Allah'I (C.C) Gereğince Takdir Etmek

"Bunlar Allah'ın gücünü gereğince kavrayıp değerlendiremiyorlar Oysa Allah ,her şeyi hükmü altında tutan en yüce iktidar sahibidir"(22/Hac,74)


Allah'ı gereğince takdir etmek demek;ilahi kudret ve nitelikleri Allah’tan başka varlıklara ;insanlara,insan ürünü otoritelere,çeşitli dikitlere,içi kof dışı şeytan tarafından süslü gösterilmiş kavramlara ,hulasa soyut ve somut hiçbir güce hak etmediği konumu vermemektir 1


Allah'ı gerçek yönleri ile tanımak ve teslim olmak zorunludur Çünkü ilahlığa layık tek güç Allah’tır Bu yüzden çeşitli ilahlar tasarlayarak Rabbimizden daha öncelikli varlıklara hak etmedikleri üstünlükler vehmedenler dünyanın en büyük bilim adamı da olsa cahildir Zümer suresi(39),62-64 ayetlerdeki Rabbimizin beyanları ,heva ve hevesleri doğrultusunda hareket ederek dünyanın geçici menfaatlerini amaçlayıp putlar üretenlerin cahil oldukları doğrultusundadır


En büyük zulüm ve cehalet Allah’tan başka güçlere ilahlık yakıştırmaktır Zulüm işleyerek imanın gönüllerde meydana getirdiği aydınlığı karartmayanlardan En’am suresi (6),82 ayette şöyle söz edilmektedir: ”imana ermiş olan ve zulüm (şirk)işleyerek imanlarını karartmayanlar ,işte onlardır güven içinde olacak olanlar ,çünkü doğru yolu bulanlar onlardır ”


Allah’ın adını yüceltmek somut bir görevdir Mü’minler Allah’ın isminin rencide edici bir şekilde gündeme gelmesine yol açabilecek aşırı davranışlardan uzak durmalıdırlar Örneğin En’am suresi(6),108 ayette başkalarının saygın bulduğu ilahlara “sövmek”gibi aşırı tavırlar yasaklanmaktadır Çünkü bu tür bir tavırlar karşılıklı küfürleşmeye yol açacağından sonuçta faydadan çok zarar getirecektir



I-Allah’ı Gereğince Takdir Etmek Kur’âni Bir Tevhid inancı ile Mümkündür


Lugat anlamıyla Tevhid ;bir şeyin tek olduğunu bilmek ve buna hüküm vermektir 2


Kavram olarak ise Allah’ı yaratılmışların bütün tasavvurlarından ve tahayyüllerinden tenzih etmektir Tevhidin insanlarla ilgili yönü ise,kulların yaratıcı ile olan ilişkilerinde istiğnadan vazgeçip takva ile Rabbine boyun eğip O’ndan başka boyun eğilecek güç tanımamasıdır


Allah'a itaat ve kulluk ile Tağut'a itaat ters orantılıdır Tevhid inancının olmazsa olmaz birincil ilkesi Allah’ın rızasına uygun hareket etmeyen bütün güç odakları ile mesafeli durmaktır İnsanlığın işlediği en büyük zulüm ve günah olan şirk;Allah’a iman ettiği halde şeytani güçlere,tağuti otoritelere teslim olmak veya bunların örgütleyicisi olmaktır Nisa suresi (4),60 ayette böyle kimseler dalalette olmakla nitelenlendirilmişlerdir Bu yüzden bütün peygamberlerin mesajı “Allah’a kulluk,tağutu red “esası üzerine bina edilmiştir


“Gerçek şu ki,Biz her toplumun içinden ‘Allah’a kulluk edin ,tağuttan kaçının’diye bir elçi çıkardık ”(16/Nahl,36 )3


Nisa suresi (4),76 ayette şeytani düzenlere ve şer güçlere uymayı reddetmeden Allah’a iman etmenin bir değer taşımayacağı ifade edilmiştir: ”İmana ermiş olanlar Allah yolunda savaşırlar,kafirler ise Tağutlar uğrunda O halde şeytanın dostlarına karşı savaşın ;şeytanın hile ve tuzakları kesinlikle zayıftır ”


Tağuti güçlerin bütün türlerini inkar etmeden iman etmek,ilahi rızayı kazanmak için yeterli değildir Ancak tağutlar her zaman dışarıda aranmamalıdır İnsanın kötü tutkularını denetleyememesi,şehvetlerinin esiri domuzlar gibi davranması, ne zaman, nerede ne yapacağı belli olmayan maymunlar gibi hareket etmesi Maide suresi (5),60 ayette Allah’a itaatten çıkan bazı yahudiler özelinde işlerinde taşkınlık yapanlar da Rabbimiz tarafından tağuta (kendi nefsinin kötü arzularına)kulluk yapmakla suçlanmışlardır


İnsanoğlunun” şirk koşmadan inanmak istememek”gibi bir zaafının dünya sınavında bir deneme aracı olarak fertlerin ve toplumların karakterinde yerleşik olduğunu ,bir çok ayetin muhkem ifadelerinden anlamaktayız: ”Onların çoğu başka varlıklara da ilahi nitelikler yakıştırmaksızın inanmak istemezler ”(12/Yusuf,106 )


Bu insanın özünden gelen deruni baskıya rağmen tevhid dininin gereklerini yerine getirenler,işte ilahi kurtuluşa,bitimsiz Rabbani lutufların ebedi nimet yurtlarına yerleşeceklerdir Tevhid inancının başı ; uluhiyette ,rububiyette ve onların gereği olan ubudiyette Allah’ı birlemektir


