Ömer Bin El-Hattab Radıyallahu Anh

Ömer bin el-Hattab Radıyallahu Anh

Fil olayından 13 yıl sonra miladî 584 yılında Mekke’de doğdu Babası Hattab annesi Ebu Cehil’in kız kardeşi Hanseme binti Hişam’dır Kureyş kabilesinin ileri gelenlerindendir Baba tarafından nesebi Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ile Ka’b bin Lüey’de birleşir

Ömer (Radıyallahu Anh) da Ebu Bekir gibi Rasûlü Ekrem (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in kayın babası ve ikinci halifesidir Cesareti kahramanlığı adaleti ve dirayetiyle dünyaya nam salmıştır Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) tarafından hak ile batılı birbirinden ayırt eden manasına gelen ‘Fâruk’ lakabı ile lakaplandırıldı Ömer (Radıyallahu Anh) ın hak dini seçmesiyle Müslümanların sayısı 40’ı buldu ve o gün Müslümanlar dışarı çıkarak İslâmiyetlerini ilan ettiler İbni Mes’ud (Radıyallahu Anh): “Ömer Müslüman olduğundan beri hep izzetli olmuşuzdur” demektedir[1] Müslümanlığını ilk açığa vuran kişi de[2] ‘Emîr’ ul-Mü’minîn’ diye vasıflanan ilk halife de Ömer (Radıyallahu Anh) dır[3] Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Ömer Müslüman olmadan önce:

“Allah’ım! Ebu Cehil ve Ömer bin el-Hattab’dan sana en sevgili olanı ile İslâm’ı aziz kıl!” diye dua etmiştir[4] Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) daha hayatta iken birçok kereler onun cennetliklerden olduğu müjdesini vermiştir[5] Kendisi Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) e Ebu Bekir’den sonra insanların en sevgilisi idi[6] Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):

“Allah hakkı Ömer’in dilinde ve kalbinde kılmıştır”[7] buyurarak onun Allah katındaki değerine işaret etmiştir Her ne zaman bir hâdise olmuş ve halk onun hakkında ihtilaf etmişse Allahu Teâlâ o hâdisede Ömer’in beyan ettiği görüşe uygun ayet indirmiştir[8] Bunlardan bazılarını zikredelim:

1 Ömer (Radıyallahu Anh):“Ya Rasûlallah! Makamı İbrahim’i namazgâh edinsek” demiş Allah (Azze ve Celle) “…Makamı İbrahim’den bir namazgâh edinin”[9] ayetini indirmiştir[10]

2 Ömer’ul-Fâruk (Radıyallahu Anh): ‘‘Ya Rasûlallah! Emretsen de eşlerin perde gerisinde bulunsalar Çünkü onlarla iyi kişiler de konuşabilir kötüler de’’ demiş akabinde “…(Nebi’nin) eşlerinden bir şey istediğinizde perde gerisinden isteyin Bu hem sizin kalpleriniz hem de onların kalpleri için daha temiz bir davranıştır…”[11] ayeti nazil olmuştur[12]

3 Bedir savaşında Müslümanlar 70 kâfiri esir almışlardı Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) onlar hakkında yapılacak işleme dair sahâbesiyle istişare yaptı Ömer (Radıyallahu Anh) öldürülmeleri diğer sahâbîler fidye karşılığı serbest bırakılmaları görüşünü ileri sürdüler Neticede serbest bırakıldılar Bunun üzerine:

“Yeryüzünde ağır basıncaya kadar hiçbir Nebi’ye esirleri bulunması yaraşmaz Siz geçici dünya malını istiyorsunuz hâlbuki Allah ahireti istiyor Allah tarafından önceden verilmiş bir hüküm olmasaydı aldığınız fidyeden ötürü size mutlaka büyük bir azap dokunurdu”[13] ayetleri nazil oldu[14]

4 Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) in zevcelerinin ikisinden kaynaklanan bir kıskançlık sebebiyle bazı tatsızlıklar olmuş ve bu olaylar sebebiyle Tahrîm sûresinin ilk ayetleri inmişti Ömer (Radıyallahu Anh) onlara bu mesele için kızıp: “Eğer Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) sizi boşarsa yerinize Rabbinin sizden daha hayırlılarını vermesi ümit edilir” demiş akabinde

“Eğer o sizi boşarsa Rabbi ona sizden daha iyi kendini Allah’a veren inanan sebatla itaat eden tevbe eden ibadet eden oruç tutan dul ve bâkire eşler verebilir”[15] ayetleri nazil oldu[16]

