Berat Kandilinin Özellikleri Nelerdir

Berat kandilinin özellikleri nelerdir

Berat Gecesinin Mahiyeti ve Önemi

Yıllık bir program çerçevesinde yürütülen ticari faaliyetler yıl sonunda o program esaslarına göre kontrol) ve teftiş edilir Kâr zarar hesapları yapılır Kesin hesabın tespitinden sonra da gelecek yılın programı hazırlanarak şeklini alır
Her yıl tekrar edilen bu kontrol ve tespit işlemleri sayesinde ekonomik hayatta istikrarlı ve sağlam bir ilerlemenin temini mümkün olur
Bu misalin ışığında manevi hayatımıza ve faaliyetlerimize bakalım Dünya, âhiret hayatının kazanılması için yaratılmış bir manevi ticaret yeri olduğuna göre, o ticaretle ilgili faaliyetlerin de yıllık muhasebeye tabi olması gayet tabiidir
Bu muhasebenin vakti üç ayların içindedir Berat Kandili ile başlayıp Kadir Gecesiyle biten devreye rastlar
Duhan Sûresinin 2, 3 ve 4 âyetlerinin Berat Gecesinden bahsettiği bildirilmektedir
Âyetlerin meali şöyle:
"O apaçık kitaba and olsun ki, biz onu gerçekten mübarek bir gecede indirdik Çünkü biz onunla insanları uyarmaktayız Bütün hikmetli işler o gecede tefrik olunur"

Bu âyetler hakkında iki görüş vardır Çoğu tefsir bilginlerinin görüşüne göre, bu mübarek gece Kadir Gecesidir İkrime bin Ebi Cehil'in de dahil olduğu bir grup alim ise; bu gecenin Berat Gecesi olduğunu söylemişlerdir Her iki tefsiri birleştiren diğer bir görüşe göre de, hikmetli işlerin ayırımının yapılmasına Berat Gecesinde başlanmakta ve bu işlem Kadir Gecesine kadar devam etmektedir Bu hikmetli işler nelerdir ve âyetin mânası nedir?

YILLIK KADER PROGRAMI

İbni Abbas'tan rivayet edildiğine göre, hikmetli işlerin birbirinden ayırd edilmesi şu şekilde cereyan etmektedir:
Bu seneden gelecek seneye kadar meydana gelecek olayların hepsi ayrı ayrı melekler tarafından defterlere yazılır Rızıklar, eceller, zenginlik, fakirlik, ölümler, doğumlar hep bu esnada kaydedilir O yılki hacıların sayısı bile bu devrede takdir olunur Herkesin ve her-şeyin o sene içindeki mukadderatı kaydedilir

Rızıkla alakalı defterler Mikail Aleyhisselâma verilir

Savaşlarla ilgili defterler Cebrail Aleyhissalama verilir

Ameller nüshası dünya semasında görevli melek olan İsrafil'e verilir ki bu büyük bir melektir

Ölüm ve musibetlerle ilgili defter de Azrail Aleyhisselâma teslim edilir

Fahreddin er-Râzî"nin açıklamasına göre bu defterlerin düzenlenmesi Berat Gecesinde başlar, Kadir Gecesinde tamamlanarak her defter sahibine teslim edilir1

Berat Kandilinin "bütün senede bir kudsi çekirdek hükmünde ve beşer mukadderatının programı nev'inden olması cihetiyle Leyle-i Kadrin kudsiyetinde" olması bu manalara dayanmaktadır2

Kur'ân'ın bu gecede indirilmesi meselesine ise şöyle bir açıklama getirilmektedir:

Berat gecesi, Kuran-ı Kerimin Levh-i Mahfuzdan dünya semasına toptan indirildiği gecedir Buna inzal denir Kadir gecesinde ise Peygamberimize ilk kez ve parça parça indirilmeye başlanmıştır Buna da tenzil denir

BERAT GECESİNİN ÖZELLİKLERİ

Tefsirlerde bu gece ile ilgili olarak şu şekilde izahlar yer almaktadır: Vergi ödendiği zaman nasıl ki vergi borçlusuna borcundan kurtulduğunu gösteren bir belge veriliyorsa, Allah Azze ve Celle de Berat Gecesinde mü'min kullarına berat yazar Zaten bu gecenin dört adı vardır: "Mübarek Gece", "Berae Gecesi", "Sakk Gecesi Belge ve senet (Allah Teala bu gece mü'min kullarına beraet yazar)", "Rahmet Gecesi"

