Antalya Yöresel Kıyafetleri - Antalyanın Yöresel Giysileri

Antalyanın Kıyafetleri
Antalya Yöresel Kıyafetleri,
Antalya Yöresine Ait Kıyafetler


KADIN GİYSİLERİ

Başa Giyilenler

Fes: Kırmızı veya bordo renkli depme keçeden konik biçimli, başa giyilen bir parçadır

Çaş: Fese benzer olup başa giyilen (Fes yerine) keçeli kasnaktır Üzerine Elbi adı verilen pul işlemeli kırmızı veya yeşil tül örtülür Üst kısmı yapma çiçeklerle süslüdür Elbi örtüldükten sonra görülen alın kısmı boncukla bezenmiş uç kısmında bir veya iki sıra altın, gümüş para dizisi olan bir çeşit başlıktır
Para Çelgi (Alınlık): Bordo fes üzerine veya fes biçimindeki keçe üzerine altın ve gümüş paralarla bezenmiş etrafı renkli poşu veya yazmalarla bağlanmış (çelinmiş) bir başlıktır
Boncuklu Çelgi: Para çelgi gibi fes veya keçe biçimindeki başlığın alın kısmı boncukla bezenmiş, yalnızca uç kısmında bir veya iki dizi para dizilmiş bir başlıktır
Nezgep: Fese benzer olup, sakak adı verilen bir parçayla çene altından geçirilerek fes yerine başa giyilir Arka kısmı biraz daha uzuncadır Tepesi gümüş olabilir ve alın kısmını süsleyen altın-gümüş para bulunur Yine gümüş paralardan oluşmuş yanlardan nezgebe tutturulmuş gıdıklık ile süslenmiştir
Terlik (Tellik): Renkli kadife kumaştan yapılmış olup sakak adı verilen parça ile çene altından başa geçirilmiştir Alın kısmı, giyenin ekonomik durumuna göre iki-üç sıra altın-gümüş para dizisi ile süslenmiştir
Pullu Yazma: Kare biçimindeki yazmanın etrafı pullarla işlenerek başlık üzerine örtülerek kullanılan bir örtüdür
Oyalı Yazma: Kare biçimindeki yazma, kenarına yöresel motiflerle işlenmiş boncuk veya iğne oyası ile bu adı alır ve başlık üzerinde kullanılan bir örtüdür
Kozalı Yazma: İğne oyası motifli, ancak çiçekleri biraz irice ve kolalı oya olan yazmadır Başlığın en üstüne kullanılan parçadır
Elbi: Çaş ve boncuklu çelginin üzerine örtülen, üzeri pullarla işlenmiş, kırmızı veya yeşil renkli gelin başı örtüsüdür
Dastar: Yazmanın Korkuteli ve Elmalı yöresindeki adıdır Bilinen kalıp baskı motifli, renkli baş örtüsüdür
Bedene Giyilenler
İçlik (göynek): Eskilerde Canfır ve Melas kumaştan yarım yakalı, bağrı açık yaka ağzına, bağır (göğüs)kısmı pullu veya iğne oyası ile süslü bir iç giyim parçasıdır Şimdilerde bürümcek, şile bezi veya pamuklu kumaşlardan dikilmekte olup, yaka ve kol ağızları iğne oyası işlemelidir Üstü dar ve alta doğru genişleyen bir biçimi vardır Giyildiği zamanki uzunluğu diz üstüne kadardır
Bağırtlak (Boyunluk-Sütlük-Göğüslük): İçliğin kumaşından olan, yine yaka ve göğsü iğne-pullu oyalı giysi parçasıdır Giyilince göbek hizasına kadar iner Arkadan bağcıklarla bağlanan çeşitleri de vardır Omuz genişliğinde, yakası açık, kolları ve arkası olmayan hakim (dik) yakalı tek parçalı bir giysi parçasıdır
Üçetek (Çitari-Kutnu): Genellikle çitari veya kutnu kumaşlardan yapılmaktadır Uzun kollu olup kol ağızları yırtmaçlı ve düğmelidir Önü açık, belden itibaren üç parça eteklidir Üç eteklerin kenarları dilimli olup, bu dilimlerin üzeri siyah kaytan işlidir Arka parçasının alttan itibaren uç kısmında bir ardıç motifi gibi motifler kaytandan işlenir Üçetek yapılan kumaşlar; kırmızı, mor, vişne renklerindedir Yarım yakalı olup, ön üstten üç düğmelidir Kutnu üçeteklerin kenarları ise sarı veya siyah harçlarla işlidir
Delme (İç yelek): Üçetek kumaşlardan yapılan delme yelek, kısa kollu bele kadar uzunlukta ve önü açıktır İçi astarlıdır Önünün kenarları oymaların üzeri siyah kaytanla işlidir
Ceket: Terikoton kumaştan yapılır Astarla kumaş arasına çok ince pamuk konulur Sık ve paralel dikişle sabitlenir Genellikle kırmızı, koyu pembe renkte olmakla birlikte değişik renkte olanları da mevcuttur Cepken formunda olup, giyildiğinde bel üstü hizasında kalmaktadır Yaka ve kol ağızları harçla işlenmektedir
