Süt Hakkında Çeşitli Sorular

Açıktan aldığım sütün temiz ve hijyen koşullarında sağıldığına emin olduğum bir yerden alıyorum Bunda bir sakınca var mı?


Nerden alınırsa alınsın açıkta olduğu sürece tehlikelidir TB Eğer siz emin oluyorsanız benim söyleyeceğim, sütü kaynatmayın Kaynatmanız gerekiyorsa bunu beş dakikadan fazla yapmayın Buna ilave olarak beş dakikalık kaynatma dahi bazı vitaminlerde dolayısıyla sütün besin değerinde kayıpların olacağını hatırlayınız Sütün kabızlık yapması pek bilinmemektedir Ancak bazı özel bağırsak hastalıklarında bununla karşılaşmak söz konusu olabilir Bu da ihmal edilebilecek oranlardadır Aksine sütün ishal yaptığı şikayetleri daha yaygındır

Sokak sütü ile fabrika sütü arasında görülen yağlılık oranı farkını nasıl açıklarsınız?
Yani normal koşullar altında sokak sütünün bakteri kaynağı olarak kabul etsek de, halk arasında fabrikasyon sütler sütlendirilmiş su olarak nitelendiriliyor Bir de minimum 6 ay dayanıklı olacak hale gelene kadar fabrikasyon sütlerine katılan katkı maddeleri hakkında muhteviyatından dolayı ciddi şüphelerimiz var Öncelikle işlemden geçmiş ister pastörize ister UHT süt olsun, hiçbir sütte katkı maddesi bulunmaz Bulunursa mutlaka burada başka şeyler düşünmek gerekir Örneğin sütü işleyen fabrikanın teknolojik sorunları olabilir, işlenmeye gelen sütten kaynaklanan bazı sorunlar olabilir Ancak bir kez daha tekrarlamak gerekirse ister UHT süt olsun ister pastörize süt olsun, bu sütlerde hiçbir katkı maddesi bulunmaz Bu teknolojilerde süte sadece ve sadece farklı ısıl işlemler uygulanır


Sütün yağına gelince, inek sütü ele alınacak olursa (en çok tüketilen olması nedeniyle) inek sütünün yağ oranı sağıldığında % 3- 37 arasındadır Pastörizasyon veya UHT ısıl işlemleri uygulanırken süt fabrikaya kabul edildikten sonra değişik aşamalardan geçer Önemli bir aşamada homojenizasyon aşamasıdır Yani süt yağının işlem sonunda sütün içerisine yedirilmesi aşamasıdır Böylece sütün ambalajı açıldığında kaymak görmezsiniz Eskiden özellikle şişe sütlerde bu yoğun olarak görülürdü Bu süt yağının azltılmış olduğunun göstergezi hiçbir zaman olmaz Ancak teknoloji gereği süt yağı %3 civarına ayarlanır





Osteoporoz hastası günde kaç litre süt içmelidir?


Osteoporoz hastası olduktan sonra içilen sütün, bu hastalığa yakalanmadan önce ve hatta çocukluktan itibaren içilmeye başlanan sütün faydası kadar olmayacağı açıktır Ancak, osteoporoz hastalığının etkilerini azaltmak için verilen tıbbi tedavinin yanı sıra günde 2- 4 su bardağı süt içmenin faydası da açıktır Ancak, burada dikkat edilmesi gereken çok önemli bir nokta mevcuttur Bu da, osteoporoz tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar ile sütte yoğun bulunan kalsiyum arasında istenmeyen bir etkileşim mevcuttur Bu istenmeyen etkiden uzaklaşmak için bu ilaçların alınmasından yaklaşık bir saat öncesi ve sonrası süt içmemek gerekebilir Bunu doktorunuzla konuşmanızda fayda vardır





Çeşitli yaş ve durumlara göre günlük süt ihtiyacı ne kadardır? Fazla süt içmenin zararları olabilir mi? Süt içerken nelere dikkat edilmelidir?