A- Uluhiyette Tevhid:


Ragıb el-İsfehani İlah kelimesinin kavramsal anlamını şöyle izah etmektedir: ”İbadet etmek suretiyle tapılan,yarattıklarının ihtiyaçlarını gören ,onları yöneten,her şeyin kendisine boyun eğdiği ,gözlerin idrak edemediği,(akılla kavranan )güç ve kuvvetin yegane sahibi olan kimse”4


Uluhiyette Tevhid’in ilk adımı ;yaratıcı bir ilah tasavvurunu kabul etmektir Bütüncül bir tevhidi anlayışa sahip olmak için yeterli olmasa da,tahkiki bir kabule ulaşmadan önce yapılması gereken ilk iştir Kasas suresi (28),68-70 ayetlerin mesajı ; uluhiyette tevhidin tebliğinin başlama noktasının “Yaratıcı bir ilah”fikrinin olması gerektiğini imlemektedir Kur’an vahyinin ilk suresi olan Alak’ta da Allah’ın ilk anılan sıfatı Hâlık’tır


Uluhiyette Tevhid tarih boyunca peygamberlere tebliğ edilmiş bütün ilahi vahiylerin ana esasını oluşturmuştur ilahi kelam ile lutuflandırılmış tüm peygamberler aynı Tevhid kelimesi için mücadele etmişlerdir Ali imran suresinde bu husus şöyle beyan edilmektedir: ”De ki : ’Ey geçmiş vahyin izleyicileri!Sizinle bizim aramızdaki şu ortak ilkeye gelin!Allah’tan başkasına kulluk etmeyeceğiz ,O’ndan başka hiçbir şeye ilahlık yakıştırmayacağız ve Allah ile birlikte insanları rab edinmeyeceğiz Ve eğer bu gerçekten yüz çevirirlerse de ki: Şahit olun ki biz kendimizi O’na teslim etmişiz ”(3/Ali imran,64 )5


İnsanların uluhiyette şirke bulaşmalarının nedeni,sahte sevgi bağları oluşturduğu için,dünyevi menfaat teminine yaradıkları içindir Uluhiyette şirk koşulan şeyler; ister kemiyeti olan somut bir nesne olsun ,ister taparcasına bağlılık gösterilen beşeri değerlerin soyut ve simgesel ilkeleri,kavramları ,kanunları olsun;isterse ins ve cin şeytanlarının ayartarak fitneye düşürme oyunları olsun bazı dünyevi faydaların araçları olarak kullanılırlar 6


Bakara suresi 255 ayette ilah olarak Allah’ı birlemenin ölçüleri özet olarak beyan edilmektedir Buna göre uluhiyette tevhidin esasları şunlardır:


1-Allah’tan başka ilah yoktur 2-Kayyum’dur;kendi kendine yeterli tek varlıktır 3-Her zaman diridir(Hay),O’nu ne uyku tutar ne de uyuklama 4-Göklerde ve yerde O’nundur Allah’ın sonsuz kudret ve egemenliğine yarattıklarını denetim altında tutup yönetmek zor gelmez Çünkü O,izzetini koruyabilecek sonsuz bir gücü olan Âli,Aziym bir ilahtır 5-O,dilemedikçe ilminden hiçbir şey elde edilemez,hiçbir şey kavranamaz 6-Allah’ın izin vermediği hiçbir güç şefaat(yardım ve kayırma)etme yetkisine sahip değildir Şâfî olan O’dur 7


Uluhiyette Tevhid’in insan davranışları ilgili esası,Allah’ın dışında saygı gösterilen bütün ilahları reddedip rağbeti,sevgiyi,ihtimamı nihai anlamda O’na has kılmaktır Her tür ortaktan müstağni olan Allah’a takva elbisesi ile yaklaşmak,O’nun razı olmadığı güçlerle dostluk kurmamakla,şeytani işlerden beri olmakla mümkün olmaktadır Uluhiyetin insan davranışlarına yansıması gerekir Tevekkülü Allah’a has kılmak,O’nu işlerimizin vekili olarak addetmek,gücendirmekten çekinmek,bütün ümitleri O’na bağlamak nihai yardım dileme mercii olarak sadece O’nu görmek Uluhiyette Tevhid’in gereklerindendir


B-Rububiyette Tevhid:


Rab kelimesi Kur’an’da Allah için en çok kullanılan 8 isim sıfattır Kur’an indirilmeden önce Cahiliyye dünya görüşü içerisinde insanlar için kullanılan bir sıfat olan Rab,o dönemde sahip,efendi,amir,kabilenin reisi, bir yerin hakimi anlamında kullanılmaktaydı Cahiliyyenin egemenleri Allah’ın sıfatlarını,kurdukları sömürü düzenini ayakta tutmaları için bazı kişilere veya şahıslaştırdıkları varlıklara vererek şirk dinini üretmişlerdir


Kur’an’da Rab,her şeyin sahibi,eşşiz efendi,yarattığı varlıkların rızkı ve ihtiyaçları ile ilgilenmeye devam eden,onları ve kendi hallerine başı boş bir vaziyette bırakmayan,varettikleri üzerinde tasarrufta bulunmaya devam eden,onların durumlarını düzeltip tesfiye eden Kainat’ın yegane hakimi anlamlarında kullanılmıştır Şuara suresi(26),69-83 ayetlerin genel mesajı,İbrahim peygamber bağlamında Rab sıfatı Allah’ın yarattıktan sonra ilgi ve alakasını insanlardan kesmediği şeklindedir Bu yüzden Allah’ın Dini’nin muhkem kaynağı nübüvvet vahyi ile insan hayatının irtibatını kesmek, O’nun rab sıfatına eş koşmaktır