"Berat, beraet" kelimesi "el-berâe" kelimesinin Türkçedeki kullanılış şeklidir Beri olmak, aklanmak, temiz ve suçsuz çıkmak demektir
"Berâet" iki şey arasında ilişki olmaması, kişinin bir yükümlülükten kurtulması veya yükümlülüğünün bulunmaması anlamına gelmektedir Mü'minlerin bu gece günah yüklerinden kurtulup İlâhî bağışa ermeleri umulduğu için de Berat Gecesi denmiştir

Bir kısım âlimlerin, kıblenin Kudüs'teki Mescid-i Aksâ'dan Mekke'deki Kabe istikametine çevrilmesinin Hicretin ikinci yılında Berat Gecesinde gerçekleştiğini kabul etmeleri de geceye ayrı bir önem kazandırmaktadır3

Berat Gecesinin beş ayrı özelliği vardır
1 Bütün hikmetli işlerin ayırımına başlanması
2 Bu gecede yapılacak ibadetlerin diğer vakitlere nispetle kat kat sevaplı olması
3 İlâhi rahmetin bütün âlemi kuşatması
4 Allah'ın af ve bağışlamasının coşması
5 Peygamberimize tam bir şefaat yetkisinin verilmiş olması

Bir rivayette bildirildiğine göre Resulullah Aleyhissalâtü Vesselam Şâban'ın onüçüncü gecesi ümmeti hakkında şefaat niyaz etti, üçte biri verildi Ondördüncü gecesi niyaz etti üçte ikisi verildi Onbeşinci gecesi niyaz etti, hepsi verildi Ancak Allah'tan devenin kaçması gibi kaçanlar başka

Zemzem kuyusunun bu gecede açık bir şekilde coşup çoğalması da bu manaları kuvvetlendiren kutsal bir işaret olarak yorumlanmaktadır4

Peygamber Efendimiz bir hadis-i şeriflerinde Berat Gecesinin feyiz ve bereketini çeşitli şekillerde nazara vermektedir

"Şâban'ın 15 gecesi geldiğinde geceyi uyanık ibadetle, gündüzü de oruçlu olarak geçirin O gece güneş battıktan sonra Allah rahmetiyle dünya semasına tecelli eder ve şöyle seslenir:

"İstiğfar eden yok mu, affedeyim ve bağışlayayım "Rızık isteyen yok mu, hemen rızık vereyim
"Başına bir musibet gelen yok mu, hemen sağlık ve afiyet vereyim
"Böylece tan yerinin ağarmasına kadar bu şekilde devam eder" 5

Çünkü o gece İlâhi rahmet coşmuştur Berat Gecesi beşer mukadderatının programı çizilirken insanlara verilen eşsiz bir fırsattır Bu fırsatı değerlendirip günahlarını affettirebilen, gönlünden geçirdiklerini bütün samimiyetiyle Cenab-ı Hakka iletip isteklerini Ondan talep eden ve belalardan Ona sığınan bir insan ne kadar bahtiyardır Buna karşılık, her tarafı kuşatan rahmet tecellisinden istifade edemeyen bir insan ne kadar bedbahttır

BU GECE AF DIŞINDA KALANLAR

Peygamber Efendimiz bu gecede af dışı kalanları şu hadisleri ile bildirmektedir:

"Muhakkak ki, Allah Azze ve Celle Şâban'ın onbeşinci gecesinde rahmetiyle yetişip herşeyi kuşatır Bütün mahlukatına mağfiret eder Yalnızca müşrikler ve kalbleri düşmanlık hissiyle dolu olup insanlarla zıtlaşmaktan başka bir şey düşünmeyenler müstesna"6 "Yüce Allah bu gece bütün Müslümanlara mağfiret buyurur, ancak kâhin, sihirbaz yahut müşahin (çok kin güden) veya içkiye düşkün olan veya ana babasını inciten yahut zinaya ısrarla devam eden müstesna"7
"Allah Teâlâ Şâban'ın onbeşinci gecesi tecelli eder ve ana-babasına asi olanlarla Allah'a ortak koşanlar dışında kalan bütün kullarını bağışlar"8

Üç aylara ayrı bir ruh ve mâna içinde giren Peygamber Efendimiz özellikle Şaban ayına özel bir özen gösterir, başka zamanlarda görülmemiş bir derecede ibadete ve âhiret işlerine yönelirdi Bu ayın çoğu günlerini oruçlu geçirirken, geceleri de diğer gecelerden çok farklı bir şekilde ihya ederdi