Bir genelleme yapmak gerekirse; tüketilmesi istenen süt miktarı 2 - 4 su bardağı kadardır Bu tüm yaş grupları için geçerli olacaktır Ancak süt içilemiyorsa aynı miktarda yoğurt da bu işlevi görecektir Sütü aşırı içmenin bebek ve çocuklar açısından bazı zararları olabilir Sadece süt içen bebeklerde kansızlık görülme olasılığı vardır Buna mutlaka dikkat etmek gerekir Ayrıca, şeker, reçel bal gibi maddeler katılmış sütleri tüketen bireylerde diş sağlığına son derece dikkat etmek gerekir Özellikle bu sorun yine biberon kullanan çocuklar için daha da önemlidir Ağızada salgılanan tükrük miktarı ve kalitesini etkiliyeceğinden yine diş çürüklerine neden olabilecektir





Sütlü tatlılar yapılırken sütü kaynatmak zorundayız Uzun süreli kaynatma işlemi sütteki vitamini öldürüyorsa bu tür tatlıları yaparken ne yapmamız lazım?


Aslında yanıt sorunuzun içinde mevcut Uzun süreli kaynatmamak Eğer bir sütlaç veya muhallebi yapıyorsanız içine koyaağınız pirinç ve pirinç nişastası sütlü tatlınızın kıvamını ayarlamanıza neden olacaktır Önemli diğer uyarı ise bu tür tatlılarda şekeri, ocaktan hemen önce eklemek olacaktır





8 yaşında bir kızım var Süt içmeyi ve yoğurt yemeyi sevmiyor Fakat bol miktarda peynir tüketiyor Tükettiği peynir sütün yerini tutar mı?


Biz genellikle süt tüketilmiyorsa yoğurdu önermekteyiz Ancak yoğurt da tüketimiyorsa peynir tüketimi kabul edilebilir Burada dikkat edilmesi gereken nokta peynirin tuz miktarı oldukça yüksektir Tuz tüketiminin aşırı olması bazı hastalıklara zemin hazırlamasından dolayı istenmez Bunu da düşünmek gerekir





Açık süt kaynatıldığında bazen tortulaşıyor yani kesiliyor Bu durum sütte aşırı derecede bakteri üremesinden mi kaynaklanıyor? Kesilen bu sütün kullanılması sakıncalı mıdır?


Sütün kesilmesi kimyasal açıdan bozuk olduğunun göstergesidir Sütün kesilmesi değişik nedenlerden olabilir Bakteriler bunun tek başına nedeni olmayabilir Kesilen sütü kullanmamak doğru bir yaklaşım olacaktır





Süte meyve veya pekmez katarak tüketmek zarar verebilir mi?


Söylendiği gibi Türkiye'de süt tüketimi oldukça düşük Bunu arttırmak gerekiyor Süt tüketimini arttırırken uygun olan sütleri yani pastörize veya UHT sütü ama kesinlikle sokak sütü değil, içimini arttırmamız gerekiyor Eğer bunu sütün içine meyve veya pekmez koyarak yapabiliryorsak yapalım Ancak bunlarında bazı sakıncaları olabilir Mutlaka iyi bir ağız ve diş bakımı gerekir Ayrıca sütün içine konan bu maddelerin temizliğinden emin olmanız gerekir





Şu an 46 yaşındayım ve osteoporoz tedavisi görüyorum Bundan sonra içeceğim sütün ne kadar yararı var?


Yanıt soruda saklı Bizim toplum olarak maalesef sağlığımız elden gidince aklımız başına geliyor Osteoporoz sorunuyla karşılaştıktan sonra süt ve sütün içindeki bileşenler bu hastalığı tedavi etmez Süt tüketiminiz yeterli ise (2-3 su bardağı/gün) ve çocukluktan-bebeklikten itibaren süt tüketiyorsanız, süt içmeyenlere kıyasla bu hastalıkla karşılaşmanız daha zayıf bir ihtimal olarak kalacaktır Yani süt tüketimi sağlığın korunmasında ve devamında önemli Osteoporoz tedavisi esnasında da günde 2- 4 su bardağı süt veya yoğurt tüketmeniz doğru bir yaklaşımdır Yanıt soruda saklı Bizim toplum olarak maalesef sağlığımız elden gidince aklımız başına geliyor Osteoporoz sorunuyla karşılaştıktan sonra süt ve sütün içindeki bileşenler bu hastalığı tedavi etmez Süt tüketiminiz yeterli ise (2-3 su bardağı/gün) ve çocukluktan-bebeklikten itibaren süt tüketiyorsanız, süt içmeyenlere kıyasla bu hastalıkla karşılaşmanız daha zayıf bir ihtimal olarak kalacaktır Yani süt tüketimi sağlığın korunmasında ve devamında önemli Osteoporoz tedavisi esnasında da günde 2- 4 su bardağı süt veya yoğurt tüketmeniz doğru bir yaklaşımdır





