Türk Edebiyatındaki Destanlar

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Türk Edebiyatındaki Destanlar

Asya kıtasının çeşitli bölgelerinde yaşayan Türk boyları arasında zengin bir destan geleneği vardır

Bilinen Türk destanları arasında en eskisi Yaratılış Destanı’dır

Altay Türkleri arasında söylenmektedir

V

Radlov tarafından saptanıp yazıya geçirilmiştir

Saka Destanı

İskit Türkleri’ne aittir

Bu destan zinciri içinde Alp Er Tunga ve Şu parçaları bulunur

Bunlar Kaşgarlı Mahmud’u Divanü Lugati-t-Türk adlı eserinde yer almıştır

Oğuz Kağan Destanı 14’üncü yüzyılda derlenmiş özet nitelikte bir metindir

Oğuz Kağan’ın doğumu ve üstün nitelikleri

askeri başarıları ve ülkeyi oğulları arasında pay edişi anlatılır

Oğuz Türkleri’nden günümüze gelen tek destan metni ise Dede Korkut Kitabı’dır

Bayındır Han soyundan geldikleri sanılan Akkoyunlular’ın egemen olduğu Kuzeydoğu Anadolu’daki olaylar ve Müslüman Oğuzlar’ın yaşamı anlatılır

Göktürk Destanları çeşitli parçalardan oluşmuştur

Bozkurt parçasında Göktürkler’in bir boz kurdun soyundan geldikleri

Ergenekon parçasında ise Ergenkon’a sığınmaları

çoğalıp buraya sığmayınca dağı eriterek dış dünyaya çıkmaları anlatılır

Köroğlu parçasında

göçebe Oğuzlar’ın Horasan ve Hazar’da İranlılarla savaşlarından söz edilir

Manas Destanı’nda Kırgız Türkleri’nin putperest Kalmuk ve Çinliler’le savaşları vardır

Cengiz Han Destanı

Moğol istilasından sonra Kıpçak bozkırlarında ve eski Uygurların yaşadığı bölgelerdeki olayları anlatır

Timur Destanı

Timur’un savaşları ve kişiliğine yer verir

Danişmend Gazi Destanı’nda Türklerin Anadolu’yu ele geçirmeleri anlatılır

Battal Gazi Destanı’nda da Anadolu’daki Türk-Bizans savaşları yer alır

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Türk Edebiyatındaki Destanlar Türk Edebiyatındaki Destanlar Asya kıtasının çeşitli bölgelerinde yaşayan Türk boyları arasında zengin bir destan geleneği vardır Bilinen Türk destanları arasında en eskisi Yaratılış Destanı’dır Altay Türkleri arasında söylenmektedir V Radlov tarafından saptanıp yazıya geçirilmiştir Saka Destanı İskit Türkleri’ne aittir Bu destan zinciri içinde Alp Er Tunga ve Şu parçaları bulunur Bunlar Kaşgarlı Mahmud’u Divanü Lugati-t-Türk adlı eserinde yer almıştır Oğuz Kağan Destanı 14’üncü yüzyılda derlenmiş özet nitelikte bir metindir Oğuz Kağan’ın doğumu ve üstün nitelikleri askeri başarıları ve ülkeyi oğulları arasında pay edişi anlatılır Oğuz Türkleri’nden günümüze gelen tek destan metni ise Dede Korkut Kitabı’dır Bayındır Han soyundan geldikleri sanılan Akkoyunlular’ın egemen olduğu Kuzeydoğu Anadolu’daki olaylar ve Müslüman Oğuzlar’ın yaşamı anlatılır Göktürk Destanları çeşitli parçalardan oluşmuştur Bozkurt parçasında Göktürkler’in bir boz kurdun soyundan geldikleri Ergenekon parçasında ise Ergenkon’a sığınmaları çoğalıp buraya sığmayınca dağı eriterek dış dünyaya çıkmaları anlatılır Köroğlu parçasında göçebe Oğuzlar’ın Horasan ve Hazar’da İranlılarla savaşlarından söz edilir Manas Destanı’nda Kırgız Türkleri’nin putperest Kalmuk ve Çinliler’le savaşları vardır Cengiz Han Destanı Moğol istilasından sonra Kıpçak bozkırlarında ve eski Uygurların yaşadığı bölgelerdeki olayları anlatır Timur Destanı Timur’un savaşları ve kişiliğine yer verir Danişmend Gazi Destanı’nda Türklerin Anadolu’yu ele geçirmeleri anlatılır Battal Gazi Destanı’nda da Anadolu’daki Türk-Bizans savaşları yer alır