Mekki ayetlerde Rab kelimesi yirmi kadar değişik varlığa nisbet edimiştir: doğu,batı,arş,gökler,yer,şi’ra yıldızı,alemler v b 9


Bazı ayetlerlerde ise Rab, egemenliği tartışılmayan ,buyruğuna tam olarak uyulan kudretli hükümdar manasında geçmektedir O,bütün alemlerin,gökleri ve yeri kaplayan büyük kudret tahtının sahibidir


Bu sıfatın Allah’a aidiyeti konusunda on Mekke’deki üç yıllık tebliğ faaliyetinden sonra, zihinlerde bir kuşku kalmadığından dolayı Medine’de indirilen ayetlerde sadece alemlere muzaaf(Alemlerin rabbi)olarak kullanılmıştır


Eğitici anlamına gelen ve özne bir isim olan Mürebbi kelimesi Rab ile aynı kökten türetilmiştir Terbiye etmek,bir şeyi iyice düzeltip olgunlaştırana kadar yavaş yavaş geliştirmek demektir Yusuf suresi(12),23 ayette bu anlamda geçmektedir Bu ayette Hz Yusuf hizmet ettiği evin efendisi için rab sıfatını kullanmaktadır Fakat Yusuf peygamber kendisini eğittiği,geçimini sağladığı için sıradan bir kelime olarak rab sıfatını evin efendisine uygun görmektedir Yoksa nihai anlamda rab,sadece Allah’tır Zaten kıssa bütünüyle okunduğunda Yusuf peygamberin “insanlara itaatin kayıtsız şartsız olmadığı”ilkesini va’z eden Tevhid Dini İslam’ın ana esaslarından sapmadığını evin hanımefendisi(Rabbetü’l-beyt)’nin ahlaksız teklifine itaat etmeyerek göstermiştir 10


Allah için kullanıldığında Rab Kur’an’da,yarattıklarını barındırıp besleyen ,içinde bulundukları duruma kayıtsız kalmayan, yakından ilgilenen,gözeten,kulları ile arasında her hangi bir kopukluk bulunmayan ilah anlamında geçmektedir Kureyş suresi 3-4 ayetler bağlamında ifade edersek Allah açlıktan kurtarıp doyuran,korkudan kullarını güvene kavuşturan,emniyetlerini sağlayan bir ilahtır Allah’a bollukta yönelmek ,darlıkta unutmak;sıkıntı esnasında yalvarıp refaha ve güvene erince terketmek ;Nahl suresi (16),53-54 ayetlerde kınanarak Rububiyette şirk koşmak olarak vasfedilmiştir O halde Kureyş suresi ayetlerinde de belirtildiği gibi Allah’tan başka hiçbir güç doyurduğu ,emniyeti sağladığı ,barındırdığı için insanları kendisine nihai anlamda kayıtsız şartsız saygı göstererek ibadet etmeye çağıramaz Çünkü nihai anlamda huzur ve güvenin yegane kaynağı Mü’min sıfatına haiz olan Allah’tır


Allah’ın Rab sıfatı aynı zamanda ,sözünü varlıklara geçirmede boşluk kabul etmeyen tartışmasız bir güç ve otorite sahibi olan ilah manasında bir çok ayette geçmektedir O,yarattıklarının kontrol ve denetimini elinde tutmaya devam eden bir ilahtır En’am suresi(6),38 ayetin mubin beyanından öğrendiğimize göre rab sıfatı, Allah’ın yarattıklarını başına buyruk bırakmadığı ,kendi hallerine terketmediği, onlardan yeryüzünde sorumlu bir kul olmalarını beklediği hakikatini ifade etmektedir


Haram helal sınırlarını çizmek sadece Allah’ın hakkıdır Bu yüzden Allah’ın haram kıldığını helal,helal kıldığını haram kılan, ve Üzeyir peygamberi tanrısal bir otorite sahibi gibi gösteren yahuki din bilginleri, İsa peygambere ilahlık yakıştıran Hristiyan rahipleri Kur’an’da şirk koşmakla suçlanmışlardır Dine yeni kurallar eklemek,bazı kuralları mesajın bütünlüğünden kopararak Tağutlardan aferin almak için yorumlamak,bazı ilahi yasaları zaman ve zemin bahanesiyle nesh etmeye/ilga etmeye çalışmak bir Rableşme çabası olup bu durum Tevbe suresi 31 ayette şöyle beyan edilmektedir:


“Hahamlarını ,rahiplerini,bir de Meryem oğlu Mesih’i Allah’la beraber rableri olarak gördüler oysa tek ilahtan başkasına kulluk etmekle emrolunmuş değillerdi O’ndan başka ilah yoktur Sınırsız kudret ve izzetiyle O,ortak koştukları her şeyden bütünüyle uzaktır,yücedir ”11


Müşrik din bilginleri bazı ayetleri rafa kaldırmaya ,bazılarını tahrif etmeye yeltenirken ,şeytani otoriteleri razı etmek için dillerini eğip bükerlerken Rasulullah’ın Kur’an ile irtibatını kesip, yerine şerre yardakçılık yapmak için çalışan kendi hevalarını koyarlarken Allah’ın ayetlerine karşı takındıkları ciddiyetsiz tavır açıkça gözükmektedir Fatır suresi (35),5 ayette belirtildiği gibi Allah adına kandıran bu sözde din uzmanları, dünyevi efendileri ve kurdukları düzenin yasalarına iş gelip çatınca ya hiç konuşmamakta ya da son derece saygılı bir dil kullanmaktadırlar Bu ibretlik tavır da kime kulluk ettiklerini gösteren bir kanıt olarak ,olaylara ilahi hikmetin ölçülerine göre bakanların gözünden kaçmayacak şekilde her vesvese pazarında yaşanmaktadır 12


