İdealar Kuramı

İdealar Kuramı

İdealar kuramı, felsefede önemli bir prensip olarak Eflâtun tarafından ortaya atılmış ve episteme anlayışından doğmuştur Gerçek bilginin temelinin ancak idealar dünyâsında bulunabileceği temeline dayanır


İdea Nedir?

İdealar kuramı her ne kadar da en genel anlamda zihinde oluşan ve belirli anlayış formlarına dönüşen, bugün 'duyumsanamaz' görüşünü koruyan algılamalar dizisi olsa da idelalar daha cok basitçe, yaşantımızın, bellekteki akışının kendimiz tarafından ve tarafımızdan olmayan bir dizi kontrol mekanizmalarının oluşturduğu bir çesit sayısal kolajlar dizisidir Bir başka ifadeyle zihin, belleğe kaydolan verileri saklar ve biz hafıza bolümünün gücüne ve seçiciliğine bağlı kalarak istencimiz veya beklentilerimiz ekseninde kimi veriler -yeni benzer veya olmayan bilgiler-oluştururuz Zihinde doğan bu yeni bilgi bütünü sonrasında dış dünya (nesneler dünyası) ile tutarlılıklarını ilişkilendirir Ortaya çıkan bu düşünsel büyün, fiziksel ortam ile -zaman, onun içindeki gerçeklik, görelilik ve en önemlisi belleği ikna ediciliği ki bu, aynı zamanda fiziksel olana aykırı gelmemesi anlamı taşır- kendisini söz konusu gerçeklikte kabul ettiren yeni bakış açısına verilen kuramın 'soyut' sistemlenen bilgiler dizisidir


Kuramın Temelleri

Eflâtun, Herakleitos'çu öğretiden alarak idealar kuramına taşıdığı "Evren'de değişmeyen ve aynı kalan hiç bir şey yoktur, her şey akar" mantığından hareketle, "mâdem ki Evren'de değişmeyen hiç bir şey yoktur, o halde, gelip geçici bilgilerin (göreceli/relatif gerçeklerin) değişmez ilksiz ve sonsuz, hep aynı kalan asılları olması gereken gerçek bilgiler, (idealar) bu Evren'in dışında bir yerlerde olmalıdır" sonucuna varmıştır Eflatun, bu düşünceleri ile felsefeye çok önemli boyutlar getirmiştir
Eflâtun'un idealar kuramı, hem mantık, hem de metafizik içeriklidir

• Kuramın mantıksal dizini, Parmenides'in "eğer dil bir saçmalık değilse, sözcükler bir anlam taşımalıdır Üzerinde konuşulsun veya konuşulmasın, var olan nenleri anlatmalıdır" tezinden hareket eder Örneğin, doğru olarak, "bu at'tır" diyebileceğimiz pek çok hayvan vardır Bir hayvan, atlara özgü genel yapıyı taşıdığında "at"tır Dil, "at" gibi genel mana içeren sözcükler olmaksızın yaşayamaz Bu sözcük eğer bir şeyi betimliyorsa, bu her hangi bir "at" değil, evrensel "at" kavramıdır Bu kavram, her hangi bir at doğduğunda doğmaz, her hangi bir at öldüğünde de ölmez Bir varlık da değildir Uzayda bir yer kaplamadığı gibi, zaman ile de sınırlandırılamaz
• Kuramın metafizik bölümüne göre "at" sözcüğü, belirli bir düşünsel (ideal) at'ı, Tanrı'nın yarattığı tek bir at'ı, ilk ve ana örneği, kalıbı betimler Tek tek atlar, ideal at ile ortak bir yapıya sahiptirler Bu ortaklık, az ya da çok eksiktir (kopye tam ve yetkin değildir) Bu yüzden tek bir at ideası ve çok sayıda at vardır Düşünsel (ideal) at gerçek, tek tek atlar görüntüseldir
• Temel düşünce yapısı itibariyle "Batı metafiziği"nin kurucusu olarak anılan Eflatun, bu düşünsel zincirin ilk halkası olarak kabul ettiği "ruhun ölmezliği" kavramını, alışılagelmiş mythos halinden soyutlayarak, daha sağlam temellere oturtması gerektiğini de hissetmiştir Bu noktada, ruhun ölümsüzlüğü yanında, idealar dünyasından geldiğinin ve kökünün orada olduğunun da belirlenmesi gereklidir

Platon, çok sevdiğim bir filozoftur Özellikle, Devlet adlı ütopyasını çok sevmiştim Teşekkürler paylaşım için