Doğu Anadolu Bölgesinin Adetleri Kültürü Hakkında Bilgi

Doğu Anadolu Bölgesinin Adetleri nelerdir
Doğu Anadolu Bölgesinin örf ve adetleri
Doğu Anadolu Bölgesinin gelenek ve görenekleri


DOĞUM
Hamile kadının yiyeceğine dikkat etmek gerekir Zira hamilelikte yenilen yemekler,,, adettendir Doğum sırasında mutlaka bir sağlık kuruluşuna qötürmeğe, ebe çağırmaya gerek yoktur Köylülere göre bunu daha çok şehirliler yapar Doğumların çoğunu bilgili ve tecrübeli kadınlar gerçekleştirir Doğuran kadına Kuymakyemeği yedirilir

Doğumdan sonra, özellikle erkek çocuk haberi verene, babası bahşiş verir Yeni doğan çocuğa akraba ve komşular hediye qötürür Kırkı çıkmayan çocuk gelene- gidene fazla gösterilmez Yeni doğan çocuk kırk gün boyunca yalnız bırakılmaz Çocuk yalnız kalırsa,, çimdirilirken başına kırk kaşık su dökülerek çıkarılır Nazar değmemesi için dualar okunur, altında üzerlik yakılır, üzerine muska, kurşun, mavi boncuk vs dikilir Çocuğun dişi çıkınca hedik pişirilir; komşu ve akrabalara dağıtılır

SÜNNET
Erkek çocukların oyun çağında kendini bilmeden sünnet ettirilmesi görüşü yaygındır Aile, kirve tutacağı kişinin sayılı ve varlıklı birisi olmasını ister İlde kirvelik önemlidir ve akraba sınıfına girer Çünkü kirve kirvenin dostudur, birbirinin hayrına şerrine koşarlar Sünnetten bir hafta önce kirve tutulan kişiye koç, teke, tosun gibi hayvan veya bunlara eşdeğer hediye gönderilir Kirve de çocuğa/ çocuklara hediye alır, masrafların bir kısmını karşılar
Sünnet davul çaldırılarak yapıldığı gibi, mevlit okutturularak da yapılır Sünnetten hemen sonra yemek yenir ve davetlilerin getirdikleri hediyeler, ad söylenerek orta yerde tepsi içerisinde toplanır Hediye yerine para da atılır Tören sona ereceği sırada çocuk babası ortaya çıkarak bütün malını, servetini Kirve ye hediye ettiğini söyler Kirve de basit bir hediye alarak ötekini kirveme bağışlıyorum der Artık bunlar birbirlerine kirve diye hitap ederler ve birbirlerinin eteklerine kan döktükleri için kız almamaya çalışırlar

ÖLÜM
Ölüm haberi, Anadolu nun her yerinde olduğu gibi, İlde de üzücü olur ve çabuk yayılır Konu komşu, akraba ve yakınlar hemen yardıma koşarlar Herkes durumuna ve yapabileceği işe göre ölü evine yahut ölü sahibine yardımcı olmaya çalışır Ağrı nın her yerinde ölünün yıkanması, kefenlenmesi cenaze namazı ve ölünün mezara konulması İslam esaslarına göre yapılır Cenaze defnedildikten sonra topluca ölü evine gidilerek Fatiha okunur, elhükmüllah denip başsağlığı verilir Erkekler odada, kadınlar varsa başka bir odada, oda yoksa aşhane gibi yerde toplanır Başsağlığına gelenler başınız sağ olsun, Allah rahmet eylesin, Allah gittiği yerde utandırmasın, geride kalanlar sağ olsun gibi cümleler söyleyerek taziyede bulunurlar Ölü sahibi gelenlere çay ve sigara ikram eder Köyün veya mahallenin imamı devamlı ölü evinde bulunur; Fatiha okunmasına yardım ve öncülük eder Ölüm sebebi, ahiret ve hayatın geçiciliği hakkında bilgi verir, ara sıra Kuran okur

Yakın komşular, akrabalar başsağlığına gelenleri evlerine qötürür, çay ve yemek ikram ederler Köylerde bir ölüm olduğunda, köyün ileri gelenleri dışarıdan, başka köylerden geleçekleri kendi aralarında taksim ederler Herkes gelecekleri bilir ve kim hangi köylüleri misafir edecekse, hazırlığını ona göre yapar ve başsağlığı bittikten sonra misafirlerini qötürür Uzak yerden gelinmişse ve gece kalınacaksa, o adamın evinde konaklanır

EVLENME
Ağrı köylerinde evlenme, nişan ve sünnet düğünleri toplumsal hayata renk katan başlıca unsurlardırGençler çok yaşlarda evlendirilir 13-14 yaşlarında evlenen kızlara çok rastlanır Delikanlıların evlenme isteklerini ana ve babalarına açık açık duyurmaları ayıp sayıldığından , bu isteklerini huzursuz davranışlarıyla ortaya koyarlar Kızların bu şansı yoktur Onlar evlenmeye eğilimli olduklarını ancak giyimlerine özen göstererek yada süslenerek sezdirirler "Gıllik " geleneğinde kızların bu isteklerini hissettirmelerinin yollarından biridir Ağrı'da nişan evliliğe kesin geçiş olarak kabul edilir: Nişandan sonra ki zaman evliliğe hazırlık zamanıdır Bu dönemlerde aileler arasında yakınlık kurulurErkek ailesi bayramlarda hediyeler gönderir

Nişandan bir süre sonra damadın yakınlarından bir grup erkek, kızın babasına başlık parasını verir ve ondan düğün için izin isterler Ev ev dolaşılarak, yakınlara, tanıdıklara düğün günü ilan edilir ve herkes düğüne davet edilir Daveti yapan kişilere "okuyucu" denir Düğüne okunanlar(çağrılanlar), çarşamba günü çeyiz bakmaya , cuma günü kına gecesine , cumartesi günüde düğüne giderler Gelinin çeyizi evinde bir odaya serilerek davetlilere gösterilir Buna "Çeyiz açma" denir Kına gecesine yalnız kadınlar katılır Gelin, annesinden başlayarak büyüklerin ellerini öper, daha sonra kadınlar türkü söyleyerek gelini oyuna kaldırırlar

Gecenin sonuna doğru türküler ve maniler okunurken kına yakılır Kınanın kalan kısmı erkek evine yollanır Ertesi sabah, gelinin damat evine gönderilmesi için giydirilmesine başlanır Kardeşi gelinin kemerine para veya başka bir hediye takar ve beline bağlar Evden çıkarken gelinin önüne çıkılarak armağan istenir Bu sırada, gelini almak için gelen düğün alayındaki damat ailesine bir hediye bohçası verilir Buna "müjde yastığı" denir Düğün alayı geriye dönerken, alaydakilerden biri bu yastığı kapıp kaçar, diğerleri onu kovalar Yastığı oğlan evine getiren kişiye armağanlar verilmesi adettendir Bu kişinin atının boynuna "vala" denilen renkli ipek kumaşlar sarılır

Gelin oğlan evine geldiğinde, damda bekleyen damat ve arkadaşları, gelinin başına para, şeker ve meyve atarlar Gelin kapıdan içeri girerken yastığın altına konan bir tabağı kırar Daha sonra akşama kadar sürecek olan eğlenceler başlar Gerdeğe girmeden evvel damadı, kapıda bekleyen "Sağdıç" tokatlar