F Klavye Ve Q Klavye

F Klavye Ve Q Klavye[/b]


F KLAVYE


Tarihçe

F klavye düzeni 1943 yılından başlayarak yapılan çalışmaların sonucunda ve 20 Ekim 1955 tarihinde Türkçe yazmada çok daha kolaylık sağlamak için oluşturdu (1)

Hürriyet gazetisinden Hüseyin Gönüllünün F klavyenin babası İhsan Yenerle yaptığı söyleşiyi aynen aktarıyorum (2)

HG: -F klavye nasıl ortaya çıktı?

İY: -1946dan itibaren Türk dilinin özelliklerine uygun, standart bir klavye geliştirilmesi için resmi makamlara yazılar yazdım Bilimsel bir klavye yapın, sizin yaptığınızı kabul edelim dediler Yabancı uzmanların da bulunduğu bir komisyon kuruldu Türkçede kullanılmakta olan tüm kelimelerin istatistiğini TDKnın kılavuzundan yararlanarak çıkardık 29934 kelime içinde hangi harften kaçar adet bulunduğunu tespit ettikten sonra, parmakların fiziksel güçleri ve hareket özelliklerini de esas alarak harfleri yerleştirdik Ellerin kullanım yüzdesini de hesaba katarak yaptığımız klavyede sol el yaklaşık yüzde 49, sağ el de yüzde 51 oranında kullanılacak şekilde harfler yerleştirilmiştir türkçenin fonetik özelliğine uygunluk açısından sesli harfleri sol elde topladık Gümrük kanunlarına bundan sonraki ithalat standart Türk klavyesine uygun olacak diye bir madde kondu

HG: —Direnen olmadı mı? Maliyeti nasıl karşıladık?

İY: T-ürkiyede o zaman 40 bin kadar yazı makinesi vardı Biz, 40 bin yazı makinesini bırakalım dedik Biz, geleceği kurtaralım dedik, tıpkı Atatürkün yaptığı gibi

F Klavyenin Üstünlükleri

Türkçeye en uygun klavye olan F klavye (pek çoğunun dediği gibi Ef klâvye değil, harflerin Türkçe okunuş biçimine göre Fe klavye) uzun çalışmalardan sonra daktilolarda en kolay, en hızlı ve hatasız yazmak amacıyla üretilmişti

Türkçede çok sık kullanılan seslerin karşılığı olan harflerin “F klavye”de kolay ulaşılabilecek yerlere yerleştirildiğini, Türkçedeki harflerin kullanılma oranları, ünlü-ünsüz ses ilişkileri, hece ve söz yapısı, parmakların kuvvet, yetenek ve işleklikleri göz önünde bulundurularak üretilen ‘F klavye bu özellikleri bakımından Türkçeye uyduruk ‘Q klavyeden çok uygundur

Türkçe sözlerde çok sık kullanılan seslerin karşılığı olan harfler bu klavyede en kolay ulaşılabilecek yerlere serpiştirilmişti Yaklaşık 30000 Türkçe sözün ölçü alındığı bir değerlendirmede a harfi 26323, e harfi 16308, k harfi 13–542, i harfi 13384, m harfi 11263, l harfi 10496, t harfi 9–669, r harfi 8698 kez geçmekteydi (Bunlar Türkçede en çok kullanılan harflerdir) Bu oran göz önünde bulundurularak söz konusu harfler, F klavyede en uygun yerlere yerleştirilmişti

Q klavyede ise en çok kullanılan harfler tabir caizse klavyenin en ücra köşelerine dağıtılmış durumdadır Buna karşılık, Türkçede 30000 sözde sadece 125 defa geçen ve en az kullanılan harf olan j harfi, Q klavyede en uygun yere konulmuştur F klavyede bu harfin yerinde Türkçede en fazla kullanılan ünsüz olan k harfi bulunmaktadır (3)

F klavye nasıl yararlar sağladı? Sorusuna İhsan Yener şöyle cevap vermiştir:

1955ten itibaren uluslararası daktilografi ve steno yarışmaları başlamıştı Hemen biz de başvurduk ve 1956da dâhil olduk Öğrencilerim bu şampiyonalarda 28 defa dünya birincisi oldular Bu birinciliklerin 14ünde dünya rekoru kırıldı Hatta fransızlar itiraz etmişlerdi ilkinde, Türkler yarışma için özel olarak tertip edilmiş bir klavye kullanıyorlar diye 6 saat süren tartışmalardan sonra, fransızlara siz de yapın o halde özel bir klavye dediler (4)

