Martin Luther King / Bir Hayalim Var

Dünya genelinde şiddet karşıtı ve ırksal eşitlik görüşleriyle tanınmaktadır ve 1964 yılında Nobel Barış Ödülü'nü kazanmıştır Ayrıca, 1977 yılında, ölümünden 9 yıl sonra, eski ABD başkanı Jimmy Cartertarafından Başkanlık Özgürlük Ödülü'ne layık görülmüş ve onuruna Martin Luther King Günü kutlanmaya başlanmıştır King'in en bilinen ve etkili konuşması "Bir Hayalim Var" dır


Martin Luther King



Martin, Atlanta, Georgia'da Marthin Luther King ve Alberta Williams King'in çocuğu olarak dünyaya geldi Martin Luther King Jr'ın doğum kayıtlarına göre doğduğunda ismi Michael idi Liseden sonra Marehouse Koleji'ne devam etti Burada rektör olan ve aynı zamanda bir yurttaş hakları lideri olan Benjamin Mays'den etkilendi 1948 yılında Sosyoloji bölümünden mezun oldu Daha sonra 1951 yılında Chester, Pensilvanya'daki Crozer Teoloji Fakültesinden 1 olarak mezun oldu 1955 yılında Boston Üniversitesi'nde Sistematik Teoloji konusunda yüksek lisans yaptı



King 1953 yılında Coretta Scott ile evlendi King'in babası düğünü gelinin babasının evinde gerçekleştirdi King ve Scott'ın 4 çocuğu oldu: Yolanda Denise, Martin Luther II, Dexter Scott ve Bernice Albertine King'in 4 çocuğu da babalarının yolunda gidip birer yurttaş hakları savunucusu oldular Coretta Scott 30 Ocak2006'da öldü



Yurttaş Hakları Eylemciliği



King, 1953 yılında daha 24 yaşındayken en önemli siyah kilisesi olan Montgomery, Alabama'daki Dexter Avenue Baptist Kilisesinin pastörü oldu 1 Aralık1955 günü Rosa Parks, Jim Crow Yasaları gereği yerini bir beyaza vermesi gerektiği halde buna karşı geldiği için tutuklandı Bunun üzerine King, Montgomery Otobüs Boykotunu düzenledi Boykot 382 gün sürdü ve durum o kadar gerginleşti ki King'in evi bombalandı Bu boykot sırasında King tutuklandı Boykot, Amerikan Yüksek Mahkemesi'nin eyaletlerarası otobüslerde ve diğer ulaşım araçlarında ırk ayrımcılığını kanun dışı ilan etmesine kadar devam etti



Bu boykottan sonra, King, siyahi kiliselerin güçbirliği yapmasını ve yurttaş hakları reformu için barışçıl gösteriler yapmayı amaç edinen Güney Hristiyan Liderlik Konferansı (SCLC)'nin 1957 yılında kurulmasında önemli rol oynadı King ölümüne kadar bu kuruluşta önemli rol oynadı King, Mahatma Gandhi tarafından uygulanan şiddete dayanmayan sivil itaatsizlik felsefesinin takipçisiydi ve bu felsefeyi SCLC tarafından gösterilerde uyguladı



FBI, 1961 yılından itibaren, Yurttaş Hakları hareketine komunistlerin sızdığı korkusuyla King'i dinlemeye başladı Fakat, böyle bir kanıta ulaşılamadı FBI 6 sene boyunca elde ettiği kayıtları, daha sonra King'i liderlik pozisyonunu bırakması için zorlamak amacıyla kullandı



Bir pasifist olan AJ Muste, siyasi eylemlerinde Marthin Luther King'e danışmanlık yaptı King, Jim Crow Yasaları olarak da bilinen güneydeki ırk ayrımcısı sisteme karşı şiddete dayanmayan, iyi organize edilmiş gösteriler medyada büyük ilgi görecekti Gerçekten de, gazetecilerin yazdıkları ve televizyonlarda yayımlanan programlar Yurttaş Hakları Hareketi'ne karşı büyük bir ilgi uyandırdı ve bu hareketi 1960'lı yıllarda Amerika'nın en önemli gündem maddesi haline getirdi



