hayvan ürünlerini işleyen çeşitli endüstri kolları gelişmiştirEt kombinaları,süt endüstrisi,hayvansal yağ fabrikaları,zeytinyağı fabrikaları,bunun yanısıra tarım dışı sanayi kollarından çimento fabrikaları,kimya sanayi,tarım araçları,otomontaj ve madeni eşya yapımı geliştirilmiş olan çeşitli sanayi kollarıdır

Petrol Kuyuları, Raman, Garzan, Batman ve Diyarbakır'da bulunur

Turizm
Turizm potansiyeli çok yüksek olan bölgede Adıyaman, Nemrut Dağı, Peygamberler Şehri Urfa, Tarihi Harran Üniversitesi, Harran evleri, Mardin evleri gibi daha pek çok gezilip görülecek kendine özgü güzellikler vardır Dünyada güneşin doğuşunun en güzel olduğu Nemrut Dağında Kommagene Medeniyetinin izleri turistlerin ilgisini çekmektedir

Bölgedeki Nemrut Dağı (Adıyaman) ile Diyarbakır ve Şanlı Urfa şehrinde bulunan tarihi eserler bölgenin turizm potansiyellerini oluşturur

GAP Projesi
GAP 13 ayrı projenin birleşiminden meydana gelmiştir Bu proje içinde 22 baraj, 19 hidroelektrik santral vardır Proje, GAntep, Mardin, Adıyaman, Şanlı Urfa, Diyarbakır, Batman ve Şırnak illerimizi kapsamaktadır

Sadece Atatürk barajından elde edilen elektrik üretimi ülke elektrik üretiminin 1/6'sına eşittir (1992) Bölge ekonomisini çok yönlü etkileyen kuraklık problemi GAP projesiyle halledildiği zaman bölgede sosyo - ekonomik yönde büyük değişiklikler görülecektir GAP projesi gerçekleştiği zaman: Sulamalı tarıma geçilecektir Bölgedeki nadas alanları azalacaktır Tarım ürünlerinin çeşitliliği artacaktır Tarım ürünlerinin verimi artacaktır Pamuk, pirinç, gibi tarım ürünlerinin ekim alanı genişleyecektir Güneydoğu Anadolu, Türkiye pamuk üretiminde birinci bölge olacaktır Kuru tarıma dayalı buğday, arpa, mercimek gibi tarım ürünlerinin ekim alanı azalacak fakat üretimleri artacaktır Barajlar suni göl fonksiyonu göreceğinden bölgenin iklimi belirli oranda yumuşayacaktır Elektrik enerjisinde üretim artışı sağlanacaktır İçme suyu olarak kullanılacaktır Su ürünlerinin üretimi artacaktır Tarım ve tarıma bağlı sanayi gelişecektir Bölgede iş olanakları arttığı için bölgeden diğer bölgelere göç duracaktır

Diğer bölgelerden Güneydoğu Anadolu'ya göç olacaktır Bölgenin nüfusu ve nüfus yoğunluğu artacaktır Türkiye'nin tarım ürünlerine dayalı ihracatı artacaktır Bölgede tarım alanları geniş düzlüklerden oluşur Bu alanların sulanmasıyla tarım gelişecektir Antepfıstığı, mercimek, üzüm, nohut ve tahıl üretiminin önemli bir kısmı bölgeden karşılanmaktadır Harran Ovası, sulamanın gelişmesiyle özellikle pamuk ekiminin en fazla yapıldığı yerlerden biri olacaktır GAP'ın tamamlanmasıyla mısır, pirinç ve ayçiçek gibi ürünlerin üretimindeki artışın daha fazla olması beklenmektedir Çünkü bu ürünler bol su ve sıcaklık isteği olan ürünlerdir

Bölge ile ilgili Notlar

En küçük yüz ölçümü,
En az toplam nüfus,
En yüksek yaz sıcaklığı,
En az orman oranı,
En fazla petrol çıkarımı,
En fazla fosfat çıkarımı,
En fazla mercimek üretimi,
En az engebelik,
En fazla yaz kuraklığı,
En fazla sulama sorunu,
En fazla buharlaşma miktarı,
En az bulutluluk oranı ve en sade yer şekillerine sahip olan Bölge Güneydoğu Anadolu Bölgesidir

Bölge içerisinde;
En çok koyun ve keçi besleme
En fazla yağış kış mevsimindedir
En fazla buğday,arpa ve baklagiller yetişir