Evliyanın Vasıfları

Evliyanın Vasıfları



Evliya nasıl tanınır, vasıfları nelerdir

Çalışmak farz olduğu için, enbiya ve evliya da çalışır Mesela Âdem aleyhisselam, çiftçilikle uğraşırdı Nuh aleyhisselam marangoz, Davud aleyhisselam demirci idi Evliya-i kiram da çeşitli meslek sahibi idiler Allahü teâlâ, (Sevdiklerimi [evliyamı] halkın içinde saklarım, herkes tanıyamaz) buyuruyor Onları tanıyan kimseler az da olsa vardır


Evliyanın vasıflarından bazıları şöyle bildirilmiştir:

1- Evliyanın kerameti olur Gaybı yalnız evliya değil, melekler ve hatta Peygamberler bile bilmez Ancak Allahü teâlâ, dilerse, herhangi bir kuluna da bildirir Peygamber efendimizin gaybı bildiren çok mucizesi vardır Evliyanın da gaybı bildiren çok kerametleri görülmüştür


2- Evliyayı gören kimsenin gönlü ona mail olur Evliyanın her sözü, her hareketi İslam?a uygundur Yanında bulunan kimselerin kalblerinde Allah korkusu ve Allah sevgisi hâsıl olur Başka şeylerden soğur Evliya, ölü kalbleri diriltir Kalblerdeki pası temizler Onun yanında duranın günah işleme arzusu yok olmaya başlar


3- İtikadında bozukluk olan evliya olamaz Amelde ve itikadda bid?atin zulmeti, evliyalık nurunun kalbe girmesine mani olur Kalb, bid?atlerden temizlenmedikçe ve doğru itikad ile süslenmedikçe, hakikat güneşinin ışıkları oraya giremez


4- Evliya bütün kötü huylardan uzaktır İyi huylarla süslenmiştir Kendisine zulmedeni affeder, darılana iyilik ve ihsanda bulunur Onda mal, mevki ve şöhret hırsı bulunmaz Övülmeyi sevmez Yerilmekten korkmaz Tevazu sahibidir Kendisini kimseden üstün görmez Hiç kimseyi aşağılamaz İlim sahibidir, ihlâsla amel eder Kimsenin zararını istemez Herkese merhamet eder, acır İnsanların saadeti için çalışır Sözünde durur Emanete riayet eder Kimseye hıyanet etmez Suizan, gıybet ve fitneden kaçar Haklı olsa da münakaşa etmez Belalara, sıkıntılara göğüs gerer Nimetlere şükreder Ehline danışarak iş yapar Günah işlemekten ve bilhassa imansız gitmekten çok korkar Çok istiğfar eder


Kısacası evliya en iyi insan demektir Muhammed Salim hazretlerine, (Bir kimsenin evliya olduğu nasıl anlaşılır?) dediklerinde, (Tatlı dili, güzel ahlakı, güler yüzü, cömertliği, münakaşa etmemesi, özürleri kabul etmesi ve herkese merhamet etmesi ile bir kimsenin veli olduğu anlaşılır) buyurdu


Eskiden evliya çok idi

Eskiden Abdülkadir-i Geylani, imam-ı Rabbani ve Ahmed Rıfai hazretleri gibi mürşid-i kâmil olan evliya var idi Evliya oldukları bazı vasıfları ile bilinirdi Böyle zatların vasıfları kitaplarda bildirilmiştir Allahü teâlânın sevgisine kavuşmuş olana Evliya denir Başkalarının da kavuşmalarına vasıta olana Mürşid denir Mürşid-i kâmilin, yani rehberlik eden evliyanın alameti, itikadının düzgün olması ve İslam ahkâmına tam uymasıdır Sözleri, hareketleri İslam ahkâmına uygun olmayan zat, havada uçsa da, rehber olamaz Evliya ile konuşmak ve onu görmek, Allahü teâlâyı hatırlamaya sebep olur Allahü teâlâdan başka her şey kalbe soğuk gelir Allahü teâlâ, (Evliyam şunlardır ki; ben anılırsam, onlar hatırlanır, onlar hatırlanınca ben anılırım) buyuruyor Resulullah efendimize, evliyanın alametleri sorulunca, (Onlar görülünce Allah hatırlanır) buyurdu Bugün yapılacak iş, eskiden yazılmış, İslam âlimlerinin kitaplarını okumaktır