King, siyahların oy hakkı, ayrımcılığın sona ermesi, çalışan hakları ve diğer temel haklar için gösterileri düzenledi ve organize etti Bütün bu haklar 1964 yılında çıkan Yurttaş Hakları Kanunu (Civil Rights Act of 1964) ile 1965 yılında çıkan Oy Hakkı Kanunu (Voting Rights Act of 1965) ile Amerikan hukukunun birer parçası oldu





Washington'a yürüyüş



King, belki de en çok 1963 yılında "İş ve Özgürlük İçin Washington'a Yürüyüş" sırasında Lincoln Anıtı önünde yaptığı "Bir Hayalim Var" (I have a dream that my four little chidren will one day live in a nation where they will not be judged by the colour of their skin,but by the content of their character) konuşmasıyla ünlüdür



SCLC'yi temsil eden King, "Büyük Altılı" denilen İş ve Özgürlük İçin Washington'a Yürüyüş isimli etkinliğin düzenlenmesinde etkili olan yurttaş hakları örgütlerinin liderleri arasındaydı Büyük Altılıyı oluşturan diğer örgütler ve kişiler şunlardı: Ray Wilkins, NAACP; Whitney Young Jr, Urban League; Philip Randalph, Brotherhood of Sleeping Car Porters; John Lewis, SCNC; James Farmer, Congress of Racial Equality(CORE) King için bu tartışmaya neden olacak bir roldü, zira King, yürüyüşün odak noktasının değiştirilmesi konusunda John F Kennedy'nin isteklerine razı olan kişilerden birisiydi Kennedy başlangıçta yürüyüşe kesin olarak karşı çıktı, çünkü bu yürüyüşün yurttaş hakları hakkındaki kanunun yasalaşmasını olumsuz etkileyeceğini düşünüyordu Fakat yürüyüşü düzenleyenler yürüyüşün devamı konusunda kararlıydılar



Yürüyüş başlangıçta Güney'deki siyahların içler acısı halini ve yürüyüşü düzenleyenlerin istek ve şikayetlerini ülkenin başkentinde açıkça ifade temeleri için bir fırsat olarak düşünülmüştü Yürüyüşü düzenleyenler, federal hükümetin Güney'de yaşayan siyahların ve yurttaş hakları çalışanlarının haklarını ve güvenliğini sağlamaktaki yetersizliğini eleştirmei düşünüyorlardı Fakat, grup ABD başkanının baskısına ve etkisine boyun eğdi gösteri çok daha yumuşak bir ton kullandı



Bunun sonucu olarak, bazı yurttaş hakları eylemcileri gösterinin ırksal uyum hakkında doğru olmayan, istenmeyen kısımlardan arındırılmış bir resim sunduğunu düşündüler Malcolm X, gösteriyi "Washington'a Saçmalık" (Farce on Washington) olarak isimlendirdi



Fakat, yürüyüş açıkça bazı isteklerde bulunmuştu: devlet okullarında ırksal ayrıma son verilmesi, bir yurttaş hakları yasasının çıkarılması, işyerinde ırksal ayrımın yasaklanması, yurttaş hakları eylemcilerinin polis şiddetinden korunması, asgari ücretin saatlik 2 dolara çıkarılması
Gerilimlere rağmen, yürüyüş oldukça başarılı olmuştu Yürüyüşe farklı etnik gruplardan 250000 kişi katılmıştı Bu etkinlik, o zamana kadar Washington tarihindeki en kalabalık gösteri olmuştu King'in yaptığı "Benim bir hayalim var" (I have a dream) konuşması kalabalığı daha da coşturdu Bu konuşma, Amerikan tarihinin en iyi konuşmalarından birisi olarak sayılmaktadır
King görevi süresince bir çok defa yazı ve konuşmalar yaptı 1963 yılında yazdığı, "Birmingham Hapishanesinden Mektup" adalet arayışının tutkulu bir göstergesidir 1964 yılında, ABD'de ırksal önyargıyı yıkmak için şiddet içermeyen bir direniş sergilediği için, en genç yaşta Nobel ödülü alan kişi oldu