Firavun gibi zalimler, beşeri müdahaleye zaten kapalı bulunan bütün bir evrenin bağlı olduğu nizam üzerinde tasarruf sahibi olduklarını iddia etmemişlerdir Tağutlar;Allah’ın göklerdeki Rabliğine eş koştuklarını iddia edecek kadar zekadan yoksun değildirler Onlar insan toplumlarında irade özgürlüğüne açık bırakılan ,yasama,yürütme ve yargının uygulama ilkelerini belirleme konusunda yaptıkları kanunları ilahi hukukun denetimine tabi tutmadıkları için yeryüzündeki egemenliğine itiraz etmiş olmaktadırlar 13


Allah yarattıktan sonra da tasarrufta bulunmaya devam eden bir ilahtır O,yaratılış ve işleyiş kanunlarının hem yapıcısı hem de koruyucusudur Arş’a istiva etmesi A’raf suresi (7),54 Ayette Yüce Allah’ın Kainat’ın tüm yönetimini belli bir mekanla sınırlı olmayan egemenliğinin simgesi kudret tahtından sağladığı ifade edilmektedir Rablığının yetki sınırları bütün evreni kuşatan Yüce Allah ,kendisine hakkıyla iman edecek olanlardan dünya hayatında O’nun egemenlik sınırlarına tahakküm etmeye kalkan şer güçleri inkar ederek işe başlamalarını istemektedir Bu yüzden Kur’an’ın bir çok ayetinde Rabbimiz iman etmenin ön koşulu olarak “tağutları inkar etmeyi “zikretmektedir Yani Tağutu inkar etmeden iman mümkün değildir Tağutun önünde muhakeme olmayı istemek uluhiyette ve rububiyette şirk koşmaktır:


“Sen ,sana ve senden öncekilere inandıklarını iddia eden (ama)Tağut’un hakimiyetine teslim olmakta beis görmeyenlerin farkında değilmisin?Halbuki şeytani güçlerin kendilerini derin bir sapıklığa yöneltmek istediğini görerek onu inkar etmekle emrolunmuşlardı ”4/Nisa,60


Allah’ın dininin yerine geçecek kanunlar ve hükümler koyan her somut gerçeklik ve her soyut değer yargısı Kur’an’da tuğyana kalkışmakla suçlanmaktadır Çünkü kanun koyucu son tahlilde Allah’tır Cahiliyye’nin(14)asla adaletin güvencesi olamayacak kanunlarını hayatın işleyişinde belirleyici kabul etmek Maide (5),50 ayette Allah’a ortak koşmakla eşdeğer sayılmaktadır


C- Rububiyette Tevhid İle Yapılan Bilniç Hazırlığı;Ubudiyette Ve Hakimiyette Tevhid’e götürür


İbadetin Tevhidi bilinçle anlamlandırılması şarttır İmanla küfür arasında sıkışıp kalan,şuurlu bir tercihin neticesi olmayan ibadet Allah katında makbul değildir Çünkü Tevhid İnancı iki alanda iki egemen fikrini kabul etmez Örneğin,Camiden çıkıp piyango kuyruğuna giren,bilerek ve tercih ederek,gönül rahatlığı ile günah işleyen kimse Allah’ın hükümranlık alanına tecavüzkar davranışlarından dolayı hem salih amellerinin hubutu (sıfırlanması ) ile karşı karşıya olup hemde gerçeği bile bile sürekli göz ardı ettiği için şirke düşmektedir İnsan kimin emirlerine boyun eğiyor,baştacı ediyorsa hangi niyetle bunu yaparsa yapsın, O’nun kulu olmaktadır


Enbiya suresi(21),25 ayette uluhiyet ile ubudiyet arasında kurulan doğru orantı kulluk şuuruna dair Tevhidi bilinç kazandıran bir öğrenim sağlamaktadır: ”Oysa ,Biz senden önce de peygamberleri yalnızca ;’Benden başka ilah yoktur,öyleyse Bana kulluk edin’diye vahyederek gönderdik ”


Bu gerçek Zariyat (51)/56 ayette de ibadetin bütün varlık alemini kapsayacak genişlikte olduğu şeklinde benze ifadelerle tekrar edilmiştir: ”Bütün görünmez varlıkları ve insanları ‘yalnızca bana kulluk etsinler’diye yarattım ” 15


Ubudiyette tevhid ;kalbin niyetini ,dilin bir sözünü de kapsayan ,hayatın tamamı ile ilgili bilinçli eylemlerde bulunmayı gerektirir Amaç,”Allah’tan başka ilah yoktur”düsturunun şehadetini, sadece O’na boyun eğerek ve yalnızca O’na itaat ederek göstermektir Ubudiyette Allah’ın tevhid ile yüceltilmesi, sadece O’na tevekkül ederek ,sadece O’na adanarak ,O’ndan başkasından yardım dilenmeyerek mümkün olmaktadır Her tür salih amelle ,bollukta da darlıkta da imdad çağrılarını sözlü ve fiili dualarla Allah yöneltmek ubudiyette tevhidin esaslarındandır