Aba: Kadife kumaştan, sırma işlemeli, astarlı ve diz üstüne kadar uzanan bir giysidir Genellikle İbradı bölgesindeki gelinler tarafından giyilmektedir
Kebe (Cepken): Kebe, kadife veya çuhadan yapılmaktadır Uzun kollu ve önden açıktır Bele kadar uzunlukta olup, yarım yakalıdır Cepken kenarları ve kol ağızları sarı veya siyah sim veya harçla işlidir Cepkenin ön ve arka yüzü beyaz veya sarı simle yöreye has motiflerle işlidir Genellikle yörede kullanılan renkler; kırmızı, bordo, mor ve yeşildir
Direm Kuşak: Eskiden bu yana kare şeklinde, çubuklu renkli, geleneksel ipekli bir dokumadır Ortadan katlanarak üçgen biçiminde bele sarılarak kullanılır Uçları püsküllü olup yanlarında bazen bağcık bulunur
Şal Kuşak: Renkli yün iplikten dokunan yaklaşık olarak 1x1 metre ebatlarında olan bir giysi parçasıdır Bele sarılarak kullanılır
Golan (Kolan): Renkli iplikten özel dokuma tekniği ile (çarpana) dokunan, genellikle 2-3 cm eninde ip kumaştır Şal kumaş üzerine dokunarak kullanılır
Öncek (Önücek-Peştamal): Eskilerde renkli dokuma kumaşlardan üzerinde yöresel motifler bulunan bir önlük çeşitidir Eskiden 2-3 renkli ipek dokuma kumaşlardan da yapılırken, şimdilerde ise değişik renk ve desende buldan bezinden yapılmaktadır Genel olarak bordo, kırmızı, mor renkli olanları bulunmaktadır
Şalvar: Şalvar üçetek kumaştan yapılmaktadır Eğer üçetek kutnu kumaştan yapılırsa, şalvar saten kumaştan da yapılabilmektedir Çitariden dikilen şalvarların içi astarlıdır Uç kısmı ve paça kısmı (15cm) astar kumaşından yani bez dokuma kumaştan yapılmaktadır Ağı geniştir
Çintiyan: İbradı'da karşılaşılmaktadır Beyaz kumaş veya Amerikan kaputundan dikilmektedir Paçaları kadife veya kutnu kumaştan olup, gerektiğinde çıkarılıp yıkanarak yeniden yerine dikilmektedir
Ayağa Giyilenler
Çorap: El örgüsü yünden yapılan, düz beyaz çoraplar dize kadar uzunlukta olup, yanlarında değişik renklerdeki yünlerden yöre motifleri bulunur
Çarık: Çarıklar yapılacak derinin rengine göre değişik ham deri renginde de olabilmektedir
Yemeni: Deriden ve kısmen ucu sivri, ince topuklu ayakkabıdır Siyah ve bordo renkli kullanılır
Galloş: Deriden yapılan hafif topuklu, giymek için arkasında demiri bulunan bir çeşit ayakkabıdır
Aksesuar ve Takılar
Altın Para: İpe veya zincire dizilmiş göğüse kadar inebilecek uzunlukta sıra altınlardan oluşan ve boyuna takılan bir takıdır
Gerdanlık: Gümüş paralardan oluşan veya değişik gümüş işlemelerden oluşan altın para biçiminde dizilmiş ve boyuna takılan bir takıdır
Gümüş Bağırlık: gümüş gerdanlık gibi ucunda büyükçe para veya süsler bulunan (madalyon) bir çeşit takıdır
Zülüf Bastı (Yanaklık): Başlığın iki yanına takılan üçgenimsi bir parça ve sarkan gümüş zincir ve paralardan oluşan bir takıdır
Perişan: Zülüf bastı ve para çelgi (alınlık) ile birlikte başın bir yanından diğer yanına kadar uzanan aynı zamanda çenenin altından da dolaşan gümüş zincir ve paralardan oluşan bir takıdır
Gıdılık: Perişan gibi ancak daha çok para çelgi ve fesi çenenin altına tutturmaya yarayan gümüş süs veya boncuklarla süslenmiş bir çeşit bağ ve takıdır
Saç Şekli: Boncuklu bellik
Gümüş Tokalı Kemer: Genellikle bele takılan telkari gümüş işçiliği ile yapılmış ön tarafta iki adet gümüşten tokası bulunan bir çeşit kemerdir Üçeteğin üzerine takılan bir takıdır
Heybe: Renkli yün iplerden dokunmuş yöresel motiflerin bulunduğu bir çeşit azık torbasıdır İpi genellikle çarpanadan olmakla birlikte iplede örülebilir
Kaşık: Oyun kaşığı olarak bilinen şimşir ağacından yapılmış tahta kaşıktır
Golan Tokurcaklı): Golan, boncuklu olarak yapılmış bir örneğidir Zaman zaman golan kuşak yerine veya aksesuar olarak kullanılır Uçlarındaki boncuklardan dolayı tokurcaklı golan adını alır