Mürşidin vasıfları

Eski mürşidlerin vasıflarından birkaçı şöyledir:

1- Lüzumlu akaid ve fıkıh bilgilerine vâkıf idiler Fıkıh bilmeyen evliya olamaz


2- Hep güler yüzlü olup, bir anne şefkati ile talebeyi terbiye ederler idi


3- Hiç bir talebenin parasında gözü olmazdı (Allah?ın evliyası, cömertlik ve güzel ahlak üzere yaratılmıştır) hadis-i şerifine uygun vasıfta olup, talebelerine elinden gelen yardımı yaparlar idi


4- Talebelerinin sırlarını gizli tutarlardı (Seçilmişlerin kalbleri sırların mezarıdır) denirdi


5- (Üstada da, talebeye de saygılı olun) hadis-i şerifine göre merhametli ve tevazu sahibi idiler


6- (Her ilim sahibinin üstünde daha iyi bilen vardır) mealindeki âyet-i kerime mucibince ilimleri ile büyüklenmezlerdi


İlmi ile mağrur olanlar, ilimleri az olanlardır Az bir şey öğrenince her şeyi öğrendiklerini zannederler Fazla bilgi sahibi olanlar, ilmin sınırsızlığını ve sonuna ulaşmaktan aciz olduklarını bildiklerinden tevazudan ayrılmazlar Zaten âlim, bilmediklerinin bildiklerinden çok olduğunu bilen zattır


7- Bilmedikleri olursa, ?Bilmiyoruz? demekten çekinmezlerdi

Peygamber efendimiz de, bütün yaratılmışların en üstünü olduğu halde, (Bilmiyorum, Cebrail aleyhisselama sorayım da öyle cevap vereyim) buyurmuştur Hazret-i İbni Abbas da (Bilmiyorum diyemeyen helak olmuştur) buyuruyor


8- Malayani, yani boş konuşmazlardı


9- Talebeleri de üstün kimselerdi Her talebe, Allahü teâlânın sevgisi ile ve Onun sevgisine kavuşmak arzusu ile yanardı Bilmediği, anlayamadığı bir aşk ile şaşkın haldeydi Uykuları kaçar, gözyaşları dinmezdi Geçmişteki günahlarından utanarak başını kaldıramaz, her işinde Allah?tan korkar, titrerdi Allahü teâlânın sevgisine kavuşturacak işleri yapmak için çırpınırdı Her işinde sabreder ve affeder, her geçimsizlikte, sıkıntıda kusuru kendinde görürdü Her nefeste Allah?ı düşünür, gaflet ile yaşamaz, kimseyle münakaşa etmezdi Bir kalbi incitmekten korkar, kalbleri Allahü teâlânın evi bilirdi Eshab-ı kiramın hepsini, ?radıyallahü teâlâ anhüm ecmain? diyerek iyi bilir, hepsinin iyi olduğunu söylerdi


10- İlmiyle amildiler Yani bildikleriyle amel ederlerdi Bildiği ile amel etmeyen, kendi görüşünü din gibi ortaya atan ve bölücülük yapanlar kötü âlimlerdir Kötü âlimler Kur?an-ı kerimde (Kitap yüklü merkebe) benzetilmiştir (Cuma 5)


Bilin ki, evliyada üç alamet bulunur:

Biri, görenin gönlü, hep ona mail olur


İkinci alameti sohbetten anlaşılır,

Her ne dese, dinleyen sözüne kail olur


Üçüncüsü şöyledir, onun cümle azası,

Dinin edepleriyle, her zaman âmil olur


Evliyayı sevenler ona gönül verenler,

Sayısız nimetlere şüphesiz nail olur

Basireti açılır, gafleti zail olur


Üveysilik nedir?

Sual: Üveysilik nedir?

