Kereviz

Kimimize hoş gelen, kimimizin nahoş bulduğu kokusu nedeniyle sevilen ya da nefret edilen Kereviz adlı kış sebzesi, Maydanozgiller'dendir Anayurdu Akdeniz havzası ile Kafkasya olan yabani kereviz adlı bitkinin ayıklanması ve ıslahıyla kültüre alınmıştır 30-100 cm boylanabilen, her bölümü keskin kokulu ve ikiyıllık otsu bitki olan kerevizin kökü ve/veya yaprakları sebze olarak tüketilmektedir



Bitkinin ilk yılında yumrusu (kökgövdesi) gelişir İkinci yılında sapları gelişip çiçek açar ve tohum verir Kerevizin yumru kökü gelişkin olanlarına kök kereviz, çok parçalı ve sapı oluklu yaprakları olanlarına yaprak ya da sap kereviz adı verilir Kereviz, kişilerin yeğlemesine göre, bu kök ve/veya yapraklarının sadeyağlı ya da zeytinyağlı yemekleri yapılarak tüketilir Batı ülkelerinde sap kerevizin yaprakları salatalara bolca katılır



Bitkinin körpe yaprakları, güneşsiz ve havadar bir yerde kurutularak havanda ezilip toz haline getirilir ve bazı yiyeceklere, çeşni vermesi için serpilir Bitkinin tohumları da kurutulup ezilerek kereviz tuzu olarak bazı yiyeceklere katılır Tuzsuz rejimlerde sofra tuzu yerine kullanılır



BESİN DEĞERLERİ



100 gr sap ya da yaprak kerevizin besin değerleri şöyledir: 17 kalori; 0,9 gr protein; 3,9 gr karbonhidrat; 0 kolesterol; 0,1 gr yağ; 0,6 gr lif; 29 mgr fosfor; 39 mgr kalsiyum; 0,3 mgr demir; 126 mgr sodyum; 341 mgr potasyum: 240 IU A vitamini; 0,03 mgr B1 vitamini; 0,03 mgr B2 vitamini; 03 mgr B3 vitamini: 0,06 mgr B6 vitamini; 8 mcgr folik asit; 9 mgr C vitamini ve 0,5 mgr E vitamini



100 gr kök kerevizin yukarıdakilerden farklı besin değerleri şunlardır: 40 kalori; 1,8 gr protein; 8,5 gr karbonhidrat; 100 mgr sodyum ve 300 mgr potasyum



SAĞLIĞIMIZA YARARLARI



Yukarıda sayılan önemli besin değerlerinin yanı sıra, kerevizin sağlığımıza yararlı etkileri bitkiyi şifalı (tıbbi) otlardan saydıracak kadar çoktur Bunları da şöyle özetleyebiliriz:



o Güçlü bir idrar söktürücüdür: içerdiği apiol adlı maddeyle idrar yollarını ve kanı temizler Bedende şikâyetlere neden olan bazı durumlara (sözgelişi, eklemlerdeki gut hastalığı gibi) iyi gelir



o Sinirleri yatıştırıcı etkisi vardır Aşırı sinirlilik durumunu yok eder



o Bedene yararlı diğer etkileri de şunlardır: Uyarıcıdır Bedeni güçlendirici toniktir Gaz söktürücüdür iştahı açar ve sindirimi kolaylaştırır



o Çok eski çağlardan beri, kerevizin cinsel gücü artırıcı (afrodizyak) etkileri bulunduğu ileri sürülegelmiştir



Bu etkileri sağlamak üzere, kereviz, yemeklerde ve salatalarda bolca tüketilir Ya da piyasadan satın alınan kurutulmuş kereviz tohumlarından 1-2 tatlı kaşığının üzerine bir bardak kaynar su dökülüp 10-15 dakika demlendirilerek elde edilen infüzyondan günde üç kez birer bardak içilir



BİTKİSİNİN ÜRETİLMESİ



Kereviz bitkisi, minik tohumlarıyla çoğaltılır 1000 tanesi 0,50 gr kadar gelen açık kahverengi (esmer) tohumları, şubat-nisan ayları arasında, toprağı iyi nitelikli yanmış çiftlik gübresiyle karıştırılmış tavalara derine gitmeyecek şekilde ekilir Tokmakla bastırılıp süzgeçle sulanır Böylece 15-20 gün içinde gelişen fideler bahçelerdeki yerine 50-60 cm aralıkla şaşırtılır



BİTKİSİNİN YETİŞTİRİLMESİ



İklim isteği: Kereviz, ılık ve serin iklimli yörelerin bitkisidir Çok kurak ve sıcak havalardan hoşlanmaz Soğuğa oldukça dayanıklıdır Bitki, aylık sıcaklık ortalaması 15-21 derece olan ortamda iyi gelişir Bitkinin güneşli ve sert rüzgârlardan korunmalı yerlerde iyi geliştiği görülmektedir



Toprak isteği: Süzek (suyu iyi akıntılı) olmak koşuluyla tınlı-kumlu, humuslu (dolayısıyla bitek) ve nemli toprakları seven kereviz bitkisi ağır, killi topraklardan hoşlanmaz Toprakta su birikmeleri olursa bitki çürür Toprağının, pH'ı 5,5-6,7 arasında ve iyi işlenmiş olması gerekir



Sulama: Kereviz bitkisi, yazın havalar sıcak ve kurak olduğu sürece, toprağı yeterince nemli olacak şekilde sulanmalıdır



Toprak işleme ve gübreleme: Arada bir toprağı çapalanıp temizlendikten sonra kereviz bitkisine iyi yanmış çiftlik gübresi ile azot, fosfat ve potaslı kompoze fenni gübreler verilir Sap kereviz yetiştirilirken bitkiye azotlu gübre bolca verilmelidir



Sap kerevizin özelliklerinden biri, saplarının beyaz renkte olmasıdır Bunu sağlamak için hasattan 6-7 hafta önce bitkinin sap kısmına, kazılan toprak bastırılarak boğaz doldurma işlemi uygulanır Ayrıca sapların kâğıtla sarılması da yararlı olur



Hasat (Derim): Kök kerevizin hasadı, bitkinin fidesinin dikiminden 6-7 ay sonra yapılır Bunun için kök kerevizler topraktan çapa ya da büyük tarlalarda makineyle sökülür Sap kerevizler ise, bitkiler istenen uzunluk, kalınlık ve dolgunluk durumuna geldiğinde zaman geçirilmeden hasat edilir