Rölyef Nedir? | Kabartma Sanatı Rölyef | Türleri

RÖLYEF


Rölyef Fransızca kökenli bir kelimedirYüzey üzerine yapılan yükseltme ya da çökertmelere rölyef (kabartma) denir Genellikle tarihi yapıların veya insan figürlerinin, modele uygun çalışmaların yardımcı malzemeler ile tabloya boyut vererek yerleştirilmesi anlamına gelir Örneğin fotokopisi mevcut olan evin, boyutlandırarak tabloya aktarılması, ağaçların, boyutlandırılması, insan figürlerinin boyutlandırılarak çalışılması rölyef çalışmaları kapsamına girer

Kabartma, sanat kolları dahil endüstri, tarım ve günlük hayatta da kullanılır Mimarlıkta kil, alçı, taş gibi işlenebilir malzemelerin yüzeyinde, alçaklı, yüksekli şekiller meydana getirmektir Kabartma, ışık alan ve almayan yönlerin belirme derecesine ve yüzey şekline göre, alçak, orta, yüksek olarak çeşitlenir Alçak kabartma, yüzeyden çok az ayrılan kabartmalardır Madalyon, para vb şeylerde görülen kabartmalar bu şekildedir Yüksek kabartma, yüzeyden oldukça yükselen kabartmalardır Şeklinde hemen hemen yarısı denilebilecek derecede yüksektir Rond-bos kabartmalar ise heykele yaklaşır şekildedir Şekiller satıha alçak taraflarından yapıştırılmış gibidirler

Kabartma olarak yapılmış süslemeler, mimari yapılarda taşa, mermere işlendikleri gibi madenden ve ahşaptan yapılmış eşyalar üzerinde de görülürler Şamdan, kapı tokmağı gibi madeni eşyalarda, kapı, pencere kanadı, rahle, dolap, çekmece gibi ahşap eşyalarda kabartma şeklinde yapılmış süslemelere çok rastlanır Mimari eserlerin dış veya iç cephelerinde yapının görülecek yerlerinde taş veya mermer üstüne kabartılarak yapılmış süslemeler vardır



KABARTMA SANATI RÖLYEF


Büyük Selçuklu devri mimarları, ana malzeme olan tuğlayı süslemede kullanmalarının yanında, stüko üzerinde yaptıkları kabartmalardan da geniş ölçüde faydalanmışlardır Kufi yazıyla elde edilen kabartma süslemeler, Selçuklu mimarisinin karakteristik özelliği olarak kabul edilir Merv, Nişabür ve Kazvin’de bulunan Selçuklu eserleri, bu mimarinin kabartma süslemelerinin en güzel örnekleridir

Rölyef süslemeler, Selçuklu mimarisinin karakteristik özelliği olarak kabul edilir Daha sonra Anadolu Selçuklu mimarisinde süs unsuru ön planda yer alır Binalar geniş süslemeye imkan verecek tarzda inşa edilmiş gibidir Kapı, pencere, söve ve friz gibi unsurlar şerit, örgü kabara ve palmet gibi kabartmalarla bezenmiştir Taş işlemeciliğinin ilerlediği Anadolu Selçuklu mimarisinde özellikle portallerde rumi denilen süsleme şekli kabartma alarak tatbik edilmiştir Bu devre ait kabartma süslemeye en iyi örnekler, Divriği Ulu Cami, Karatay Medresesi, Niğde Alaaddin Camii Portali, Konya Sırçalı Medrese, Erzurum Çifte Minareli medresede görülür

Osmanlı sanatında taş işçiliği üç ana grupta toplanır:

1 Kabartma,
2 Şebeke,
3 Renkli taş

İlk devir Osmanlı mimarisinin taş süslemesinin önemli bir kısmını kabartmalar teşkil eder Yuvarlak, sivri profilli veya düz yüzeyli olmak üzere çeşitli teknikler alçak kabartma olarak tatbik edilmiştir İznik Yeşil Camii taş süsleme sanatının en iyi örneklerine sahiptir Sütun ve paye başlıkları ile kemer yastıklarında görülen lotus ve palmet motifleri düz satıhlı kabartma tekniğiyle yapılmıştır Bursa Yıldırım Camii’nde ise kabartma klasikleşmiş bir görüntü içindedir Mukarnasın bol ve ince işçilikle kullanılması camiye ayrı bir özellik kazandırmaktadır Bursa Yeşil Camii ise, klasik devirde Osmanlı taş işçiliğinin varacağı en olgun seviyede süslemelere sahiptir Edirne Üç Şerefeli Camii’nde de taşa işlenmiş kabartma yazının en girift istifli örneklerinden biri portalinde görülebilir