5 Münafıkların lideri Abdullah bin Ubeyy bin Selûl vefat ettiğinde değerli bir sahâbî olan oğlu Abdullah (Radıyallahu Anh) babasının kefeni olmak üzere Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in gömleğini istedi ve babasına cenaze namazı kılmasını talep etti Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) gömleğini verdi namaz için davrandığında ise Ömer (Radıyallahu Anh) buna razı olmayarak: “Allah seni münafıklara namaz kılmaktan nehyettiği halde ona namaz mı kılacaksın?” dedi Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):

“Allah beni bu hususta muhayyer bıraktı[17] Ben istiğfarımı yetmiş seferin üzerine çıkaracağım” dedi ve namaz kıldı Aziz ve Celil olan Allah da:

“Onlardan ölen hiçbir kimseye namaz kılma ve onun kabri başında da durma! Onlar Allah ve Rasûlü’nü inkâr ettiler ve fasık olarak öldüler”[18] ayetini indirdi[19] Bunun gibi ayetleri İbni Hacer onbeş Suyutî yirmibir’e çıkarmaktadır

Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Ömer (Radıyallahu Anh) i çeşitli cihetlerden övmüş ve faziletini bildirmiştir:

1 Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur:

“Bir defasında Ben uyurken süt içtim O kadar içtim ki şimdi bile onun kanıklığının tırnaklarımdan sızdığını duyuyorum İçtikten sonra artığımı Ömer’e verdim” demiş sahâbîlerin:

−Bunu neye yordun ya Rasûlallah?” sorusuna:

−“İlme yordum”[20]buyurarak Ömer (Radıyallahu Anh) ın ilmî seviyesine işaret etmiştir

2 Yine Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir defasında:

“İsrailoğullarının içinde öyle kimseler vardı ki Nebiler derecesinde olmadıkları halde kendilerine ilham olunurdu Eğer ümmetim içinde de bunlardan bir kimse bulunursa şüphesiz ki o Ömer’dir” buyurmuştur[21]

3 Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) başka bir rüyasını şöyle anlatmıştır:

“Bana rüyamda birtakım insanlar arz olundu Üzerlerinde gömlekler vardı Gömlekler kiminin memesine kiminin ise bundan daha az yerine ulaşıyordu Ömer’in üzerinde ise (eteklerini) yerde sürüdüğü bir gömlek vardı” Sahâbîlerin:

−Bunu nasıl tevil ettin? sorusuna cevaben:

−“Din ile tevil ettim” buyurmuştur[22]

4 Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):

“Eğer benden sonra Nebi olsaydı o muhakkak Ömer olurdu”[23] buyurarak onun faziletini ilmini ve dirayetini izhar etmiştir

5 Yine ona hitaben:

“Ey Ömer! Nefsim elinde olan Allah’a yemin ederim ki sen bir yolda giderken şeytan seninle asla karşılaşmaz o muhakkak senin yolundan başka bir yola yönelip gider”[24]buyurarak insan ve cin şeytanlarının ondan kaçtığını bildirmiştir

Ömer (Radıyallahu Anh) mal varlığının yarısını Allah için tasadduktan çekinmeyecek kadar cömert bir insandı[25]Oğlu Abdullah (Radıyallahu Anhuma) onun için şöyle demektedir: “Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hariç Ömer derecesinde güzel huylu hiçbir kimseyi katiyyen görmedim Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in vefatından Ömer’in hayatının son bulmasına kadar Ömer (Radıyallahu Anh) insanların en ciddisi ve en cömerdiydi’’[26]

Ömer (Radıyallahu Anh) e Hayber ganimetlerinden çok değerli bir arazi düşmüştü O bu araziyi Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ile istişare etti ve orayı; mülkiyetinin satılamayacağını hediye edilemeyeceğini ve miras olarak paylaşılamayacağını belirterek ürününün fakirlere yakın akrabalara kölelere Allah yolunda cihat edenlere yolda kalmışlara ve yolculara tahsis edilmesi üzere vakfetti[27]

Ömer (Radıyallahu Anh) “Kıyamet günü bütün nesepler ve sebepler kopmuş olacaktır Sadece benim nesebim ve sebebim kesilmez”[28] hadisi sebebiyle Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ile nesepçe bağ kurmak için Ali bin Ebi Talib (Radıyallahu Anh) ın kızı Ümmü Külsüm ile nikahlanmıştır