ERKEK GİYSİLERİ:

Başa Giyilenler
Fes: Kırmızı veya bordo renkli depme keçeden konik biçimli, başa giyilen parçadır
Poşu: Fes üzerine, renkli ipek ince bir dokuma olarak sarılan kumaştır Kare biçiminde uçları püsküllüdür
Bedene Giyilenler
İçlik (göynek-mintan): Alaca renkli dikine çizgili, hakim yakalı, önü kapalı, dokuma kumaştan yapılmaktadır Ön üstten üç veya beş düğme açık olabilir Göyneğin kolları uzun olup, kol ağızları düğmelidir Mintan; yakası hakim yaka, sol yandan düğmeli, kolları uzun olup, kol ağızları düğmelidir Alacalı veya pamuklu kumaştan yapılan göyneklerdir
Camadan (iç yeleği): Çuha kumaştan kolsuz yelek biçiminde yapılmış olup, önü ve arka yüzü yöresel motiflerle siyah kaytanla işlenmiştir Ancak önü verev kesimli olup, düğmelerle bağlanmıştır
Kebe (cepken): Yörede daha çok açık mavi veya mavi renkli çuha kumaştan yapılan önü açık bel hizasında uzun kollu bir üst giysisidir Kenarları ve kol ağızları siyah kaytan işlemeli olup, ön ve arka yüzlerle, kol üstleri yöresel motiflerle siyah kaytanla işlemelidir
Çağşır (şalvar): Çağşır keçi kılından dokunmuş kumaştan yapılmış ve uçkurla bele bağlanan ağı geniş diz üstünde kalan, ayak bileklerine kadar uzanan bir giysi parçasıdır Çağşır içerisi astarlı olur
Menevrek: Çağşır biçiminde olup, depme yün kumaştan dikilmiştir Bölgemizde daha ziyade Burdur'da kullanılmakla birlikte, çalışmalarımızda, Akseki-İbradı tarafında da nadiren kullanıldığı ifade edilmiştir
Şal Kuşak: Renkli yün iplerden dokunan yaklaşık olarak 1x1 metre ebatlarında olan bir giysi paçasıdır Bele sarılarak kullanılır Uçları püsküllü olup, üçgen olarak kullanılır
Trablus Kuşak: El tezgahlarında dokunmuş renkli keten ve ipek karışımı dokuma kumaştan yapılmış bir çeşit kuşaktır Yöremizde Alanya kuşağı adıyla da kullanılmaktadır 2-3 metre uzunluğunda 15-20 cm eninde koltuk altında başlayarak kalça üstüne kadar sarılarak kullanılmaktadır Bu kuşak kullanıldığında şal kuşak kullanılmaz
Ayağa Giyilenler
Çorap: Beyaz yünden, elle ve beş şişle örülen düz çorabın yanlarında siyah veya karışık renkli motifler veya işlemeler bulunur Erkek çorapları dize kadar uzunlukta örülmektedir Bu çoraplara dizleme çorapta denilmektedir Çağşırın üzerine çekilerek giyilir
Çarık: Çarıklar yapılacak derinin rengine göre değişik ham deri renginde de olabilmektedir
Yemenli: Deriden ve kısmen ucu sivri, ince topuklu düz ayakkabıdır Genellikle siyah rengi tercih edilir
Kundura: Topuklu, genellikle siyah deriden bağcıksız düz erkek ayakkabısıdır
Aksesuarlar ve Takılar
Silahlık: Siyah deriden yapılan bir çeşit kuşak olmak üzere kişisel eşyaların konulduğu (tütünlük, tabaka, tesbih, barut ve harbi) bir aksesuardır
Yağlık: Uçları işlemeli mendil biçiminde bir aksesuardır Kimi zaman boyunda kimi zamanda kuşağın ön yüzünde işlemeleri görülecek şekilde kullanılır
Heybe: Renkli yün iplerden dokunmuş yöresel motiflerin bulunduğu bir çeşit azık torbasıdır İpi genellikle çarpanadan olmakla beraber iplede örülebilir
Köstekli Saat: Gümüş zincirli ve bir ucu yelek düğmesine bağlı olarak kullanılan bir aksesuardır
Uzun Bıçak: 30-40 cm boyutunda ucu sivri düz kamadır