Tazminat konusundaki tutumu



Çeşitli defalar Martin Luther King, siyah Amerikalıların tarihi haksızlıklar nedeniyle tazminat alması gerektiğini ifade etmiştir 1965 yılında Alex Haley ile konuşurken, beyazlarla siyahlar arasındaki ekonomik farkı kapatmak için sadece siyahlara eşitlik sağlanmasının yeterli olmadığını söylemiştir King, kölelik nedeniyle mahrum olunan maaşların geri alınmasını amaçlamıyordu, zaten bunun imkansız olduğunu düşünüyordu King, 50 milyar dolar değerindeki paranın bir devlet tazminat programı çerçevesinde 10 yıl içinde siyahlara dağıtılmasını öneriyordu King, bu harcanacak paranın, düşük suç oranları, düşük okul bırakma oranları, aile parçalanmalarının azalması gibi sağlayacağı faydaların topluma harcanan paradan çok daha fazla maddi getirisi olacağını farkediyordu King, 1964 yılında yazdığı "Neden Bekleyemeyiz" (Why We Can't Wait) adlı kitabında bu fikrini daha da detaylandırdı



"Kanlı Pazar"



King ve SCLC, SCNC'nin de kısmi katılımıyla 25 Mart 1965 tarihinde Selma şehrinden eyalet başkenti Montgomery'e bir yürüyüş düzenlemeyi denediler 7 Mart tarihindeki ilk deneme karşıt görüşlü kalabalığın ve polisin şiddet uygulaması nedeniyle iptal edildi Bu gün, sözkonusu tarihten itibaren "Kanlı Pazar" olarak adlandırıldı Kanlı Pazar, Yurttaş Hakları Hareketine halk desteği sağlanması konusunda bir dönüm noktasıydı Fakat, King gösteri sırasında mevcut değildi Başkan Lyndon B Johnson ile görüştükten sonra King gösteriyi 8 Marta ertelemek istedi Fakat yürüyüş King'in iradesine aykırı olarak yerel yurttaş hakları çalışanları tarafından devam ettirildi Göstericilere karşı polisin uyguladığı şiddet, geniş bir şekilde yayınlandı ve görüntüler toplumda büyük bir infial uyandırdı



İkinci teşebbüs 9 Mart tarihinde yapıldı King, bu denemede göstericileri Selma şehrinin dışındaki Edmund Petrus Köprüsünde durdurdu King, bu hareketini önceden şehrin ileri gelenleriyle müzakere etmişti King'in bu beklenmedik hareketi, yerel hareket arasında sürpriz bir kızgınlığa neden oldu Yürüyüş tam olarak 25 Mart'ta devam etti ve sonuçlandı



Chicago



1966 yılında, Güney'de elde edilen başarılardan sonra, King ve diğer Yurttaş Hakları Eylemcileri bu hareketi Kuzey'e yaymaya çalıştılar İlk hedefleri Chicago şehri oldu King ve Ralph Abernaty, ikisi de orta sınıf kişiler oldukları halde, fakirlere olan desteklerini göstermek ve eğitici bir deney olması amacıyla Chicago'nun varoş mahallelerine taşındılar



Örgütleri olan The Southern Christian Leadership Conference (SCLC), Albert Raby, Jr tarafından kurulmuş bir örgüt olan Coordinating Council of Community Organizations (CCCO) ile The Chicago Freedom Movement (CFM)adı altında bir işbirliğine gitti O bahar, gayrimenkul ofisleri üzerinde yapılan siyah çift/beyaz çift testleri, şu an Gayrimenkul Endüstrisi tarafından yasaklanmış olan "steering" uygulamasını açığa çıkardı Bu testler, ev taleplerinin ırka dayalı değerlendirmeye tabi tutulduğunu, aynı gelire, eğitime, çocuk sayısına ve diğer ortak özelliklere sahip çiftlerin sadece ırklarından dolayı farklı bir muameleye tabi tutulduğu gerçeğini ortaya çıkardı