Yaşım gereği süt içmem gerektiğini biliyorum Ancak süt mide ve bağırsaklarımda gaz yapıyor Bunun nedeni nedir? Ne yapabilirim?


Sütün içinde, süt şekerini parçalayan bir enzim vardır Bu şekilde bağırsakta emilme işlemi gerçekleşebilir Bazı kişilerde bu enzimin miktarı azdır ya da yoktur Türk halkında ve Akdeniz ülkelerinde sıkça rastlanan bir durumdur bu Enzim yokluğunda süt şekeri parçalanamadığı için bu şeker bağırsakta başka yollarda parçalanır Bu reaksiyondan da gaz çıkar ve bazı kişilerde gaz yapar Bu durumun bir çaresi yoktur Peynir tüketimlerini arttırabilirler Evet bazı durumlarda süt tüketimi böyle istenmeyen sorunlar oluşturabilir Ancak bu oran oldukça düşüktür Burada iki olguyu birbirinden ayırmak gerekir Süt içme alışkanlığı olmayan bireylerde sütün şekerine (laktoz) karşı geçici bir intolars olabilir Bu durumda süt tüketimi kesinlikle bırakılmamalı aksine artan oranlarda yavaş yavaş süt tüketimi arttırılmalıdır Genellikle belli bir süre sonra süt tüketimine karşı bir problem kalmayacaktır İkincisi ise gerçekten süt mideye rahatsızlık verebilir Bu durumda süt tüketimi mümkün olduğunca yapılmalı, boş mideye alınma yerine yemeklerden sonra denenmelidir Ayrıca yoğurt tüketimi de denenmelidir





Süt içmemekte direnen çocuklara sütü nasıl sevdirebiliriz? Ayrıca süte katılan şekerin faydası var mıdır?


"Zorla güzellik olmaz" düşüncesiyle yola çıkmak gerekir Süt ve yoğurt tüketimi ancak ve ancak davranış değişikliğiyle mevcuttur Sütü sevdirmenin en önemli yolu; çocuğunuza sütün neden ihtiyacının olduğunun gösterilmesinden geçer Ancak bunu işleyerek ve işlerken de çocuğunuza uygun yaklaşmaktan geçer Süte şeker karıştırılması istenmez Ancak başka türlü tüketmek mümkün olmuyorsa az miktarda katmak olabilir Bunu yaparsanız ağız ve diş sağlığına ve temizliğine mutlaka dikkat etmek gerekir Gerek süt gerekse de şeker artıkları ağız ortamını değiştirecekleri için bakteri üremesine neden olabilir Buna özellikle yaşı ilerlemiş biberon alan çocuklarda dikkat etmek gerekir





40 yaş üzerinde günde 1 ile 15 litre süt tüketiminin zararlı olabileceği söylenmekte Doğruluk derecesi nedir?


Günde sağlıklı bireylerde 2-4 su bardağı süt tüketilmesi normaldir Bu da 05 - 1 litre süte karşılık gelir Ancak bazı sağlık problemleri mevcutsa (hipertansiyon, kalp rahatsızlıkları, şişmanlık vd) günlük diyetteki tüketilen süt miktarını kısıtlamak (2 su bardağı gibi) gerekebilir





Sütün boy uzatmayla ilgisi var mı? 12 yaşındaki bir çocuk ne kadar süt içmeli?