ELMALI GİYSİLERİ:

Başa Giyilenler
Çaş, fes, boncuk çelgi, para çelgi
Elbi, oyalı yazma, dastar (siyah-beyaz)
Bedene Giyilenler
İçlik-göynek,
Bağırtlak(göğüslük, sütlük-boyunluk)
İç (delme) yelek
Üçetek
Şalvar
Direm kuşak, şal kuşak
Kolan
Kebe (Cepken)
Ayağa Giyilenler
Motifli yün çorap
Galloş (Ayakkabı), çarık
Aksesuar ve Takılar
Bilezik
Beşyüzlük
İnce saç beliği

KORKUTELİ GİYSİLERİ:

Kadın Giysileri Erkek Giysileri
Başa Giyilenler
Para çelgi, Boncuk çelgi Fes
Oyalı-Pullu yazma, dastar, kozalı yazma Poşu
Bedene Giyilenler
Göynek-İçlik Mintan (Göynek)
Bağırtlak(Göğüslük, sütlük, boyunluk) İçlik (İç yelek)
İç delme yelek Kebe
Üçetek Direm kuşak, Şal kuşak
Kebe Kolan
Şalvar Çağşır
Direm kuşak, şal kuşak
Öncek
Ayağa Giyilenler
Motifli yün çorap Alaçorap (Yün çorap)
Çarık, yemeni Çarık, Yemeni
Aksesuar ve Takılar
Zülüf bastı Tabanca
Gerdanlık (Boyunluk-Göğüslük) Palaska
Gümüş Bilezik (Döğme) Harbilik
Kozalı (Tokurcaklı) öncek ipi Köstekli saat
Heybe Uzun bıçak (Kama)
Mermilik (Fişeklik)



ALANYA GİYSİLERİ:

Erkek Giysileri Başa Giyilenler
Sekiz köşeli kasket
Bedene Giyilenler
Bürümcük - İpek gömlek (Bez Dokuma)
Yelek
Alanya Şalvarı
Alanya Kuşağı
Ayağa Giyilenler
Çorap
Yemeni - Kundura
Aksesuar ve Takılar
Yağlık - Çevre

İBRADI GİYSİLERİ:

Kadın Giysileri Başa Giyilenler
Nezgep, Tellik
Yazma
Bedene Giyilenler
İç zıbın (Göynek)
İç yelek- İçlik
Üçetek
Şal kuşak
Ceket
Aba
Çintiyan (Şalvar)
Ayağa Giyilenler
Motifli yün çorap
Ayakkabı-Yemeni
Aksesuar ve Takılar
Şemse
Aynalı-Tokalı kemer

alıntı