Bir Berat Gecesinde uyanıp da Resulullah Aleyhissalâtü Vesselamı yanında bulamayan Hz Âişe kalkarak Efendimizi aramaya başladı Sonunda Peygamberimizi Cennetü'1-Bakî mezarlığında başını semaya kaldırmış halde buldu
Peygamberimiz Aleyhissalâtü Vesselam mübarek hanımına Berat Gecesinin faziletini şöyle anlattı:

"Muhakkak ki, Allah Teâlâ Şâban'ın onbeşinci gecesinde dünya semasına rahmetiyle tecelli eder ve Benî Kelb Kabilesinin koyunlarının kılları sayısınca insanları mağfiret eder"9

İşlenen sevaplı amellerin değeri başka zamanlarda on ise, Berat Kandilinde yirmi bindir Meselâ başka zamanlarda okuduğumuz bir tek Kur'ân harfine on sevap veriliyorsa, bu gecede her bir harfine yirmi bin sevap verilmektedir

Bu bakımdan tam bir ihlâsla çalışıp ihyasına gayret gösterebildiğimiz takdirde Berat Kandili elli bin senelik bir ibadet hayatının sevabını bir gece içinde bize kazandırabilir "Onun için elden geldiği kadar Kur'ân ve istiğfar ve salavatla meşgul olmak büyük bir kârdır"10

Tek kişinin çalışma ve kazanma gücü maddi hayatta olduğu gibi manevi hayatta da sınırlıdır diyorsak, bunun çaresi vardır Aynı gayeyi paylaşan ve dünyada aynı maksatla yaşayan mü'min kardeşlerimizle birlikte teşkil ettiğimiz manevi şirket; bize hesabından âciz kalacağımız sonsuz bir manevi serveti kazandırabilir Üstelik maddi kazançlarda kâr, ortaklar arasında bölünerek küçüldüğü halde mânevi kârda böyle bir şey kesinlikle söz konusu değildir Çünkü manevi faaliyetler nurludur Nur ise maddi eşya gibi küçülmez ve bölünmez

BERAT GECESİ İBADETİ

Gecenin manevi değeri dolayısıyla namaz, Kur'ân tilaveti, zikir, tesbih ve istiğfarla geçirilmesi, bu gece vesilesiyle muhtaçlara yardım ve benzeri hayırlı amellere özel bir önem verilmesi müstehaptır

İmam-ı Gazali Hazretleri el-İhyâ'da, Berat Gecesinde yüz rekât namaz kılınması hakkında bir rivayete yer verse de, hadis âlimleri bu namazın sünnette yerinin olmadığını, böyle bir namazın Hicretten 400 sene sonra Kudüs'te kılınmış olduğu tesbitinde bulunurlar Hatta İmam Nevevi böyle bir namazın sünnette bulunmadığı için bid'at bile olduğunu ifade eder

Bunun yerine kaza namazının kılınması daha isabetli olacaktır Bununla beraber kılındığı takdirde de sevabının olmadığı anlamına gelmez
Çünkü ibadet alışkanlıklarının iyice azaldığı zamanımızda insanların bu vesileyle namaza yönelmelerini hoşgörü ile karşılamak faydalı olacaktır

BERAT GECESİ DUASI

Peygamber Efendimiz Aleyhissalâtü Vesselam bu gece Rabbine şöyle dua etmiştir:
"Allahım, azabından affına, gazabından rızana sığınırım, Senden yine Sana iltica ederim Sana gereği gibi hamd etmekten âcizim Sen Kendini sena ettiğin gibi yücesin"11

Berat Duası

Bazı mâna büyüklerinin de şöyle bir duası vardır:

"Allahım, şayet ismimi saîdler defterine yazdıysan, orada sabit kıl Şayet ismimi şakiler defterine yazdıysan oradan sil Çünkü Sen buyurdun ki, 'Allah dilediğini siler yok eder, dilediğini de sabit bırakır, Levh-i Mahfuz Onun katındadır"12

Bu idrak ve şuur içinde ihya edeceğimiz Berat Gecesinin hepimiz için hayırlara vesile olmasını Cenab-ı Haktan niyaz edelim

Kaynaklar:
1 Hülâsâtü'l-Beyân 13:5251
2 Şualar, s,426
3 TDİ"Berat" maddesi
4 Hak Dini Kur an Dili, 5:4295
5 İbni Mâce, İkame, 191
7 et-Tergîb ve't-Terhib, 2:118
8 İbni Mace, İkametü's-Salât, 191; Tirmizî, Savm, 38
9 Tirmizî, Savm:39
10 Şualar, s426
11 et-Tergib ve't-Terhîb, 2:119, 120
12 Ra’d Suresi, 39; Mecmuatü’l-Ahzab, 1:597