Yakup peygamberin tedbir ve takdir ile ilgili Kur’an’da örnek gösterilen yaklaşımı,Yüce Allah’ın nihai karar mercii,hakimlerin hakimi olarak daima göz önünde bulundurulması gerektiğini kıssa dili ile öğretmektedir O ,oğullarına şöyle demiştir: ” Şehre(mısıra)hepiniz tek bir kapıdan girmeyin;her biriniz ayrı ayrı kapılardan girin Bununla beraber(başınız bir hal gelirse)Allah’a karşı sizin için elimden bir şey gelmez Çünkü hüküm yalnızca Allah’a aittir Ben O’na güven duyuyorum ,güvenenler de yalnızca O’na güven duysunlar ”(12/Yusuf,67 )


Allah’a iman etmek,O’nun emirlerine bağlanıp yerine getirine getirmekle ,yasaklarından uzaklaşmakla anlam kazanır İbadetlerimizi her tür gösterişten uzak tutmak amellerden elde edilen verimin boşa çıkmaması için gereklidir Kulluğumuzun hayatın her alanındaki davranışlarımıza yansıması gereken şiarlarını Yüce Rabbimiz Kur’an ‘da muhkem bir şekilde beyan etmiştir Örneğin ibadeti Allah’a has kılmanın bir tezahürü de,son tahlilde bizim olmayan ,emanet olan,yeryüzünden elde ettiğimiz rızıklardan infak etmek,onları tekelinde tutararak yığdıkça yığan dünyaperestlere benzememektir 16


Ubudiyette tevhidin esaslarından biri de hayatın tamamını ibadet şuuru ile yaşamaktır İbadetlerimizi sırf belli zaman ve mekanlara hapsederek yetim ve öksüz kılmamak gerekirCamiden çıkıp kumar oynamak,ticarette hile yapmak,faiz gibi haksız kazançlar peşinde koşmak,kazançlar üzerindeki ihtiyaç sahiplerinin hakkını vermemek,ibadetin salt Allah için olmadığını gösteren tezahürlerdir Allah katında makbul ibadet,hayatın bütününü anlamlandırandır Enam suresi’nde bu hakikat şöyle beyan edilmektedir:


“De ki: ’Bakın ,benim namazım,bütün ibadetlerim hayatım ve ölümüm (yalnızca )bütün âlemlerin rabbi Allah içindir ”(6/En’am,162 )


Hayatın bir bölümünde ibadet edip,başka bir alanında şeytanın adımlarını takibetmek,ısrarla bir takım büyük günahlar işlemeye devam etmek; güzelliklerin boşa çıkmasına ,iyiliklerin sıfırlanmasına yol açacaktır Ankebut suresi (29),56 ayetin sarih beyanlarından öğrendiğimize göre Allah’a ibadette şirke bulaşanlar için zayıf bırakılmış olmak mazereti geçersizdir Çünkü Allah ,yeryüzünü ve toplum hayatını ubudiyette tevhidin tanıklıklarını ortaya koymak için elverişli olarak yaratmıştır 17


Anlamsız kavramlar,sanal gerçekler insanların ibadet ettiği araçlar haline gelebilir Yusuf suresi(12),40 ayette neyin doğru neyin yanlış olduğu hususunda insanların hevalarından ,ilahi ölçüleri hesaba katmaksızın ürettikleri kavramlara kutsiyet atfetmeleri ubudiyette Allah’a ortak koşmakla eşdeğer sayılmıştır


Hayatın bir alanında Allah’ı, başka alanlarında ise Şirk’in değer yargılarını esas olarak benimseyen kimselerin yaptığı ibadetten elde ettikleri kazancın kendilerini kurtaramayacağı,hatta o iyiliklerin dahi nihai anlamda hüsranla (iflasla)sonuçlanacağı Hacc suresi(22)/11 ayette veciz bir şekilde ifade edilmektedir:


“Ve insanlardan kimi de vardır ki,Allah’a da kulluk eder(başkalarına da) Öyle ki başına bir iyilik gelse ,ondan hoşnut olur ;ama başına sınayıcı bir güçlük gelse hemen bütünüyle yüz çevirir ve böylece dünyayı da ,ahireti de kaybeder(Hüsran) Zaten hiçbir şeyle kıyaslanmayacak kayıp ta gerçekte budur ”


İtaat edilmeyen,sözü dinlenmeyen,buyrukları göz ardı edilen bir ilahın ilahlığından bahsetmek mümkün değildir Allah’ı hakimiyette birlemeden gerçek bir Tevhid inancına sahip olmak mümkün değildir O,Malikü’l-Mülk’tür: Bütün egemenliklerin nihai meşruiyet kaynağı Allah’tır 18


Hükümleri en güzel O koyar Allah adına kural icad etmek haramdır Allah’ın koyduğu hükümleri gevşetmek ,katı ve karmaşık hale getirmek veya O’nun insanlar için koyduğu kanunları beğenmeyip yeni yasalar va’z etmek rububiyette ve hakimiyette şirk koşmak şeklinde değerlendirilmektedir Örneğin ,İsrailoğulları Bakara suresi ( 2),/67-71 ayetlerde anlatılan “inek kurban etme kıssası”özelinde Allah’ın rububiyetteki birliğine gölge düşürmeye kalkışmakla suçlanmışlardır


