Konuşma Dilinin Özellikleri Nedir?-Konuşma Dili Hakkında

Konuşma Dilinin Özellikleri Nedir?-Konuşma Dili Hakkında

Dilin iki yönü vardır: konuşma dili yazıdili Yazıdili konuşma dilinin sembolleştirilmesidir Bu iki dil arasında doğaldır ki bazı farklılıklar vardır Konuşma dilinin özelliklerini ortaya koyarken bu farklılıklardan yararlanılacaktır Bu konunun daha iyi anlaşılmasına yardımcı olacaktır Saussure yazının varlık nedeninin dili (konuşma dili) göstermek olduğunu söyler
Yazı dilinde harfler noktalama işaretleri ve yazım kuralları bulunurken konuşma dilinde ses temeldir Süre vurgu ton kavşak ve durak ezgi sesin perdesi tınısı şiddeti konuşma dilinin özellikleridir Bu özellikler dilden dile farkılıklar göstermektedir
Örneğin İngilizcenin vurgusu ile Türkçenin vurgusu farklıdır

A'nın duyu organlarını uyarır böylece sinirsel tepiler meydana gelir bu tepkiler A bir düşünceye ya da kavrama ulaşır sonunda Boşluğa söylenen düşünü ya da kavram ses ve ışık dalgaları meydana getirir bunlar da :
OLAY

Bu düşünü veya kavram da bir eylemin bir takım sözcüklerin doğmasına neden olur; bu eylem ve sözcükler de A'yı başka birini
uyarır
Bu oluşum sürer gider
bunlar bu tepkiler sonunda bunlar sözcüklere dönüşür beyne geçer beyin gerilimler ve duyular meydana getirir B'nin duyu organlarını uyarır böylece sinirsel tepiler meydana gelir B bir düşünceye ya da kavrama ulaşır sözcüklere dönüşür beyne geçer beyin gerilimler ve duyular meydana getirir
Burada Türkçenin konuşma dilinin özelliklerine değinmekte yarar vardır Türkçe-
nin söyleyiş özellikleri şöyle sıralanabilir:
• Türkçe sesçil bir dildir; yani yazıldığı gibi okunan okunduğu gibi yazılan bir dil olmasına rağmen bazıkuraldışısözcükler vardır Konuşma dilindeki değişim yazı dilindeki değişimden daha hızlıdır Sözcüklerin söyleyiş / okunuş biçimleri zaman içinde değişebilir; çünkü dil canlıdır Bu değişim yazı dilinde hemen kendini göstermez
• Türkçede yazarken gösterilen ama söylerken ses olarak belirtilmeyen "ğ"nin konuşma dilindeki özelliklerini Ergenç (1995 s 39) şöyle belirtir: - "ğ"nin önünde ve ardında bulunan /a/ ve /ı/ sesleri söyleyişte "ğ"nin yi-
tirilmesiyle yanyana kalarak önce ünlü kaymasıoluştururlar sonra /a/ sesi daha zayıf olan /ı/ sesini kendisine benzeterek bir uzun /a/ sesine dönüşür
Örnek:
ağız > /a:z/ ağır > /a:r/ dağıt- > /da:t-/ çağır- > /ça:r-/
- Sözcüğün içsesinde aynı nitelikli ünlüler arasında sözcüğün sonsesinde bir ünlüden sonra ve önünde bir ünlü ardında bir ünsüz varken söyleyişte yitirilen "ğ" ünlülerin uzamasına neden olur
Örnek:
uğur > /u:r/ dağ > /da:/ yağmur > /ya:mur/
- Eğer birlikte bulunduğu ünlüler düz öndil ünlüleriyse /y/ sesine dönüşebilir Yarıünlü sayılan /y/ sesinin çıkışyeri /i/ ünlüsüne çok yakın olduğu için sözde ünlü kayması ortaya çıkar
Örnek:
eğitim > eyitim > e:itim eğlence > eylence > e:ilence
• "-y-" ünsüzü daraltıcı bir sestir Bunun için kendisinden önceki düz-geniş (ae) yuvarlak-dar (uü) ünlüleri düz-dar (ıi) ünlüleri olarak söyletir Bu değişim bir kaç sözcük dışında yazıda gösterilmez
Örnek:
De-: di - y - en / de- eylem kökü di-'ye dönüşür bu yazıda da gösterilir
Ye-: yi - y - en / ye- eylem kökü yi-'ye dönüşür bu yazıda da gösterilir
- Bununla birlikte bu birkaç sözcük dışında "-y-" ünsüzünün etkisiyle darlaşan ünlüler sadece söyleyişte kalır yazıda gösterilmez
Örnek:
Başla-: Başla - y - an (yazıda) başlı - y - an (söyleyişte)
Taşla-: Taşla - y - an (yazıda) taşlı - y - an (söyleyişte)
- "-yor" ekindeki "y" sesinin de darlaştırıcı özelliği bulunmaktadır; fakat bu değişim hem söyleyişte hem de yazıda kendini gösterir
Örnek:
Başla-: Başlı - yor (hem yazıda hem söyleyişte)
Taşla-: Taşlı - yor (hem yazıda hem söyleyişte)
• "-ecek -acak" gelecek zaman ekleri -(i)cek -(ı)cak -(u)cak -(ü)cek biçiminde söylenir
Örnek:
Gel-: Gel - ecek (yazılır) / gel - icek (söylenir)
Sor-: Sor - acak (yazılır) / sor - ucak (söylenir)
- Eylem kökü ünlü ile bittiği zaman araya "y" sesi getirilir Bu durumda "y" sesinin darlaştırıcı özelliğinden dolayı kendisinden önceki ünlü daralır kendisinden sonraki ünlü ise düşer
Örnek:
Söyle-: Söyle - y - ecek (yazılır) / söyli - y - cek (söylenir)
Yürü-: Yürü - y - ecek (yazılır) / yürü - y - cek (söylenir)
• Kısaltmalardaki ünsüzler "e" sesinin yardımı ile söylenir
Örnek:
HBB kısaltması He Be Be diye söylenir
NTV kısaltması Ne Te Ve diye söylenir
IMF kısaltması İ Me Fe diye söylenir