Rölyef ( kabartma) olarak yapılmış süslemeler, mimari yapılarda taşa, mermere işlendikleri gibi ahşaptan yapılmış eşyalar üzerinde de görülürŞamdan kapı tokmağı gibi madeni eşyalarda, kapı,pencere kenarı, rahle, dolap, çekmece gibi ahşap eşyalarda rölyef şeklinde yapılmış süslemelere çok rastlanır Mimari eserlerin dış veya iç cephelerinde yapının görülecek yerlerinde taş veya mermer üstlerinde de rölyefler kullanılmıştır

Çok çeşitli zevklerin, işçiliğin ve motif bileşimlerinin ortaya konulduğu Osmanlı mimari sanatı, 17 asırdan sonra klişeleşmiş ve rumi grubu ile mukarnasın bol kullanıldığı eserler vermeye başlamıştır


TÜRLERİ


Alçak ve yüksek rölyef olmak üzere ikiye ayrılır Yüzey yükseltilerek yapılıyorsa “Yüksek Rölyef” çökertilerek yapılıyorsa “Alçak Rölyef” adını alır

Yapılan çalışmalar daha çok “Yüksek rölyef” esasına uygundur

Eski Türk evleri

Çeşmeler

Camiler

Eski tarihi sokaklar

Konaklar

Saraylar

Yöresel taş evler

Yalılar

İç mekanlar

Saray, camii içleri

İnsan figürleri gibi çeşitlilik içerir




SANATTA FARKLI BİR BOYUT RÖLYEF


Rölyef, yapılması planlanan bir projenin boyutlandırılarak zeminden yükseltilmesi anlamını taşımaktadır Rölyef sanatta farklı bir boyuttur Çalışma aşamalarında zaman zaman resimle, heykeltıraşlıkla, mimarlıkla ve iç mimarlıkla bütünleşir Çeşitlilik içerdiği için insanı ve ruhu sıkmaz, değişik sanat dallarında da bilgi edinme olanağı sağlar Oldukça zengin eski mimari yapılarımız eski Türk evlerimiz, sokaklarımız camilerimiz, çeşmelerimiz rölyef ile ruh kazanır Çok zevkli rölyef çalışmaları seçilen modele göre bire bir uygun yapılmaktadır Malzemeleri kolay bulunabilen fazla masraf gerektirmeyen ince çalışılması gereken bir branştır Zamanla gelişen ve değişim gösteren rölyef branşında günümüzde eski tarihi sokaklar, camiler, konaklar, yalılar gibi yapıların dışında saray cami içleri, eski hamam içleri ve insan figürleri de bire bir aslına uygun olarak çalışılmaktadır


KULLANILAN MALZEMELER


Karton, mukavva, kurşun kırmızı kalem, silgi, cetvel, yapıştırıcı, silikon, şeffaf band, ahşap kaplama (gül,ceviz,maun vs), düz ince ve desenli mantar, asetat, dantel, güpür, fisto, kurdela, sarı yaldız kağıt, ince tel, boncuk, makas, maket bıçağı, beyaz tutkal alçı

Rölyef malzemeleri çalışılacak modele göre çeşitlilik gösterir

Kalıp hazırlarken : Milaj kağıdı, kurşun kalem, silgi, cetvel, karbon kağıdı, karton, makas, maket bıçağı

Kaplama yaparken: Ahşap kaplama ( ceviz, gül, maun, çam, armut vs) asetat

Perde yapımında :Kurdela, fisto, tül

Modeli yerleştirmek için uygun ölçüde kasa

Kasa hazırlığında : Gökyüzü ve yer eğimi için mukavva, silikon,alçı, tutkal

Boyama için renkli su bazlı boylar ve vernik kullanılmaktadır



YAPILIŞI


Seçilen projeye çalışmak istediğiniz ebatlarda fotokopi ile büyütür Fotokopimiz renkli ve renksiz olmalıdır Renkli fotokopimiz renklendirmede renksiz olan ise kalıp çıkarmada kullanılır