İnsanlar bütünüyle Adil bir yönetme iradesine sahip olabilecek hukuk sistemi üretme kabiliyetine sahip değildir Çünkü yasaları yapanlar, bağlı bulundukları güç odaklarını temsil ettikleri için, belirli bir kişi veya zümrelerin lehine düzenlerler Örneğin Burjuva sınıfının yaptırdığı kanunlar,Liberalizme ayarlanmış olup toplum karşısında bireyi korurken ;işçiler adına hareket ettiklerini iddia eden bürokratların yaptıkları kanunlar, fertlerin haklarına uygunluk şartını hesaba katmazlar Yasa koyucular hangi toplumsal sınıf adına hareket ediyorlarsa onu kollayacak şekilde hareket etmektedirler O halde bütün insanlar için adaleti sağlayacak yasaları koyma hakkı, nihai anlmda hüküm koyucu olan Allah’tır 19



II- Kur’ani Tevhid'in Esasları


İslam itikadını bir kelime ile özetlemek gerekseydi hiç şüphesiz bu” Tevhid” olurdu Kur'an Akaidinin temelini oluşturan tevhidin, ilahi vahyin bize ihsas ettirdiği iki yönü bulunmaktadır: Red ve kabul


Allah'ı soyut ve somut bütün varlıklardan ayrı mütalaa etmek,mevcudatın ve mahlukatın yaratıcıya denkliğini,ortaklığını ve benzerliğini reddetmek;ana karakteri Tevhid olan İslam'ın önkoşuludur Bütün ilahları red ve inkar ise iki yönlü bir eylemdir: Tecrid ve tenzih Tecrid,Allah'ı tüm maddi varlıklardan ayrı tutmak,denkliği ve benzerliği inkar etmektir Tenzih ise O'nun bütün soyut varlıklarla teşbihini, reddetmektir


Tevhid'in ikinci yönü ise kabuldür Kabul,bir irca(döndürme) eylemidir Tecrid ve tenzih ile somut ,soyut bütün varlıklarla ortaklığı reddedilen ilahın teke indirgenmesidir İlahlaştırılabilecek her şeyden Allah'a hicret etmektir Bütün tanrıları terkedip Samed olana,dengi,eşi,benzeri bulunmayana dönmektir(irca)


Allah’a iman tağutlara isyan etmekle eş anlamlıdır İman red ile başlar Önce Allah’ın dışında boyun eğilen,saygı duyulan ,ibadet edilen bütün egemenlik alanlarına Lâ denilmelidir Bütün tağuti güçler inkar edilmelidir



III-Allah’a İman Etme Kabiliyeti İnsanın Özüne Yerleştirilmiştir


Yüce Rabbimiz varlığını sınırlı ölçüde de olsa idrak etme yeteneğini insanoğlunun tüm benliğine yerleştirmiştir Sınırlı iradi alanda isyan etse bile beşerin bizzat kendisi O’nun sonsuz kudretine tanıklık eder İnsanın ufkunda ve içinde yer alan ayetler ,yaşayan her olgu ve olay yaratıcıya dair yeterince olağanüstü kanıt taşımaktadır Kainattaki kozmoz(düzen)da insanın fıtrat ve vicdanını uyandırması ,kendine gelmesi ,kalbinde hakikatin pırıltılarını oluşturması için kafi derecede delil vardır 20


İlahi kelama dayanan Kur’an ayetleri nasıl olağanüstü etki gücü ile Allah’ın sınırsız güçlerine dair kanıtlar taşıyorsa, insanın özünde yer alan ve dışında cereyan eden olgu ve olaylar da onların yartıcısına dair karşı konulmaz olağan görünümlü ayetlerle doludur Fussilet suresi 37 ayet, akıl ile ve derin bir tefekkürle düşünenler için gece,gündüz,güneş,ay v b olguların davranışlarında sonsuz kudret sahibi bir yaratıcının varlığına ve birliğine dair kanıt olacak nice ayetlerin bulunduğunu haber vermektedir


Gökler ve yerin fiziksel gerçeklikleri,işleyişleri ilahi gayenin gerçekleşmesi bakımından kusurlardan arındırılmıştır Kaf suresi(50),6-8 ayetlerde işaret edildiğine göre;çevresi itaata mecbur olan,hayran bırakıcı bir şekilde görevlerini yerine getiren kevni hakikatlerle dolu insanoğlu bunların kendisine hizmet için yaratıldıklarını kavrayabilecek yetenektedir O halde iradeli olarak yaşam sürdüren insan gerçeği , hem üzerinde düşünülmesi gereken bir husustur Hem de kendisi ile diğerleri arasındaki farkı ayırdedip eşyanın künhüne varabilecek vasıfta olmak; Yaratıcı’ya şükür borcu ifa edilmesi gereken bir durumdur


Fakat Yunus suresi (10),101 ayette belirtildiğine göre ayet ve uyarılar ne kadar çok olursa olsun sadece Muttakiler;kendilerini Yüce bir gücün arındırmasına muhtaç hisseden alçak gönüllü kimseler, hakikatler ile yüzleştiklerinde ibretli sonuçlar çıkarırlar


Yokluğun, varlığın sebebi olamayacağı ve hiçbir şeyin bir nedene dayalı olmaksızın gerçekleşmeyeceği hakikati her insanın akli melekesidir Allah’ın varlığını ve birliğini, O’nun kudretine tanıklık eden evrendeki düzeni bilinçli bir şekilde düşünerek bulmak mümkündür Bu konuda İbrahim peygamberin Risalet öncesi hakikati arayış kısssası örnektir O kainattaki işaretleri hikmetle düşünerek yaratan bir ilahın varlığına ulaşmıştır Ancak ilahi vahyin rehbeliği olmadan bütün sıfatları ile mükemmel vasıflara sahip olan Allah’ı O’na layık bir şekilde takdir ve tefekkür etmek mümkün değildir


