Meşrû

Şeriata uygun, şeriatca yasaklanmayan davranış Islam hukukunda farz, vacib, sünnet, müstahab ve mübah olarak tanımlanan davranışları belirtir Şerî, helal, caiz kelimeleri de meşru ile aynı anlamı karşılar Gayrı meşru deyimi ise meşru olmayanı, Islam şeriatında haram ve mekruh olan davranışları dile getirir
Toplum halinde yaşayan insanlar, belli kurallara uymak zorundadırlar Bu kurallardan bazıları emredici bazıları da yasaklayıcı niteliktedir Toplum düzeninin sağlanması,haksızlıkların önüne geçilmesi için uyulması zaruri olan bu kurallara hukuk kuralları denir Bu kurallara uymayanlara müeyyide (yaptırım) uygulanarak, uymaları sağlanır Işte kanunlarla yasaklanmamış olan, başka bir ifadeyle, kurallara uygun olan davranış ve fiillere kanuna uygun anlamında meşru fiiller denir
Hukuk sistemleri, ilâhi hukuk sistemi ve beşeri hukuk sistemi olmak üzere ikiye ayrılır Islâm şeriatı, ilâhi bir hukuk sistemidir Bu sisteme göre Meşruluğun kaynağı (şari) ve Resulu'dur Başka bir deyişle şeriat koyma, insan ve toplum hayatını düzenleyecek kanun ve kurallar getirme yetkisine yalnızca ve Resulu sahiptir Bu nedenle meşruiyetin sınırları Islâm şeriatınca belirlenir Şeriatca yapılması istenilen, teşvik edilen ya da yasaklanmayan davranış ve fiiller meşrudur Şeriatın yasakladığı ya da yapılmasını hoş görmediği davranışlar da gayrı meşrudur Bir Müslüman, bu konuda seçim hakkına da sahip değildir
Beşeri hukuk sistemleri de insan ve toplum hayatını düzenleyen, yasaklar getiren kanun ve kurallar koyarak insanların bunlara göre davranmalarını ister Fakat bu sistemler kanun koyucu olarak 'ı değil, belli bir insan ya da kurumu tanırlar Böyle bir hukuk sisteminin yürürlükte olduğu toplumlarda Islâmi anlamda bir meşruiyetten söz edilemez Çünkü Islâm açısından, her şeyden önce, sistemin kendisi özü bakımından, gayrı meşrudur Bu nedenle böyle bir sistemde meşru sayılan bir davranış, gerçekte gayrı meşru olabilir Sözgelimi beşeri hukuk sistemlerinde zina yapmak, içki içmek, faiz alıp vermek meşru (yasal) davranışlardır Oysa bunlar Islâm şeriatınca kesin biçimde yasaklanmıştır ve bu nedenle de gayrı meşrudur
Islâm'a göre bir fiilin meşru olup olmadığı Islâm Hukukunun kaynakları (Edille-i Şer'iyye) dediğimiz Kitap, Sünnet, Icma' ve Kıyasla bilinir Meşru olup olmadığı hakkında bu kaynaklarda açık bir hüküm yoksa, fayda-zarar (maslahat) ve zaruret gibi hususlar gözönünde tutularak içtihad yapılır
Islâmda haram olduğu kesin olarak bildirilmiş şeyler vardır Bunların dışındakiler genellikle mübah (meşru) kapsamına girer Meşru olup olmadığı açık olarak bilinemeyen (şüpheli) şeylerin terkedilmesi, takva açısından tavsiye edilmiştir (bk Riyâzus-Sâlihin, s 419) Ayrıca Hadislerde bir şeyin meşru olup olmadığını ayırmak için bazı ölçüler verilmiştir Buna göre kalbi rahatsız eden ve insanların bilmesi istenmeyen şey, kalbin şüpheye düştüğü şey gayrı-meşru (ism:günüh); kalbin huzur duyduğu, şüpheye düşmediği şey meşru'dur (birr : iyilik) (et-Terğib ve't-Terhib, 3/215-216)