Fuzuli'nin Hayatı Ve Edebi Kişiliği

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-23-2012

Mehmed Bin Süleyman - FUZULİ ( 1485-1556 )

Akkoyunlular devrinde, bu hanedanın toprakları içinde kalan Kerbela'da doğdu

Okumuş bir aileden geldiği ve çok iyi bir eğitim gördüğü bilinmektedir

Edebi yönünün gelişmesinde Azeri şairi Habibi'nin ve Ali Şir Nevai'nin fazlaca etkisi olmuştur

Arapça ve Farsça'yı, bu dillerde şiir söyleyebilecek kadar iyi bilen Fuzuli, Türkçe divanının önsözünde, uzun yıllarını akli ve nakli bilimleri öğrenmeye, hikemi ve hendesi bilgileri edinmeye harcadığını anlatır, tevsir ve hadis ile uğraştığını açıklar

Farsça divanının önsözünde ise, " fuzuli" mahlasını neden seçtiğini anlatırken, bu ismin başkalarının hoşuna gitmeyecek ve kimse tarafından kullanılmayacak bir kelime olduğu için seçtiğini belirtir

Fuzuli kelimesi, meziyet, kerem, bilim
anlamındaki "fazl" sözcüğünün çoğuludur

Fakat öte yandan da "edebe aykırı" manasını da taşımaktadır

Safevi Devleti'nin ilk hükümdarı Şah İsmail, Bağdat'ı ele geçirdiği sırada Fuzuli kendini kanıtlamış bir şairdi

Şah İsmail'in, Horasan yakınlarında Özbek hanını yenmesi üzerine yazdığı ilk mesnevisi " Beng ü Bade " ( Afyon ve Şarap ) yi kendisi gibi Şii olan ve şairliği ile tanınan hükümdar Şah İsmail'e hayranlık ve takdir belirten beyitlerle sundu

Kanuni Sultan Süleyman, 1534 yılında Bağdat'ı Osmanlı İmparatorluğu sınırları içine dahil ettiğinde ise Fuzuli, bu fetih için övgüler yazdı

Osmanlı hükümdarı için beş kaside yazdı

Bu durumdan da anlaşılacağı gibi; Bağdat'ta yönetimin değişmesi Fuzuli'yi sıkıntıya sokmamaktadır

Bağdat'ın fethine katılan Hayali ve Taşlıcalı Yahya gibi Osmanlı şairleriyle tanışan Fuzuli'ye Kanuni tarafından maaş bağlanmıştı

Fakat hükümdarın İstanbul'a dönmesinden sonra bu parayı alamayan şair İstanbul'a o ünlü mektubu gönderir : " Şikayetname "

Osmanlı yöneticileri ile gayet iyi ilişkiler kuran Fuzuli, " Leyla vü Mecnun " ve " Hadikat - üs - Süeda " ( Saadete Ermişlerin Bahçesi ) gibi eserlerini Osmanlı döneminde yazdı

Bu eserleri devlet büyüklerine ithaf etti

Tüm hayatı boyunca Bağdat ve çevresinde yaşayan şair, 1556 yılında veba salgınından öldü

Kerbela'da gömülü olduğu sanılmaktadır

Sanatı

1 ) Şiirinin en önemli özelliği içtenliği, coşkunluğu ve sadeliğidir

2 ) Şiirlerinin başlıca temaları; sevgi, ıstırap, dünyanın faniliği, ölüm
vs

'dir

Bunların ele alınışında lirizm dikkati çeker

3 ) Gençlik şiirleri dil bakımından Azeri edebiyatının özelliklerini
gösterir

Osmanlılar’ın Bağdat'ı almalarından sonra yazdığı şiirlerin ise
sözlük ve gramer kuralları bakımından Türkiye Türkçesi' ne uyduğu görülür

Divanı

- Önsöz
- Kasideler
* kaside der tevhid-i hazret-i bari ( Allah'a )
* kaside der na't-i hazret-i fahr-i mevcudat ( Allah'a)
* na't-i hazret-i nebevi ( Peygambere)
* na't-i hazret-i fahr-i kainat
* şah-i velayet ( Ali'ye )
* şah-i velayet
* sultan süleyman'a ( 4 adet )
* Ayaş paşa'ya ( 7 adet )
* Mehmet paşa'ya ( 4 adet )
* diğer devlet büyüklerine kasideler
- Gazeller ( 302 adet )
- Müstezad
- Terci-i bend
- Müseddes
- Muhammes
- Tahmis
- Murabba
- Mukatta'at