Büyüme çağındaki çocuğun alacağı her türlü kaliteli besin ki süt bu çağ için en önemli en iyi besinlerdendir, çocuğun büyümesine yardımcı olacaktır Ancak ailesel faktörleri de unutmamak gerekir 12 yaş kız veya erkek çocuk için 3-4 su bardağı süt veya yoğurt uygun bir miktar olacaktır Ancak tüm diğer besinlerden de yemek kaydıyla Tek başına sütün de yeterli olmayacağı açıktır





Süt nasıl içilmelidir Pastörize ve UHT süt ısıtılıp içilebilir mi? Isıtılırsa besin değeri düşer mi?


Evet eğer ısıtmak istiyorsanız ısıtabilirsiniz (kaynatma değil) Yani 30 - 35 ºC yapabilirsiniz Eğer ısıtma işlemini kaynatmaya dönüştürmüyorsanız ve buzdolabında çıkarıp kısık ateşte 1- 2 dakika tutuyorsanız besin öğelerindeki kayıplar oldukça sınırlı olacaktır Ancak hatırlatmak gerekirse UHT sütte pastörize sütte hiç bir ısıl işlem uygulanmandan tüketilebilir





Çocukların sürekli pastörize süt içmesinin normal bağırsak florasını olumsuz etkilediğini duymaktayız Fikriniz nedir?


Böyle birşey doğru kabul edilemez Öncelikle pastörize sütün günlük süt olduğunu yani süt alındıktan sonra maksimum iki gün içersinde tüketilmesi gerektiğini hatırlatmak isterim Pastörize sütü bekletmek söz konusuysa mutlaka buzdolabında bekletmeniz gerekir UHT süt için bunlar söz konusu değildir Serin (normal oda ısısında) ve güneş ışığından uzak tutulmak kaydıyla üzeinde belirtilen tarihe kadar (4-6 ay) bekletebilirsiniz Bu sütleri yani pastörize ve UHT sütleri ısıtmadan içmeniz mümkündür Sütün bağırsak florasını olumsuz etkilediğine yönelik hiçbir veri olmadığı gibi olumlu etkilediğini gösteren bir çok veri mevcuttur





Gece uykuda olan çocuğa süt vermenin boğaz enfeksiyonunu artırıcı özelliği var mıdır?


Boğaz enfeksiyonu açısından risk değildir ancak süt diş üzerinde kaldığı için diş çürümelerine neden olur Çocuk süt içtikten sonra ağzı çalkalanmalıdır Evet böyle bir veri mevcut Hele bir yaşından sonra biberonla süt vermeden vazgeçmek gerekir En azından gece vermemek gerekir Hele bu süte şeker katılmış ise sorunlar biraz daha artabilir Boğaz enfeksiyonunun yanında bazı kulak ilgili problemlere yol açabileceği bilinmektedir





Açıktan satılan süt yeterli düzeyde kaynatılarak yoğurt yoğurt amaçlı mayalanıyor Bu yoğurdun besin değeri nedir?


Sütü yeterli düzeyde kaynatmaktan ne anlaşılıyor önemli olan bu Kaynatma ile bir çok besin öğesinde kayıpların olacağını biliyoruz Dolayısyla böyle sütlerden yapılan yoğurtların besin değeride iyi olmayacaktır Yanlız mayalamadan dolayı folik asit gibi bazı vitaminlerde az da olsa artışlar mümkündür En uygun yaklaşım sütü hiçbir koşulda kaynatmamak olacaktır





Açık sütlerden çeşitli tatlılar yapıyoruz O zamanda sütte bulunan mikroplar bizim ve çocuğumuz için sakıncalı mı? Bu tür tatlıları da pastörize sütlerle yapabilir miyiz?


Evet sorun olabilir Kaynatmanın yapıldığı yani mikropların etkisizleştirildiğini düşündüğünüz zaman bile bu sefer besin kalitesinde önemli problemler olacaktır Bundan dolayı bu işlem önerilmemektedir Sütlü tatlı yapılacaksa ısıl işlem oldukça kısa süreli yapılmalı ve şeker en son(ocaktan indirilmeden hemen önce) eklenmelidir Pek tabi bu tür tatlılar gerek pastörize gerekse de UHT sütlerle de yapılabilir





İnsan sağlığı açısından en verimli süt hangi hayvandan elde edilir?