İnsanoğlunun akletme kabiliyetleri, varlık alemindeki mükemmel dengelerin tesadüfen olamayacağı gerçeğinden hareketle Yaratıcı ilah tasavvuruna ulaşmakta zorluk çekmez Çünkü Yüce Rabbimiz Fitri vahiyle özümüze varlığını anlama kabiliyeti yerleştirmiştir Araf suresi 172 ayetin sarih anlatımından anladığımıza göre “Elest Misakı”bazı ruhçu ideolojilerin iddia ettiği gibi Ruhlar Alemi’nde değil, her insanın yaratılış sürecinin başlangıcında maddi varoluşla(döllenmiş yumurta)eş zamanlı olarak gerçekleşmektedir 21


Şirk ve küfür gibi günahların hastalıkları bu misakın inkarı ve unutulması ile oluşmaktadır Böylece ortak koşan kendi yaratılış özünde yer alan ilahi değerleri yalanlamakta ,anlaşmaya ihanet etmiş olmaktadır 22


Bu yüzden Kur’an’da Allah’ın zati varlığını ispat konusunda yoğun bir gayret ve telaş gözlemlemek mümkün değildir Rabbimiz yarattığı varlığa güvendiği için,kendisini ispat konusunda hiçbir karmaşık felsefi delile başvurmamaktadır Çünkü Şems suresi (91)8 ayette ifade edildiğine göre, insan nefsi(özünde taşıdığı değerler)ni yüce Allah iki boyutlu kılmıştır: Fucur ve Takva Buna göre Fucur,kötülük işleme eğilimlerini,Takva ise iyiye yönelme istidadını ifade etmektedir 23


Kainatın ve tabiatın her bir zerresinde yer alan nurlarla, hem de kendi özümüzde yerleştirilmiş bulunan bürhanlarla Yüce Allah ,varlığına dair görsel ayetleri akılların idrak sahasına birer delil olarak bahşetmiştir Allah’a imanın Fıtrat’a(insanın doğuştan taşıdığı tabiatına,yaratılışına)yerleştirildiğine ilişkin iki kanıt öne sürmemiz mümkündür:


Birincisi;insanlık tarihinde gereğince takdir edilmemiş de olsa Yaratıcı bir ilahın varlığını kabul edenlerin çoğunlukta olması; bir yaratıcı tasavvuruna sahip olmayan akımların taraftarlarının ise son derece az olmasıdır


İkincisi;zorluklar karşısında yüce bir güce sığınma ihtiyacıdır Diğer zamanlarda,refah içerisinde konforlu bir şekilde yaşarken Rabbini unutmuş gibi gözükse de, olağanüstü tecrübeler esnasında insanların üstün bir güce sığınma ihtiyacı hissetmesi Allah’a imanın doğuştan kazandırılmış bir yetenek olduğunu göstermektedir


Can güvenliğinin tehlikede olduğu, bilinçleri aşırı uyaran,alışık olunmayan çeşitli olaylar karşısında neredeyse bütün insanların sığındığı tek merci Allah’tır Örneğin deprem gibi, sel felaketi gibi ruhlarda meydana gelen infialler esnasında, fırtınalarla boğuşan bir gemide yahut alışık olunmayan,insanı dehşete düşüren olaylar karşısında sonsuz kudret sahibi olan bir varlığa olan düşkünlük fıtratımıza yerleştirilmiş bir duygunun eseridir


Böyle bir anda gerçekleşen Allah’a yönelişin kabul görmeyeceği gerçeğini bize Kur’an’da beyan eden Yüce Rabbimiz bir çok ayette insanın sadece sıkışınca Yaratananını hatırlayıp rahata erince unutmasının kendisi için felaket olacağını haber vermektedir 24


Allah kullarının kalplerini,gönüllerini yüce bir yaratıcıya boyun eğip inanacak tıynette yaratmıştır Mükemmel bir Yaratıcı olan ilahın varlık sahnesine çıkardıkları üzerinde tefekkür ederek aklen böyle bir Rabbin ,hiçbir ortağı olmayan ,ibadetin kendisine yöneltilmesi gereken ,egemenliğinde ortak bulunmayan,hayat veren,hayatı devam ettirici rızıkları bağışlayan ,öldüren ,dirilten,kısaca her türlü eksiklikten münezzeh biri de olması gerekir Allah’ın varlığına ilişkin Kur’an’da anılan deliller,insan aklına “Elest Misakı”ile yerleştirilen melekelere hitap etmektedir Bunları üç ıstılah ile özetlemek mümkündür: İbda,Kemal,Gayelilik



A- Allah’ın varlığına dair insan aklına hitabeden Kur’ani deliller:


1-İbda Delili: Benzersiz,örneksiz,ilk olarak varlığı yokluktan yaratmaktır 25


Sonradan yaratılan bir şey ne kadar mükemmel olursa olsun yaratıcı olamaz Evrendeki her şey,insan da dahil hadistir,yani sonradan meydana getirilmiştir (26)Her hadisin bir Muhdis’e(varediciye)ihtiyacı vardır Önceden varolmayan bir şeyin Muhdis olması mümkün değildir Çünki,sonradan olanın muhdisi hadis olamaz


Allah Teala örneksiz olarak bütün mevcudatı ve mahlukatı yaratıp bir kenara çekilmemişlerdir Sonra aralıksız yaratmaya devam edip yenilemiş,tesfiye etmiştir O halde Aristo’dan ilham alan filozofların iddia ettiği gibi Allah’a ilk muharrik sıfatı nisbet edilemez Çünkü kendisine yorgunluk dokunmayan Rabbimiz yaratıp kenara çekilmez yarattıkları üzerindeki kontrol ve denetimini sürdürmeye devam eder 27