CEVAP

Peygamber efendimiz veya evliyanın ruhları ile terbiye edilene üveysi denir Kitaplardaki bilgiler şöyle:

Evliyadan birine üveysi olmak için her gün tenha bir yerde iki rekât namaz kılıp, bir Fatiha okuyup, sevaplarını onun mübarek ruhuna göndermeli, bir müddet onun ruhunu düşünmeli Birkaç gün sonra onun üveysisi olunur (Dürr-ül-mearif)


Evliyadan birinin üveysisi olmak için tenha bir yerde iki rekât namaz kılıp, sevabını o velinin ruhuna gönderip ruhunu düşünerek beklemelidir (Makamat-i Mazheriyye)


Üveysi olmak için itikadın düzgün olması ve dinimizin emirlerine uyulması gerekir Ayrıca, çok sevmek de şarttır Böyle bir kimse, istediği velinin üveysisi olabilir Üveysi olan da, o veli tarafından terbiye edilerek yükselir


İmam-ı Rabbani hazretleri gibi Resulullah efendimizin vârislerinden birine üveysi olan, aynı zamanda Resulullaha da üveysi olmuş olur


Evliyanın farkı

Sual: Evliya da insan olduğuna göre, diğer insanlardan farkı nedir?

CEVAP

Evliya da insandır; fakat bir veli, evliya olmamış binlerce Müslümandan üstündür Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

(Hiç bir şey, mislinin, bin katı olamaz Fakat gerçek mümin, [veli kul, arif-i billah] bin insandan daha iyidir) [Taberani]


Kur'an-ı kerimde de bu müminlerin yani evliyanın, ariflerin üstün olduğu bildiriliyor:

(Siz gerçekten mümin iseniz, çok üstünsünüz) [Al-i İmran 139]


Evliya ve mürşid-i kâmil

Sual: Her evliya aynı zamanda mürşid-i kâmil midir?

CEVAP

Her mürşid-i kâmil evliyadır; ama her evliya mürşid-i kâmil değildir, hatta mürşid bile olmayabilir Mürşid-i kâmil, bütün işleri, İslamiyet?e uygun olan, tasavvuf ilminde uzman Ehl-i sünnet âlimi demektir Derin âlim yani müctehid olmayan, mürşid-i kâmil olamaz Başka ilimlerin uzmanlarına kâmil denmez Mürşid-i kâmil, ictihad derecesinde yüksek âlim olduğu için, hem ilim, hem de marifet sahibidir Buna, (Zül-cenahayn) denir Akılla anlaşılan bilgilere (ilim), kalble anlaşılan bilgilere (marifet) ve (irfan) denir


İnsan çalışmakla evliya olabilir; fakat mürşid-i kâmil farklıdır Mürşid-i kâmil, hem zahiri ilimlerde, hem de tasavvuf bilgilerinde ihtisas sahibidir Kâmil ve mükemmildir, yani hem yetişmiştir hem de başkalarını yetiştirebilme kabiliyetine sahip büyük âlimdir


Bir kimse, kitap okumadan evliya olabilirse de, mürşid olamaz Mürşidin, müctehid olması ve marifette, (Vilâyet-i hassa-i Muhammediyye) mertebesinde bulunması lazımdır İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:

(Mürşid-i kâmilin bakışları, kalb hastalıklarına şifa verir Onun teveccühü, yani kalbini bir kimseye çevirmesi, kötü, çirkin huyları insandan siler, süpürür)


Abdulhak-ı Dehlevi hazretleri de buyuruyor ki:

(Mürşid-i kâmillerin en üstünleri, dört mezhep imamlarıdır Bu dört imam, İslâm dininin dört temel direkleridirler)


Ulema ve evliya

Sual: Âlimler mi daha üstündür, yoksa tasavvuf yolunda ilerleyen evliya mı?

CEVAP

İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:

İlim öğrenen kimse, nefsine uyarak günah işlerse, kendine zarar yaparsa da, onun ilminden faydalananlar olur Kendini yakarsa da, başkalarının kurtulmasına sebep olur Tasavvuf yolunda ilerlemeye çalışan kimse, kendini kurtarmakla uğraşır Başkalarına faydası olmaz Dinimiz, insanların saadetine çalışanları, kendini kurtarmaya çalışanlardan, daha üstün tutar Tasavvuf yolunda ilerleyen bir kimse, tasavvufta bildirilen makamlara erer ve sonra insanları davet etmek vazifesiyle şereflendirilirse, İslamiyet'i bildirenlerden, herkesi saadete erdirenlerden olur İslam âlimleri gibi üstün ve kıymetli olur Bu, Allahü teâlânın öyle bir nimetidir ki, dilediği seçilmişlere ihsan eder Onun ihsanı pek büyüktür (1/48)


Eski mürşidler

Sual: Eskiden Mürşid-i kâmil olan zatlar, müridlerinin hallerinden nasıl haberdar olurdu?