( Alıntıdır )

08-23-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Fuzuli'nin Hayatı Ve Edebi Kişiliği Mehmed Bin Süleyman - FUZULİ ( 1485-1556 ) Akkoyunlular devrinde, bu hanedanın toprakları içinde kalan Kerbela'da doğduOkumuş bir aileden geldiği ve çok iyi bir eğitim gördüğü bilinmektedirEdebi yönünün gelişmesinde Azeri şairi Habibi'nin ve Ali Şir Nevai'nin fazlaca etkisi olmuştur Arapça ve Farsça'yı, bu dillerde şiir söyleyebilecek kadar iyi bilen Fuzuli, Türkçe divanının önsözünde, uzun yıllarını akli ve nakli bilimleri öğrenmeye, hikemi ve hendesi bilgileri edinmeye harcadığını anlatır, tevsir ve hadis ile uğraştığını açıklarFarsça divanının önsözünde ise, " fuzuli" mahlasını neden seçtiğini anlatırken, bu ismin başkalarının hoşuna gitmeyecek ve kimse tarafından kullanılmayacak bir kelime olduğu için seçtiğini belirtirFuzuli kelimesi, meziyet, kerem, bilim anlamındaki "fazl" sözcüğünün çoğuludurFakat öte yandan da "edebe aykırı" manasını da taşımaktadır Safevi Devleti'nin ilk hükümdarı Şah İsmail, Bağdat'ı ele geçirdiği sırada Fuzuli kendini kanıtlamış bir şairdiŞah İsmail'in, Horasan yakınlarında Özbek hanını yenmesi üzerine yazdığı ilk mesnevisi " Beng ü Bade " ( Afyon ve Şarap ) yi kendisi gibi Şii olan ve şairliği ile tanınan hükümdar Şah İsmail'e hayranlık ve takdir belirten beyitlerle sundu Kanuni Sultan Süleyman, 1534 yılında Bağdat'ı Osmanlı İmparatorluğu sınırları içine dahil ettiğinde ise Fuzuli, bu fetih için övgüler yazdıOsmanlı hükümdarı için beş kaside yazdıBu durumdan da anlaşılacağı gibi; Bağdat'ta yönetimin değişmesi Fuzuli'yi sıkıntıya sokmamaktadırBağdat'ın fethine katılan Hayali ve Taşlıcalı Yahya gibi Osmanlı şairleriyle tanışan Fuzuli'ye Kanuni tarafından maaş bağlanmıştıFakat hükümdarın İstanbul'a dönmesinden sonra bu parayı alamayan şair İstanbul'a o ünlü mektubu gönderir : " Şikayetname " Osmanlı yöneticileri ile gayet iyi ilişkiler kuran Fuzuli, " Leyla vü Mecnun " ve " Hadikat - üs - Süeda " ( Saadete Ermişlerin Bahçesi ) gibi eserlerini Osmanlı döneminde yazdıBu eserleri devlet büyüklerine ithaf etti Tüm hayatı boyunca Bağdat ve çevresinde yaşayan şair, 1556 yılında veba salgınından öldü Kerbela'da gömülü olduğu sanılmaktadır Sanatı 1 ) Şiirinin en önemli özelliği içtenliği, coşkunluğu ve sadeliğidir 2 ) Şiirlerinin başlıca temaları; sevgi, ıstırap, dünyanın faniliği, ölüm vs'dirBunların ele alınışında lirizm dikkati çeker 3 ) Gençlik şiirleri dil bakımından Azeri edebiyatının özelliklerini gösterirOsmanlılar’ın Bağdat'ı almalarından sonra yazdığı şiirlerin ise sözlük ve gramer kuralları bakımından Türkiye Türkçesi' ne uyduğu görülür Divanı - Önsöz - Kasideler * kaside der tevhid-i hazret-i bari ( Allah'a ) * kaside der na't-i hazret-i fahr-i mevcudat ( Allah'a) * na't-i hazret-i nebevi ( Peygambere) * na't-i hazret-i fahr-i kainat * şah-i velayet ( Ali'ye ) * şah-i velayet * sultan süleyman'a ( 4 adet ) * Ayaş paşa'ya ( 7 adet ) * Mehmet paşa'ya ( 4 adet ) * diğer devlet büyüklerine kasideler - Gazeller ( 302 adet ) - Müstezad - Terci-i bend - Müseddes - Muhammes - Tahmis - Murabba - Mukatta'at ( Alıntıdır )