2003 Dünya Bilgisayar ve Stenografi Şampiyonasına “F klavye” ile katılan Türk yarışmacıları takım halinde dünya 2ncisi olmuşlardır (5)

Türkçede genel olarak sessiz harfler ve sesli harfler sözcük / tümce içinde hemen hemen eşit sayıda bulunduğu için, klavye bu harfleri her iki ele de eşit miktarda dağıtır Bu iş bölümü sayesinde yorulmak nedir bilmeden saatlerce tıkır tıkır yazı yazılabilir (6)

Her iki elimizin en çok çalışan 6 parmağı ile yazmış olduğumuz tuşlara denk gelen harfleri yüzde 45 oranında kullanmak varken, neden bizim için daha zor ve yavaş yazmayı sağlayan İngilizlerin Q klavyesini kullanalım? Q klayveye alıştım, F klavyede zorlanıyorum diyorsanız, denemesi bir kaç dolara! (Klavye fiyatı) Yabancı bir klavyeye ne kadar sürede alışmışsanız, kendi konuşma dilimize göre dizilmiş olan klavyeye onun yarısı kadar sürede alışabilirsiniz (7)


Q KLAVYE


Q klavyenin tarihçesi

Dünyada Q klavye olarak bildiğimiz tuş dizilimi aslında daktilonun icat edildiği ilk günden beri değişmedi Neden tuşların bu şekilde dizildiği konusunda da çeşitli rivayetler olmasına rağmen şimdilik en yaygın kabul gören hikâye şu: Yazı makinesinin mucidi olan Christopher Latham Sholes, 1867de cihazın patentini alarak ilk çalışan örnekleri ortaya koyduğunda cihazın tasarımından kaynaklanan mekanik bir sorunla karşılaşır İcat ettiği yazı makinesinin harfleri kâğıda basmak üzere kullandığı mekanik harf kolları, kapalı bir kutunun içinde yer almaktadır ve iki kol birden kâğıda doğru havalandığında içerde sıkışmaya neden olmaktadır Sholes bu problemin çözümü için, kullanıcının yazım hızını yavaşlatmak üzere harflerin yerlerini alabildiğine karıştırarak en çok kullanılan harfleri elin en zor ulaşabileceği yerlere yerleştirmeyi uygun görür ve Q klavye adını verdiğimiz harf dizilimi ortaya çıkar

Yani Q klavye 1873te mühendisliğe aykırılık abidesi olarak tasarımlanmıştı Daktiloların hızlı yazma nedeniyle sık sık bozulmasına çare olarak geliştirilmişti Daktilo kullananları olabildiğince ağır yazmaya zorlamak için olmadık hilelere başvurulmuş, en çok kullanılan harfler klavyenin her sırasına dağıtılmış, (sağ elini kullanan insanları zayıf ellerini kullanmak zorunda bırakacak şekilde) harfler solda toplanmış

Daha sonra bilgisayarlar çıkıp tuşların hızlı yazma nedeniyle bozulma sorunu ortadan kalktığında bile Q klavye yaygınlaştığından bu standart korunmuştur (8)

Türkçede genel olarak sessiz harfler ve sesli harfler sözcük / tümce içinde hemen hemen eşit sayıda bulunduğu için, F klavye bu harfleri her iki ele de eşit miktarda dağıtır Bu iş bölümü sayesinde yorulmak nedir bilmeden saatlerce tıkır tıkır yazı yazılabilir

Q klavye yavaş yazmak için tasarlandığından bu avantajların hiçbirine sahip değildir Bu yüzden el, Türkçe karakterlerde hem F klavye hızına yetişemez, hem de herhangi bir ele fazla yüklenme olduğu için çabuk yorulur

Serce ve yüzük parmakları elimizin en afonksiyonel parmakları olmasına karşın Türkçede en fazla kullanılan harflerden biri olan a q klavye´ de sol serce parmağına denk gelir Yine q klavye için; Türkçe´de en az kullanılan harflerden biri olan j elin en aktif parmağı olan sağ işaret parmağına denk gelmektedir

Bunun gibi bin bir dezavantaj sayılabilir Türkçede birçok sözcük q klavye için en pasif parmaklara dağılır Bu yüzden q klavyede 10 parmak Türkçe karakter girmek deveye hendek atlatmaya benzer (9)