Hareketin radikal değişiklik için isteği büyüdü ve bazı büyük yürüyüşler planlandı ve gerçekleştirildi Bu yürüyüşlerden bazıları şu mahallerde gerçekleşti: Bogan, Belmont-Cragin, Jefferson Park, Evergreen Park (Şikago'nun bir banliyösü), Gage Park ve Marquette Park, ve diğerleri
Abernaty'nin daha sonra yazdıklarına göre Şikago'da Güneyedkinden daha kötü bir şekilde karşılandılar Yürüyüşleri şişe fırlatan ve bağıran kalabalıklarla yüz yüze geldi ve bir isyana neden olmaktan korktular King görüşleri itibariyle şiddete dayalı bir olaya neden olmak istemiyordu, bu nedenle eğer King gösterinin şiddetle bastırılacağı konusunda bir şüpheye düşerse, diğerlerinin güvenliği için gösteriyi iptal ediyordu Fakat, ne olursa olsun, King ölüm tehditlerine karşın gösterilere başarıyla liderlik yaptı




Şikago'da karşılaştıkları şiddet o kadar aşılması zordu ki, bu iki arkadaşı çok etkilemişti



Diğer bir problem şehir yöneticilerinin iki yüzlü davranışlarıydı King ve Abernaty yapılacak eylemler konusunda anlaşma sağlamışlardı, fakat yapılan anlaşmalara belediye başkanı Richerd J Delay'in kurduğu yolsuz politik düzeni nedeniyle ortadan kalktı Abernaty varoşlara uzun süre dayanamadı ve bir süre sonra varoşlardan ayrıldı King bir süre daha kaldı ve Coretta ve çocuklarının berbat yaşam koşulları hakkında duygusal yazılar yazdı



King ve müttefikleri tekrar güneye geri döndüklerinde, bir dini okul öğrencisi olan Jesse Jackson isimli ve daha önce örgütlerine katılmış olan bir kişiyi örgütlerinin başına getirdiler Jackson üstünkonuşma becerileri sergiledi ve mağaza zincirlerine karşı başarılı olan ilk boykotı düzenledi Bu boykotlardan biri siyahları tezgehtar olarak işe almayı kabul etmeye A&P Stores şirketine karşı düzenlendi Bu kampanya o kadar başarılı oldu ki, 1970'lerde başlayan eşit fırsat programlarının temellerini attı Jackson ayrıca SCLC'nin himayesinde Operation Breadbasket adında ilk "siyah EXPO"nun kurulmasına önayak oldu Operation Breadbasket daha sonra SCLC'den ayrıldıktan sonra Operation PUSH olarak devam etti Siyah EXPO, PUSH Expo'ya dönüştü ve uzun süredir varlığını devam ettiren ve yeni kurulan Siyah İşyerlerinin kendilerini göstermeleri için yardımcı olmaya devam etti Bu işyerlerinin bazıları şunlardır: Johnson Publishing, Parker House Sausage, Seaway National Bank, ve bugün hala iş hayatına devam edip varlığını örgütün şuanki hali olan PUSH EXCEL'e borçlu olan diğer şirketler



Diğer Zorluklar




1965 yılından başlayarak King ABD'nin Vietnam Savaşındaki rolü hakkındaki şüphelerini dile getirmeye başladı 4 Nisan 1967 yılında, Newyork City Riverside Kilisesinde - öldürülmesinden tam olarak 1 yıl önce- King, Vietnamın Ötesi: Sessizliği Kırmanın Zamanı (Beyond Vietnam: A Time to Break Silence) başlıklı konuşmasını yaptı Konuşmasında King kuvvetli bir şekilde Amerika'nın savaşdaki rolü aleyhine konuştu, Amerika'nın Vietnam'da "orayı bir Amerikan kolonisi haline getirmek" amacıyla bulunduğunu ifade etti ve ABD'yi "bugün Dünya'nın en büyük şiddet sağlayıcısı" olarak adlandırdı Fakat, aynı zamanda ülkenin daha genel ve geniş bir ahlaki değişikliğe ihtiyacı olduğunu iddia etti:




Ahlaki değerlerde gerçekleşecek gerçek bir devrimsel değişim fakirlik ve refah arasındaki çarpıcı zıtlık üzerinde rahatsız edici bir şey olacaktır Bu değişim, hakli bir kızgınlıkla denizin öbür tarafında bakacak ve Batı'nın kapitalist bireylerinin Asya, Afrika ve Güney Amerika'ya o ülkelerin sosyal gelişmesini hiç kaale almadan sadece kar etmek amacıyla büyük miktarda paralar yetırdığını görecek, ve şöyle diyecektir: "Bu hiç adil değil"


King uzun süredir güneyli ırkının ayrımcıları (segregationists) tarfından nefret ediliyordu, fakat bu konuşması ana-akım medyayı da onun aleyhine çevirdi Time dergisi konuşmayı "Radyo Hanoi için yazılmışa benzeyen demogojik bir saldırı" olarak niteledi The Washington Post gazetesi de King'in "davası, ülkesi ve halkı için işe yararlığını azalttığını" ifade etti

Vietnam'la ilgili olarak King Kuzey Vietnam'ın "onbinlerce Amerikan askeri gelene kadar büyük miktarda asker ve tedarik malzemesi göndermediğini" ( Michael Lind, Vietnam: The Necessary War, 1999 sayfa 182) ifade etmiştir King ayrıca Kuzey Vietnam'ın toprak reformunu övmüştür ( Lind, 1999) King ayrıca ABD'yı çoğunluğu "çocuk" 1 milyon Vietnamlıyı öldürmekle itham etmiştir (Guenter Lewey, America in Vietnam, 1978 pp 444-5)



Bu konuşma King'in evrim geçiren siyasi duruşunun bir yansımasıydı Bu evrime bir bakıma King'in Highlander Research and Education Center isimli ilerici kuruluşla bağı ve bu kuruluşta aldığı eğitim neden olmuştu King ülkenin politik ve ekonomik yaşamında gereksinim duyulan köklü değişikliklerden bahsetmeye başladı Hayatının sonuna doğru King savaş karşıtı görüşlerini ve ekonomik ve ırksal adaletsizliği düzeltmek için kaynakların yeniden dağıtılması gerekliliğinden daha sık dillendirmeye başladı Kamuya açık alanda, siyasi düşmanları tarafından komunizmle ilişkilendirilmemek için dikkatli olmakla beraber özel konuşmalarında demokratik sosyalizme olan desteğinden bahsediyordu:




Milyarlarca dolardan bahsetmeden Zencinin ekonomik soeunlarını çözmekten bahsedemezsiniz Varoşlardan elde edilen karı yok etmekten bahsetmeden varoşları sona erdirmekten bahsedemezsiniz Fakat o zamanda tehlikeli sularda tehlikeli kişilerle muhatap olmanız gerekir Endüstri liderleriyle uğraşmanız gerekir Bu bizim tehlikeli sularda avlanmaya çalıştığımız anlamına gelir, çünkü kapitalizmde bir şeyin yanlış olduğunu söylüyoruz Refahın daha iyi bir dağılımı olmalı ve belki de Amerika demokratik sosyalizm yönelmeli (Frogmore, SC Kasım 14, 1966 Çalışanları önündeki konuşması)


King, Morehouse'da iken Marx'ı okudu Fakat, "geleneksel kapitalizmi" reddetmekle beraber, Komunizmi "tarihi maddiyatçı yorumlaması", dini reddetmesi, "göreceli etik anlayışı" ve "siyasi baskıcılığı" nedeniyle benimsemedi