En çok tüketilen inek sütüdür Bunun için özel süt üretim düzeyleri yüksek olan ırklar geliştirilmiştir (Montofon ırkı bunlardandır)





Sabah saat 10-10:30 civarında aldığım açık sütü 5-6 saat sonra kaynatınca ne gibi besin kaybı olur? Ayrıca evde yaptığım yoğurtları ne kadar sürede tüketmemiz gerekir?
Bekletme arkasından kaynatma besin kalitesinin tamamen bozulması demektir Bu sütlerden yapacağınız yoğurtlarında besin kalitesi istenen kriterlere uymaz Yoğurt yapıldıktan sonra bir haftaya kadar buzdolabı koşullarında saklanabilir Bu süreçte besin değerinde bazı kayıplar olması kaçınılmazdır





Sütün büyüme çağını geride bırakmış olan bir kişinin kemik gelişimine yararı olup olmadığını açıklar mısınız?


Kemik gelişimine değil, kemiğin mevcut durumunu devam ettirmesine yararı vardır Onlar da tüketmelidir Sütü sadece kemik sağlığı açısından düşünmeyin Sütün protein kalitesi de oldukça yüksektir Doku yenilenmesinde sütün büyük önemi mevcuttur Ayrıca kemik sağlığının daha kötüye gidişi engellenmiş ve olası rahatsızlıkların ortaya çıkışının gecikmesine ve çıktığında da daha az sorunlu bir tablonun gelişmesine engel olabilirsiniz





Bazı bebekler anne sütü içmiyor Pastörize sütten aynı vitaminleri alabilir mi?


Konuşmamızda söylendiği üzere, bebeğin ilk 4-6 aylık döneminde anne sütü mutlaka verilmelidir Verilmemesini gerektiren çok az durum söz konusudur (bazı metabolik hastalıklar gibi) Anne sütü verilemiyorsa ve/veya yetersiz ise yerine geçebilecek en iyi besin süt olacaktır Pastörize veya UHT süt bu işlevi yerine getirebilir Ancak çocuk demir minerali (yetersiz alımında Türkiye de en çok görülen anemi-kansızlık nedenidir) ve C vitamini açısından özellikle çocuk yakından takip edilmelidir





Kullandığımız sokak sütünü 15-20 dakika kaynattığımızda mikrobu ve vitamini ölüyor Az kaynattığımızda ise mikroplar ölmüyor Sokak sütü kullanım ve koruma şartları için ne yapmamız gerekiyor?


Sokaktan alınan süt kaynatılmadan kullanılamaz Yanıt basit; sokak sütü kullanmayın Diğer sütleri kullanın ve bu sütlerin kullanımı esnasında hiç bir ısıl işlem gerektirmediğini unutmayın Isıtmak isterseniz çok ısıtıp (kaynatma değil) 35 - 40 º C sütü içebilirsiniz





Sokak sütü dediğiniz maddeyi biz kendimiz üretiyoruz Hayvanları makinelerle sağıyoruz Bunların temiz olduğundan emin olduğumuz için kullanıyoruz Peki yine de mikrop var diyebilir miyiz?


Evet, sokakta satılan süt kesinlikle mikropludur Unutmayın pastörize ve UHT sütlerde hijyenik koşullarda sağılmış sütlerden yapılmaktadır Eğer sağım ve diğer koşulların (hayvan sağlığı, sağım aletlerinin temizliği, ağıl koşulları gibi) uygun olduğunu düşünüyorsanız tabi kendi ürettiğiniz sütleri kullanabilirsiniz





Sütün ileri yaşlarda alınmasının çok faydası olmadığı söyleniyor Ne derece doğru? Bu tüketim çocukluk çağından mı gelmeli? Özellikle hanımlar menopoz döneminde telaşa kapılıyorlar Menopoza giren bir bayanın süt içmesi halinde kemik erimesi engellenir mi?


