Felsefeye Göre Empati...

Günümüzde empati denildiğinde akla tanınmış hümanist psikolog ve danışan merkezli terapinin kurucusu Carl Rogers ve onun konuya ilişkin çalışmaları gelmektedir Psikoterapi alanında empatik iletişim kurma becerisiyle ünlenmiş Rogers’ın adı ile empati kavramı adeta özdeşleşmiştir Rogers’a göre empati durumu, bir kimsenin içsel referans çerçevesini doğru olarak algılamak, onun duygusal unsurlarını ve anlamlarını o kimse kendisi imiş gibi yaşamak ve bu ‘’imiş gibi’’ olma koşulunu mutlaka yerine getirmektir
Empati sıklıkla sempati, acıma, özdeşim kurma ve karşısındaki kişiyle yer değiştirme kavramlarıyla karıştırılır Bu kavramların birbirinin yerine kullanıldığı da olur Sempatide bir yandaşlık söz konusudur, empatide ise karşımızdaki kişinin duygularını anlamak söz konusudur Sempatide karşıdaki kişinin duygularını anlamış olalım olmayalım, ona hak verme durumu vardır Wsychogrod sempatiyi ‘’ortak duygu’’ olarak tanımlamıştır Acıma sempatinin bir şekli sayılabilir ancak burada bir yandaşlıktan çok bir ast-üst ilişkisi vardır Birisine acıdığımızda, o kişi için üzülür ve böylece (belki de bilinçaltında) kendim daha şanslı veya üstün hissederiz Özdeşim kurma, birey bir başka kişi (örneğin bir kılavuz, akıl danışılan) veya gruba (örneğin belli bir dinin, bir siyasi partinin ya da bir kulübün üyeleri) yaklaştığında veya yöneldiği durumlarda güçlü bir duygusal bağla sonuçlanan kişilerarası bir süreçtir Özdeşim kumanın aşırı olduğu durumlarda, diğer kişinin grubu veya adetleri, kişinin egosunun yerine geçer Yer değiştirme empatiyle en sık karıştırılan kavramdır Rogers da ilk çalışmalarında empatiyi yer değiştirme şeklinde tarif etmiştir, oysa Stein, empatinin bireyin kendisini diğerinin yerindeymiş gibi düşünmesi ve hissetmesinden çok daha karmaşık bir süreç olduğunu bildirmektedir

Empatinin öğretilebilir bir süreç olup olmadığı da araştırmacılar tarafından tartışılan bir konudur Davis’e göre empati öğretilemez, ancak kendinin farkında olma, başkaları için yargılayıcı olmayan olumlu düşünme, iyi dinleme becerileri ve kendine güvenme gibi tutum ve davranışların arttırılmasının, empatik olmayı isteyen danışmanların gelişiminde önemlidir Bir görüşe göre, ancak doğuştan yardımsever bir kişi empatik olabilir, ikinci bir görüşe göreyse terapötik koşullar sonrada eğitimle öğretilebilir (Truax ve Mitchell, 1971) Rogers (1951, 1975), ilk çalışmalarında empatinin öğretilebilir bir beceri olduğunu anlatmış, daha sonraki eserlerinde ise empatinin beceriden ziyade bir varoluş tarzı olduğu görüşünü benimsemiştir

Yapılan araştırmalara göre, yardıma ihtiyacı olan (zor durumda bulunan) kişilerle empati kuranlar, kurmayanlara oranla daha fazla yardımda bulunmaktadırlar Empati kurmanın yardım davranışına nasıl dönüştüğü konusunda başlıca iki kuramsal açıklama vardır Bunlardan birincisine göre, sıkıntı içinde bulunan kişi ile empati kuran kişi, karşısındakinin durumunu anladığı için sıkıntı duyar ve bu sıkıntıyı gidermek için o kişiye yardımda bulunur İkinci açıklama ise şöyledir: Sıkıntıda bulunan kişi ile empati kurarak onun durumundan haberdar olan kişi, diğergram bir davranışta bulunarak, sıkıntıdaki kişiyi rahatlatmak amacıyla ona yardım eder Yukarıdaki açıklamalardan birincisine göre, yardım davranışının temelinde egoist bir güdü , ikincisine göre ise diğergram bir güdü bulunmaktadır

Empatik yardım davranışının temelinde, her iki güdü birlikte yer almaktadır Yani sıkıntı içerisinde olan biriyle karşılaştığımızda, hem o kişiyi gözlerken duyduğumuz kendi sıkıntımızı gidermek, hem de rahatlamak amacıyla yardım ediyor olabiliriz Bazen de yerine ve zamanına göre bu iki güdü kaynağından birisi bizi ışına yöneltiyor olabilir Eğer empatik davranışının temelinde yukarıda belirtildiği gibi egoistik ve diğergram olmak üzere iki güdü birlikte yer alıyorsa, bunlardan birincisi ruh sağlığımızı korumaya, ikincisi ise yardım konusunda toplumsal değerleri sürdürmeye yarıyordur