CEVAP

Bazıları, Hazret-i Ömer?in gördüğü şekilde, televizyon ekranındaki gibi net görürlerdi, buna tayy-i mekân denir Bazıları da, tevilli olarak, yani alametlerini görüp anlarlardı Bazıları da, hiç görmeden kalblerine ilham olunurdu


Bid?at ehli evliya olamaz

Sual: Evliya zatların hepsi Ehl-i sünnet miydi? Bid?at ehlinden evliya olamaz mı?

CEVAP

Bid?at ehli, hakiki müslüman değil ki, evliya olabilsin Tasavvuf büyüklerinin hepsi, Ehl-i sünnet idi Bid?at sahiplerinden hiçbiri, Allahü teâlânın marifetine yaklaşamamıştır Evliyalık nurları, bunların kalblerine girmemiştir Amelde ve itikadda olan bid?atin zulmeti, evliyalık nurunun kalbe girmesine mani olur Kalb, bid?at pisliklerinden temizlenmedikçe ve Ehl-i sünnet itikadıyla süslenmedikçe, hakikat güneşinin ışıkları oraya giremez O kalb, yakîn nuruyla aydınlanamaz (Merec-ül-bahreyn)


Allah?ı hatırlatan kişi

Sual: (Bir kimseyi görünce Allah hatırlanıyorsa, o evliya zatlardan biridir) deniyor Bu doğru mudur?

CEVAP

Evet, bir Müslümanı görünce, onunla konuşunca, Allahü teâlâ hatırlanıyorsa, o kimsenin evliya zatlardan olma ihtimali çoktur Bir hadis-i şerif meali şöyledir:

(Evliya o kimselerdir ki, görüldükleri zaman Allah hatırlanır) [Hakîm]


Aşağıdaki hadis-i şerifte bildirilen âlimlerin Allah adamı oldukları anlaşılır:

(Her âlimin sohbetine gitmeyin! Ancak şu beş şeyden sakındırıp, diğer beş şeye davet eden âlimin sohbetine gidin!

1- Şekten, yakîne sevk eden, [Şüpheli inanıştan sakındırıp kesin imana yönlendiren]

2- Kibirden uzaklaştırıp, tevazua yönelten,

3- Nefreti, düşmanlığı bıraktırıp, hayra sevk eden,

4- Riyadan uzaklaştırıp, ihlâsa çeviren,

5- Dünyadan, zühde [tamahtan, tok gözlü olmaya] çağıran) [Asakir]


Evliyayı hatırlamak

Sual: Hadis düşmanı biri, (Allahü teâlâ buyurdu ki: Ben zikrolununca Evliyam hatırlanır Onlar zikrolununca da ben hatırlanırım) mealindeki hadis için, (Bu hadis, Kur'anın tevhid inancına aykırıdır) diyor Bir hadis, tevhid inancına aykırı olur mu?

CEVAP

Sanki hadis-i şerifin tevhid inancı ile Kur'an-ı kerimin tevhid inancı farklı gibi ayrım yapılıyor Kimi mezhepsizler de, (Bu hadis, Kur'an-ı kerimin ruhuna aykırıdır) diyorlar Kur'anın ruhu, hadisin ruhundan farklı gibi, ayrı bir yol çıkarıyorlar Kur'an-ı kerimde, Peygamberlerin yoluyla Allahü teâlânın yolunu ayıranların kötü hâli bildiriliyor:

(Allah ile resullerinin emirlerini birbirinden ayırıp, ikisi arasında bir yol tutmak isteyenler, kâfirdir) [Nisa 150,151]


Hiçbir hadis-i şerif, elbette tevhid inancına aykırı olamaz Bu hadis-i şerifi, Ebu Nuaym ve İmam-ı Begavi gibi büyük hadis âlimleri bildiriyor Yine, bu konudaki iki hadis-i şerif meali de şöyledir:

(Evliya görülünce, Allahü teâlâ hatırlanır) [İbni Mace, Hakim-i Tirmizi]


(Gördüğünüzde sizlere Allah'ı hatırlatan, konuşması ilminizi artıran, ilmi ahireti düşünmenize yarayanla beraber olun!) [Ebu Ya'la]