Q klavye ingilizce için de uygun değildir

Q klavyenin daha iyi alternatifleri olabileceğini düşünenler de olmamış değil Örneğin Washington State Üniversitesinden Prof Dr August Dvorak, 1932 yılında İngilizcede çok kullanılan harflerin klavyenin en kolay ulaşılabilir yeri olan orta sırasına toplandığı bir klavye dizilimi önerir Dvorakın araştırmalarına göre, sekreterlerin parmakları gündelik yazı işleri sırasında Q klavyede 16 mil yol alırken Dvorak klavyesinde sadece 1 mil yol almaktadır

Ancak daktilo ustalarının, Q klavyeye olan mevcut alışkanlıkları, üreticilerin itirazı ve piyasanın Q klavye tarafından çoktan istila edilmiş olması ve 40 milyon daktilonun değiştirilme maliyeti ortaya çıkınca Dvorakın klavyesi yayılamaz ve kaybolup gider (10)

Yazar Emre Aköz şöyle diyor “-Gençler bana mail atıyor: 16 yaşındayım, 6 yaşından beri Q kullanıyorum, çok da hızlı yazıyorum Yanlış Farkında değiller Kesin veri var elimizde: F klavyeyi 10 parmak yazan bir Türkle, Q klavyeyi 10 parmak yazan Amerikalılara aynı İngilizce metin veriliyor Amerikalılar dakikada 32–35 kelime; Türk 72 kelime yazıyor!” (11)

F VE Q KLAVYELERE YÖNELİK ELEŞTİRİLER

— Q Klavye Evrenseldir

Bu fikire yazar Yurtsan Atakan şu güzel cevabı veriyor:

Hıncal Uluçun Q savunusunda kullandığı temel argümanlardan biri de aynı yanılgıya dayanıyor Dünya Q klavye kullanıyor, diyor Sevgili Hıncal Uluç, o yüzden yurtdışına gittiğinizde deli danalar gibi F klavye arayıp bulamayacağınız, hâlbuki eğer Q klavye kullanıyor olsaydınız sürü sebil klavyeyi emrinize amade bulacağınız için Fyi atın, baştan Q kullanın

Aynı mantıkla iyisi mi biz Türkçeyi toptan başımızdan atalım Öyle değil mi ya, yurtdışına çıktığımızda derdimizi anlatacak Türkçe bilen biri arayıp bulamayacağımıza -eğer İngilizce bilseydik sürü sebil kişiyle iletişim kurabileceğimize- göre Türkçeyi atalım, resmi dil olarak baştan İngilizceyi kabul edelim (12)

Benim bu konuda eklemek istediğim bir husus şudur: F klavye kullananlar genellikle bakmadan yazabilirler Bu durumda sadece windowsta klavyeyi f yapmak yeterli olur

—F Klavye Kullanmak Bizi Küresel Dünyadan Uzaklaştırır

Bu gibi bazı gerekçeler ise çok gülünçtür Japonlar, Çinliler, Kiril alfabesi kullananlar bugün sırf kendi alfabelerini kullandıkları içi dünyadan kopmakta mıdırlar? (13)

—F Klavye Özgüven, Q Klavye Teslimiyet Sembolüdür

HP Türkiye Genel Müdürü Şahin Tulga, SAP Teknoloji Günleri 2003te Amerikada aldığı eğitim sürecinden bahsederek düşünme eyleminin daima anadilde yapıldığını, bunun yaratıcılık ve özgüveni tetikleyeceğini, Türkçe için özel olarak geliştirilmiş F klavyenin de bu ana çıkış noktası nedeniyle özellikle kullanılması gerektiğini savunmuştur (14)

—Bilgisayar Kullanımındaki Verimsizliğin En Büyük Etkeni İhsan Yenere Göre Q Klavye

Türk dilinin özelliklerine göre on parmakla-bakmadan klâvye kullanma yöntemi için çok verimli bir Standart Türk Klâvyesi 1955 yılından beri resmen varolduğu halde, İngiliz dili için 130 yıl önce (on parmak yönteminin bilinmediği çağlarda) belirlenen (ve Türkçedeki binlerce sözcüğün yazılmasına olanak vermeyen) American Standard Code for Information Interchange (ASCII) klâvyeyi Dünya standardı zanneden ve buna eklenen, Türkçeye has 7 harfin, en kullanışsız yerlere bilinçsizce yerleştirilmesiyle oluşturulmuş klâvyeyi de Q Türkçe standardı olarak kabullenen kullanıcıların bu hususta bilinçsiz oluşları, bilgisayar kullanımındaki verimsizliğin en büyük etkeni olmaktadır (15)