3 Nisan 1968 günü, King, Mason Temple'da (Church of God in Christ Merkezi) kendisini dinleyen heyacanlı bir kalabalığa sanki başına gelecekleri bilircesine şöyle seslendi (Mountaintop'a Gittim konuşması):




Bu saatten sonra bana ne olacağı önemli değil Bazıları bazı hasta beyaz kardeşlerimiz tarafından bana karşı yapılabilecekler hakkında konuşmaya başladı Herkes gibi ben de uzun bir hayat yaşamak istiyorum Uzun yaşamak önemli, fakat şu an bununla ilgilenmiyorum Sadece Tanrı'nın isteğini yerine getirmek istiyorum Ve o bana bu daha çıkmam için izin verdi Ve çevreme baktım, Vaadedilmiş Toprakları gördüm Oraya sizinle beraber gidemeyebilirim Fakat bu gece bilmenizi istiyorum ki, biz halk olarak, o Vaadedilmiş Topraklara ulaşacağız Bu nedenle bu akşam mutluyum Hiçbir şeyden endişelenmiyorum Kimseden korkmuyorum Gözlerim Tanrının gelişinin Zaferini gördü!

King ertesi gün, uğradığı suikast sonucu öldü

Suikast




1968 yılı Mart ayında King, siyah sağlık çalışanlarını desteklemek için Memphis'e gitti Siyah sağlık çalışanlarını temsil eden AFSCME Local 1733, 12 Martan beri grevdeydi ve daha yüksek ücretler ve daha iyi muamele talep ediyordu Örneğin, beyaz işçilerden farklı olarak siyah işçiler kötü hava nedeniyle evlerine gönderildiğinde ücret alamıyor ve beyazlara göre daha az ücret alıyorlardı

3 Nisan günü King, Memphis'te bir gösteriye hitaben konuştu ve "I've been to the Mountaintop" (Mountaintop'a gittim) isimli konuşmasını yaptı
King, 4 Nisan günü öğleden sonra saat 6'da Memphis'teki Lorraine Motel'in balkonunda uğradığı silahlı saldırı sonucu öldürüldü Motel odasındaki arkadaşları silah seslerini duyunca balkona koştu ve King'i boğazından vurulmuş şekilde buldular Saat 7:04'de St Joseph's Hastenesinde öldü Suikast, 60'dan fazla şehirde isyanların çıkmasına neden oldu 5 gün sonra, ABD Başkanı Lyndon B Johnson, yas ilan etti Aynı gün 300,000 kişilik bir kalabalık cenazesine katıldı Başkan yardımcısı Hubert Humphrey, Başkanı temsilen cenazeye katıldı

King'in öldürülmesinden 2 ay sonra, kaçak mahkum James Earl Ray İngiltere Heathrow Havalimanında sahte pasaportla İngiltereyi terk etmek isterken yakalandı Ray kısa süre içinde ABD'ye iade edildi Ray, King'in öldürülmesiyle suçlandı ve suikasti 10 Mart 1969 tarihinde itiraf etti (Ray 3 gün sonra bu itiraftan geri döndü) Ray, 99-yıl hapis cezasına çarptırıldı

Avukatı Parcy Foreman'in önerisi üzerine Ray suçu itiraf edip böylece mahkeme tarafından verilecek bir mahkumiyeti dolayısıyla da idam cezası alma riskinden kurtulmak istedi Fakat bu 99-yıl hapis cezası almasına engel olmadı

Biyografi yazarı Taylor Branch'e göre, King'in otopsisinden çıkan sonuca göre, King öldüğünde 39 yaşında olmasına rağmen 60 yaşında bir insanın kalbine sahipti Bunun nedeni 13 yıllık yurttaş hakları eylemciliği sırasında yaşadığı stres dolu yaşamdı Buna göre, King yaşamının son 13 yılında 34 yıl yani normal bir hayat yaşayan bir insana göre 2,5 kat daha hızlı yaşlanmıştı