Süt hangi yaşta içilirse içilsin çok yararlıdır Erken yaşlardakilerde kemik ve diş gelişimi, ilerki yaşlarda özellikle bayanlarda menapozu ve ostrepoza iyi gelir Süt tüketiminin Türkiye de ne kadar düşük olduğunu söylendi Dolayısyla süt tüketimi tüm yaş gruplarında; çocuklar, gençler, yetişkin ve kalpten genç olanlar, önemlidir ve süt tüketiminin arttırılması için her türlü olanak denenmelidir Yaşlılar- Kalpten genç olanlar için süt adeta ideal bir besindir Hatta ileri devrelerde süt ve sütten yapılmış ürünler bu yaş grubu için çok önemlidir Bu yaş gruplarında özellikle besin alımı yeme güçlükleri, diş problemleri gibi nedenlerden dolayı azaldığından, sütün besin değerinin zenginliği ve tüketim şeklinin kolaylığı açısından mutlaka süt tüketilmelidir Menapoza gelince, kemik sağlığı ve beslenme (kalsiyum vd) genç yaşlarda ve hatta bebeklikten itibaren önemlidir Yapılan çalışmalarda bebeklikten itibaren süt tüketiminin istenen oranlarda olması kemik sağlığını arttırdığı bilinmektedir Bu insanlarda kemik kırılmaları daha az görülmekte olup iyileşme de daha hızlı olmaktadır Kadınlarda ise bu daha önemlidirMenapoz sonrası kemik erimeleri yine süt ve türevlerini üst seviyelerde tüketenlerde diğer kadınlara göre daha yavaş ve sorunsuz olduğu bilinmektedir Menapoz sonrası süt tüketimi yine çok önemlidir Ancak kemiklerden oluşan kayıpların hepsini karşılıyamamaktadır Hiç tüketilmemesindense tüketilmeli ancak bu noktaya gelmeden çok önce tedbirler alınmalıdır





Halk arasında sokak sütlerine çamaşır suyunun katıldığını duyuyoruz Bunun nedeni nedir?


Maalesef bunu rapor eden çalışmalar mevcuttur Ancak bu bulaş (bulaş diyorum) sütlerin taşınmasında kullanılan tank ve kapların boşaldıktan sonra yıkanması sırasında kullanılan bu tür temizliyicelerin iyi akıtılmamasından kaynaklandığı bilinmektedir Yoksa sütün yapısında bazı değişikliklere neden olmak amacıyla " nişasta " gibi kullanılmamaktadır





Benim midem de gastrit var Bu sebeple süt içemiyorum Ne yapabilirim?


Hastaya ve hastanın bünyesine, savunma mekanizmasına göre değişir Evet bazı durumlarda süt tüketimi böyle istenmeyen sorunlar oluşturabilir Ancak bu oran oldukça düşüktür Burada iki olguyu birbirinden ayırmak gerekir Süt içme alışkanlığı olmayan bireylerde sütün şekerine (laktoz) karşı geçici bir intolars olabilir Bu durumda süt tüketimi kesinlikle bırakılmamalı aksine artan oranlarda yavaş yavaş süt tüketimi arttırılmalıdır Genellikle belli bir süre sonra süt tüketimine karşı bir problem kalmıyacaktır İkincisi ise gerçekten süt mideye rahatsızlık verebilir Bu durumda süt tüketimi mümkün olduğunca yapılmalı, boş mideye alınma yerine yemeklerden sonra denenmelidir Ayrıca yoğurt tüketimide denenmelidir





Sütü sıcak mı soğuk mu içmeliyiz?


Kaynatmamak kaydıyla soğuk ve ya ılık da içilebilir İsteğe bağlıdır Pastörize veya UHT süt hiçbir ısıl işlem gerektirmeden tüketilebilir Vücut ısısına yakın (35 - 40 ºC) bir hale getirerek de içilebilir Kaynatma kesinlikle yapılmamalıdır





Kutu sütlerin kaymağı olmuyor Ama açık sütlerin daha fazla kaymağı oluyor Bunun nedeni nedir?


Bu tamamen normaldir ve istenen bir olgudur UHT ve pastörize sütlerin işlenmesi esnasında sütün yağı homojenize edilerek belli bir yağ değerine ayarlanır Kaymağın gözükmemesi sütün besin değerinin azlığını göstermediği gibi kaymağın olması da sütün besin değerinin fazla olduğunu göstermez