Sahâbîler Ömer (Radıyallahu Anh) dan çok çekinirler bir o kadar da severler ve saygı gösterirlerdi: Ali (Radıyallahu Anh): “Rasûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ve Ebu Bekir’den sonra insanların en hayırlısı Ömer’dir” demektedir[29] Yine Ali (Radıyallahu Anh)Ömer vefat ettiğinde onun için gıyaben: “Yaptığın işlerin benzeriyle Allah’a kavuşmak istediğim senden daha sevgili birini arkanda bırakmadın Allah’a yemin ederim ki ben Allah’ın muhakkak seni iki dostunla beraber bulunduracağını kuvvetle zannediyorum…”[30] demiştir

Kendisinden 537 hadis rivayet edilen[31] Ömer (Radıyallahu Anh) ın hilafeti 10 yıl 6 ay 15 gün sürdü[32] Onun zamanında Şam Ürdün Irak Batı Trablus Ermenistan Kudüs ve Mısır İslâm topraklarına dâhil edildi ve insanların lehine İslâm hükümleri benzeri vâki olmayacak şekilde kararlaştı Bunlara paralel olarak ganimet ve servet de çoğaldı

Ömer (Radıyallahu Anh) hicrî 23 yılın Zilhicce ayının 26 günü sabah namazında iken Mugîre bin Şu’be (Radıyallahu Anh) ın İranlı Mecûsî kölesi tarafından hançerlendi Bu köle safları yara yara kaçarken on üç kişiyi daha hançerledi ve bunlardan yedisi öldü Kâfir köle yakalanınca intihar ederek kendini öldürdü Ömer (Radıyallahu Anh) sabah namazını Abdurrahman bin Avf’a kıldırttı namazın bitiminde evine taşındı Yaraları tedaviye başlanınca önce nebiz sonra süt içirildi her ikisi de yaralı olan karnından dışarı çıktı Bu esnada oğlu Abdullah’a borçlarını hesaplattırdı Bir devlet başkanı olan Ömer (Radıyallahu Anh) ın borçlarının toplamı 80000 kadardı! Borçlarının ödenmesini vasiyet etti Aişe (Radıyallahu Anha) validemize haber gönderterek iki arkadaşının yanına gömülmek için izin istedi Aişe (Radıyallahu Anha) validemiz ise: “Ben burayı kendim için düşünüyordum ama bugün Ömer’i kendi nefsime tercih ediyorum” diyerek izin verdi Kendisinden sonraki halifeyi tayin etmesi istenince bundan imtina etti ve halife tayini için 6 kişilik bir heyet tayin etti Onlar Ali Osman Zübeyr Talha Sa’d bin Ebi Vakkas ve Abdurrahman bin Avf (Radıyallahu Anhum) idi Gıyabında yeni halifeye nasihat etti ve kuvvetli rivayete göre 63 yaşında vefat etti[33]

Allah ondan razı olsun ve bizi kendisine komşu kılsın





[1] Buhârî 3615

[2] Heysemî (Mecmau’z-Zevaid) 9/63

[3] Heysemî 9/61

[4] Tirmizî 3926 Heysemî 9/61

[5] Buhârî 34393449

[6] İbni Mace 102

[7] İbni Mace 108 Tirmizî 3927

[8] Tirmizî 3927

[9] Bakara 125

[10] Tirmizî 3927

[11] Ahzâb 53

[12] Buhârî 490 Müslim 2399/24

[13] Enfâl 67-68

[14] Müslim 2399/24

[15] Tahrîm 5

[16] Buhârî 490

[17] Tevbe 80

[18] Tevbe 84

[19] Müslim 2400/25 Buhârî 4409

[20] Buhârî 3440 Müslim 2391/16

[21] Buhârî 3445 Müslim 2398/23

[22] Buhârî 3447 Müslim 2390/15

[23] Tirmizî 3931

[24] Buhârî 3442 Müslim 2396/22 Tirmizî 39353936

[25] Ebu Dâvud 1678 Tirmizî 3919

[26] Buhârî 3444

[27] Buhârî 2579 Müslim 1632/15

[28] Heysemî 4/27

[29] İbni Mace 106

[30] Buhârî 3443 Müslim 2389/14

[31] Cevâmîu’s-Sîre 258

[32] Cevâmîu’s-Sîre 335

[33] Buhârî 3460