Renksiz Fotokopide:

1) Çalışılacak olan ev, duvar evin pencerelerinin ve kapısının kırmızı kalem ile hatları belirlenir

2) Sarı karbon kağıdı ile kartona çizilen hatlar aktarılır

3) Karton üzerinde pencere ve kapılar maket bıçağı ile oyulur İnce kurdela, fisto, tül ile perde çalışması tamamlanır

4) Ahşap kaplamalar ince şeritler halinde kesilir Karton üzerine aktardığımız ev kalıbı üzerine kaplamalar üst üste gelecek şekilde yapıştırılır

5) Pencere ve kalıpların çerçeveleri ve derinlikleri farklı renkli kaplama ile çalışılır

6) Projeye uygun kapı çalışması ahşap kaplama ile yapılır ve çalışması bitmiş olur

7) Ev modele uygun olarak ebatları belirlenmiş kasanın içine silikon yardımı ile yapıştırılır

8) Oluklu mukavva kiremit rengi boyanır ve ½ cm kalınlığında şeritler halinde kesilir

9) Şeritler halinde kesilen boyanan oluklu mukavva modele uygun evlerin damını oluşturacak şekilde çalışılırSaçak payları verilir, süslemeleri yapılır

10) Monte edilen evin taban kısmına mukavva ile yol eğimi verilir Üzerine alçı – tutkal karışımı dökülür Bıçak yardımı ile yol çalışması yapılır Kuruyunca boyanır

11) Ağaçlandırma için uygun olan ebatlarda kuru dallar veya kalın telin üzerine nişasta un tutkal yardımı ile hazırladığımız seramik hamuru kaplanarak ağaç gövdesi dalları yapılır kuruması beklenir Kuruyunca renklendirilip ağaç ithal yosun, kıvırcık talaş ile yeşil yaprakları çalışılır Toplanarak boyanır Modele uygun çalışmamız tamamlanmış olunur

İyice kuyunca yarı mat vernik ile verniklenir Eğer rölyefte seçtiğimiz iç mekan çalışması ise ;

1) İstediğimiz büyüklükte modelimizin fotokopisi renkli renksiz çektirilir

2) Önce arka plan kalıbı monte edilecek kasaya göre mukavvadan hazırlanır Eğer var ise kapı cam maket bıçağı yardımı ile oyulur

3) Projede bulunan koltuk masa vs nin mukavvadan kalıpları çıkarılır Koltuk minderleri masa örtüsü vs nişasta, un tutkal hazırladığımız seramik hamuru ile çalışılır( Seramik hamuru talk pudrası ve merdane yardımı ile istenilen incelikte açılır) Çalışılan koltuk masa vs kurumaya bırakılır

4) Eğer projede insan figürü var ise;

a) Fotokopiden figürlerin kalıpları mukavvaya çıkarılır Mukavvanın üzerinbe peçete tutkal yardımı ile göğüs, omuz, bacak, kol, yükseklikleri verilir

b) Yüz kalıpları kullanarak modele uygun yüz şekli seçilir Seramik hamuru ile yüz çalışılır Figür kalıbına yapıştırılır

c) Modele uygun giysi çalışması seramik hamurunu merdane yardımı ile ince açılarak çalışılır

d) Kuruduktan sonra tonlanarak boyanır


5) Hazırlanan boyanan arka fon yardımcı objeler ve insan figürleri modele uygun olarak yerleştirilip boyanır

6) Boyalar kuruduktan sonra verniklenir


KULLANILDIĞI ALANLAR


Rölyef mimaride süsleme olarak, süs eşyaları, kuyumculuk, resim, heykeltıraşlık, teknik resim gibi sanat kollarında gıda sektöründe süslemede kullanılır



ÖRNEKLER




DAĞ EVİ




GÖNÜL KÖŞKÜ




PEMBE YALI