Evliya Çelebi’Nin Hayatı, Eserleri Ve Edebi Kişiliği

Evliya Çelebi’nin Hayatı, Eserleri ve Edebi Kişiliği
1611’de İstanbul’da doğdu 1682’de, Mısır’dan dönerken yolda ya da İstanbul’da öldüğü sanılıyor Asıl adı Evliya Çelebi Derviş Mehmed Zillî Ailesi Kütahya'dan gelip saraya yerleşti Babası sarayda kuyumcu olan Mehmet Zillî Özel öğrenim gördü Bir süre medresede okudu, babasından tezhip, hat ve nakış sanatlarını öğrendi Musiki ile ilgilendi, hafız oldu Enderuna alındı Dayısı Melek Ahmed Paşa aracılığıyla Sultan 4'üncü Murat'ın hizmetine girdi

Gezmeye ilgisi çocukluğunda babasından ve yakınlarından dinlediği öyküler, söylenceler ve masallardan kaynaklanır Seyahatname’nin giriş bölümünde gezi merakını bir rüyaya bağlar Kendi anlatımına göre, bir gece rüyasında Hazreti Muhammed’i gördü "Şefaat ya Resulallah" diye şefaat isteyecekken, şaşırıp "Seyahat ya Resulallah" dedi Böylece birçok ülkeyi gezme, tanıma fırsatı bulduğunu yazar 1635’te, yani 24 yaşındaki iken önce İstanbul’u dolaşmaya, gördüklerini, duyduklarını yazmaya başladı

1640’ta Bursa, İzmit ve Trabzon’u gezdi 1645’te Kırım’a Bahadır Giray’ın yanına gitti Yakınlık kurduğu kimi devlet büyükleriyle uzak yolculuklara çıktı 1646’da Erzurum Beylerbeyi Defterdarzade Mehmed Paşa’nın muhasibi oldu Doğu illerini, Azerbaycan’ın, Gürcistan’ın kimi bölgelerini gezdi Gümüşhane, Tortum yörelerini dolaştı 1648’te İstanbul’a dönerek Mustafa Paşa ile Şam’a gitti, üç yıl bölgeyi gezdi 1651’den sonra Rumeli’yi dolaşmaya başladı, bir süre Sofya’da bulundu 1667-1670 arasında Avusturya, Arnavutluk, Teselya, Kandiye, Gümülcine, Selanik yörelerini gezdi

50 Yıllık Seyahat
Gezileri 50 yıl sürdü Gezilerinde karşılaştığı toplumların yaşama düzenini ve özelliklerini yansıtan gözlemler yaptı Kültürleri, günlük yaşayışları inceledi ve ünlü Seyahatname’sinde yazdı Seyahatname’nin üslubu, Divan edebiyatı düz yazılarının tersine son derece sadedir Dili kolayca anlaşılır Konuşma diline yakın, akıcı bir üslup kullandı Anlatımlarında kimi zaman mizah unsurlarına da yer verdi Gözlemlerine, kendi düşünce ve çıkarmalarını da ekledi Anlatımını belli bir zaman dilimiyle sınırlamadı Seyahatname’de geçmişle gelecek, şimdiki zamanla geçmiş iç içedir Yapısı gereği Seyahatname bir kültürel derleme niteliğindedir İçinde, gidilen yerlerde dinlenen halk öyküleri, türküler, halk şiirleri, söylenceler, masallar, maniler, halk oyunları unsurları, giyim-kuşamla ilgili özellikler, düğün-cenaze törenleri, yerel oyunlar, inançlar, komşuluk bağlantıları, toplumsal davranışlar, sanat ve zanaat özellikleri de vardırforumsinsinet Ayrıca gezilen bölgelerdeki evler, cami, mescid, çeşme, han, saray, konak, hamam, kilise, manastır, kule, kale, sur, yol, havra, köprü gibi çevresel yapıları da inceler Seyahatnamesi, yalnızca 17'nci Yüzyıl Osmanlı dünyası için değil, Kafkasya, Arap ülkeleri, Balkanlar ve Orta Avrupa bakımından da önemli bir tarihsel coğrafya-kültür haritası niteliğindedir

Eseri:
Seyahatname (10 cilt İlk sekiz cilt 1898-1928, son iki cilt 1935-1938)