İdeal bir danışmanın her şeyden önce empatik olması gerekir Carkhuff (1969), doğru empatik anlayışın iki düzeyini ayırt etmektedir Karşılıklı alıp verme düzeyinde, danışman danışanın tamamen ya da kısmen ayırdında olduğu yaşantı ve duygularına ilişkin anlayışını iletmektedir Ekleme düzeyinde ise, danışman danışanın ayırdında olmadığı ancak örtük bir şekle ifade ettiği güdüleri, yaşantıları ve duyguları ile ilgili anlayışını iletir Egan, karşılıklı alıp verme düzeyini başlangıç düzeyde doğru empati olarak adlandırmıştır Başlangıç düzeyde doğru empati, danışanın duygularının ve bu duyguların altındaki yaşantıları ile ilgili olarak başlangıçtaki temel anlayışın iletilmesidir Danışman, danışanın kendisine açık olarak ya da kısmen ifade ettikleri üzerinde durur ve bundan anladıklarını kendi kelimeleriyle danışana yansıtır Danışanın üstü örtük ifadelerinin altında yatanları bulmaya çalışmaz Bu Egan’ın (1975) gelişimsel modelinin I Aşaması’nda kullanılır ve I Aşamada danışman bunun ötesine geçemez Başlangıç düzeyindeki doğru empati, saygı ve içtenlikle birleştiğinde danışanla kolay raportun kurulmasını sağlar, güvene ve açık olmaya yol açar Carkhuff’a (1969) göre, bu tarz bir empati danışanın kendini keşfetme düzeyini yükseltir Şüphesiz ki, kişiyi doğal olarak, kendisinden daha iyi anlayabilmek pek kolay ve mümkün bir iş değildir Fakat önemli olan, danışanın duygu ve davranışları altında danışan için yatan anlama en yakın doğrulukta onları kavrayabilmek, o anlamlı duygu ve düşüncelerin varlığının tespit edildiğini danışana iletebilmek ve danışanın bunları görmesine yardım edebilmektir Onları kişi açısından görüp, kişiye aktarabilmektir

Empati özellikle varoluşçu ve hümanistik yaklaşımın danışan merkezli terapilerinde olmazsa olmaz bir kavramdır Sadece hümanistik psikoterapilerde değil, tüm psikoterapi ekollerinde empatinin önemi, özellikle de ilk seanslarda danışanla kurulması gereken empatik ilişkinin önemi vurgulanmaktadır Empatik anlama, öğrenmesi oldukça zor bir ustalıktır; planlı ve dikkatli bir eğitim ve uygulama yoluyla geliştirilebilir Özellikle mesleğe yeni başlayan danışmanlar ilk başlarda empatik ilişki sürecinde zorlanabilirler ancak kişinin farkındalığı ve deneyimi arttıkça, kendini geliştirdikçe başarısı da artacaktır Bir psikolojik danışman / terapist hiçbir zaman yerinde saymamalı, yeniliklere açık olmalıdır Terapistin empati yeteneğini arttırmakta, şiir ve hikaye gibi edebi eserler okumanın; çeşitli insan grupları ve şartları içinde kişileri anlama hususunda zengin yaşantılar kazanmanın büyük yardımı vardır Danışanla danışman arasında yaş, cinsiyet, sosyal sınıf kültür, kişilik değişkenleri gibi çeşitli farkların kişiyi engelleyebileceğini söyleyenler varsa da, bu konudaki araştırmalar, bu fikri pek desteklememektedir Empatik anlayış dikkatli, devamlı, aktif dinleme, dostane ilgi duyma ve anlama ister

Yararlanılan Kaynaklar:

DAVIS, Carol M (1990) Empati Nedir, Empati Öğretilebilir mi? (What is Empathy and an Empathy Be Taught?) Yrd Doç Dr Özcan Sezer& Psk Serhat Damar (Çev), Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 6 Sayı: 9

EGAN, Gerard (1975) Psikolojik Danışmaya Giriş (Ed Füsun Akkoyun), California: A Divison of Wadsworth Publishing Company Inc

YILDIRIM, İbrahim (1992) Psikolojik Danışma Rehberlik Programı Öğrencileri ile Psikoloji Programı Öğrencilerinin Empatik Eğilim ve Empatik Beceri Düzeyleri HÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 7, Sayfa 193-208


Empati nasıl kurulur>>> http://wwwspatyomcom/empati-hakkin17html?t=2317