SONUÇ


Bu yazıyı ülkemiz bilgisayar kullanıcılarının zaman ve kaynak israfını önlemek amacıyla hazırladım Verdiğim linklerde çok daha detaylı bilgiler bulabilirsiniz

Bilimsel araştırmaların sonuçlarından anlaşıldığı gibi Q klavye ingilizcede dâhil hiçbir dil için faydalı değildir Bir klavyenin işlevselliği kullanıcının dilinde en çok kullanılar harfleri parmakların en rahat ulaşabildikleri yere yerleştirilmiş olmasına bağlıdır Her dile göre ayrı klavye tasarlanması daha doğaldır Türkçe için en uygun klavye Fe klavyedir

Q klavye ile hızlı yazdığını iddia edenler F ile daha hızlı ve daha az yorularak yazacaklardır Eğer denemek isterlerse 2-3 hafta 10 parmak f klavye programı ile günde 15 dakika çalışsınlar

Üretici firmalar, talep edildiğinde dil ayrıcalıklarını gözönüne alarak, istenen her türde klâvye ile donanım ve yazılımlar üretip satmaktadırlar; yeter ki ithalâtçı, yerli üretici ve kullanıcı, klâvye konusunda bilinçli olsun satıcı tarafından dayatılan Q klavye karşı çıksın ve kendi dilinin klâvyesini istesin (16)

F klavye uyduruk Q Türkçe klavyesinden, Dvorak klavyesi de Q klavyeden kat kat hızlı ve zahmetsiz yazmaya yugundurlar Bırakın türkçeyi, isterseniz ABDli olun F klavye ile daha hızlı ve kolay ingilizce yazabilirsiniz Bu durumun bilimsel olarak açıklaması yukarıda anlatılmıştır

1990 ların ortalarına değin de herkes F klavyeye alışmıştı Macintoshlar da F klavye ile gelirdi Ama PC piyasası F klavyenin önemini kavrayamadı Yüzlerce dolarlık bilgisayarları satanlar F klavyeyinin önemini düşünmediler Bugün bilgisayar kullanıcılarının büyük çoğunluğu Amerikanın bile bırakmak isteyipte bırakamadığı Q Klavye kullanıcısı Vakit geç olmadan F klavyenin yaygınlaştırılmasın sağlamalıyız Zararın neresinden dönülse kârdır Kaybedilen zaman asla telafi edilemez


Kaynaklar

1 http://wwwturkdilidergisicom/96/ievrenhtm

2 http://dosyahurriyetimcomtr/harflerimiz/fklavyebabasiasp

3 http://turkolojicuedutr/DIL%20SORUNLARI/01php

4 http://dosyahurriyetimcomtr/harflerimiz/fklavyebabasiasp

5 http://wwwgelisimplatformuorg/uye/uye_aktivite_printasp?akt_id=1493

6 http://wwwturkdilidergisicom/96/ievrenhtm

6 http://wwwyenisafakcomtr/arsiv/2001/temmuz/05/bilisimhtml

7 http://dosyahurriyetimcomtr/harflerimiz/dhizlan2asp

8 http://wwwturkdilidergisicom/96/ievrenhtm

9 http://wwwbiltektubitakgovtr/merak_ettikleriniz/yazici_dostuphp?kategori_id=19&soru_id=1304

10 http://dosyahurriyetimcomtr/harflerimiz/zbolukbasi2asp

11 http://wwwmedyatavanet/fklavyeyazilarasp?yazar=yurtsan+atakan

12 http://wwwyenisafakcomtr/arsiv/2004/nisan/27/bilisimhtml

13 http://wwwyenisafakcomtr/arsiv/2004/mayis/04/bilisimhtml

14 http://wwwkongarorg/medyanotu/251_F_Klavye_Firtinasiphp

15 http://wwwmedyatavanet/fklavyeyazilarasp?yazar=yurtsan+atakan

16 http://wwwturkdilidergisicom/96/ievrenhtm