2- Kemal Delili: Varlıkların yapıları ve görevlerini yerine getirmedeki mükemmel işleyişleri de, insanoğlunun eksikliklerden,kusurlardan hoşlanmayan, sürekli olarak değişimlerle bıkıp usanmayan tekamülü hedefleyici sanatsal faaliyetleri de “Kemal”duygusunun gerçekliğinin tartışılmaz kanıtıdır Kainatta gerçekleşen olaylar tamamen mükemmel ve noksanlıktan azade olsaydı ,bu durum maddenin ilahlığına hükmeden Materyalistler için güçlü bir kanıt olurdu Oluş ve bozuluşun bir arada gerçekleştiği Evrendeki olguların kendisi değil ,onları Allah’ın yönetmesi mükemmeldir O halde Kemal ,eşyada değil onu en kusursuz bir şekilde denetim altında tutan güce ait bir sıfattır


Algı alanımız içinde yer alan alemde bütün mükemmelliğine rağmen eksikler,hastalıklar,çeşitli kusurlar vardır O halde kemal duygusu kendiliğinden varolan bir his değil, mutlak kemal sıfatlarına haiz bir yaratıcının vergisidir 28


Eksiklikler ile kayıtlı bir varlık olan insanda mükemmeli isteme ,sürekli daha iyi için çırpınıp durma,bunun için çeşitli sanat dallarını,endüstri kollarını kullanma telaşı gözlenmektedir O halde işleyişi ve amaçlarına uygun hareketleri kusursuz, ama tezahürleri mutlak kemal içermeyen” Alem “,Kemal duygusunun kaynağı olamaz


Secde suresi(32),7 ayette beyan edildiği gibi Allah mükemmel yaratıcıdır Öyleki O’nun yarattıklarının aynısını veya benzerini bütünüyle taklit bile mümkün değildir Alemde bizim görebildiğimiz eksiklikler için aceleci yargılarda bulunmak mümkün değildir Çünkü yaratma sürecinin nereye kadar devam edeceğini sınırlı beşeri idrak yeteneklerimiz tam olarak kavrayamaz ki ânın yargılarında haddini aşan bir kesinlik bulunma hakkı doğabilsin 29


Evrende varolan işleyişteki kusursuz denge;bizi hem kemal sıfatlarına haiz bir yaratıcıya ulaştırmaktadır ,hem de yaratıcı ilahın tek olduğuna dair kesin bir kanıt olmaktadır Çünkü Taha suresi 50 ayette belirtildiği gibi Allah’ın ortakları olsaydı,ortaklar arasında mutlaka anlaşmazlıklar çıkar ve Evrendeki mükemmel düzen bozulur giderdi Göklerin ve yerin mükemmel yapısı,hacimsiz direklerle görünür bir dayanağı olmadan ayakta duruşu ,gece ile gündüzün ahenkle birbirini takip edişi ,düzenli güzargahında akan bulutlar,toprağı canlandıran yağmurlar v b Kainat’ı bilinçli mükemmel bir yaratıcının idare ettiğine birer güçlü kanıt olarak Kur’an’da beyan edilmektedir 30


3- Gayelilik Delili: Temyiz yaşına gelmiş hiçbir insana çevresindeki, özellikle insan üretimi şeylerin bulundukları yerde amaçsız olarak ,tesadüfen varolduklarını kabul ettiremeyiz Sıradan küçücük şeylerin gayesizce dizildiğini tabiatı gereği kabul etmeyenler ,nasıl olur da koskoca Kainatta trilyonlarca hareket halindeki canlı türünün ve de kendisinin bir amaç için yaratıldığını kabul etmez?Bunun bir tek cevabı vardır: Bencillik,yani ilah olarak hevasını benimsemek


Bulutların hareketleri ve taşıdığı yağmur yükleri,yakın göğün direksiz olarak yükseltilip yıkılmadan ayakta tutulması,dağların kazıklar gibi çakılıp dikilmesi,kıtalar,bağlar bahçeler yapmaya elverişli olarak yayılmış yeryüzü,birbirine karışmayacak evsafta yaratılan tatlı ve tuzlu su kütleleri,vadilerden akıtılmış nehirler,her şeyin iki cins yaratılmış olması,bitkileri dölleyen rüzgarlar v b olgular bakmasını bilen gözler için Allah’ın sonsuz gücüne dair ibretler taşımaktadır Rabbimizin yarattığı her şeyin bir amacı vardır 31


Allah Kainattaki hiçbir şeyi oyun ve eğlence olsun diye yaratmamamıştır Bu O’nun Kemal vasıflarına halel getirir Çünkü Allah oyun ve eğlence gibi kendisine yakıştırılabilecek her tür beşeri ihtiyaçtan münezzehtir ”Biz gökleri ve yeri ve ikisi arasında bulunan her şeyi sırf bir oyun olsun diye yaratmadık ”Duhan(44),38 ayet (32)



IV- Allah’ı Takdir Etmede Rastlanan Asli Kusurlar


Bir büyük yüce güce olan inanç en ilkel kabilelerden en modern toplumlara kadar daima rastlanan bir olgudurAllah katında kabul görecek olan ise,içine zulüm karıştırılmamış imandır Yani kaynağı ilahi vahiy olan Tevhid inancına dayalı bir Rab tasavvurudur Zaten Kur’an’da Allah’ın varlığına dair ayetlerdeki mesajın ana gayesi soyut bir ispat gayretine yönelik değildir


Kur’an’dan izlediğimiz yönteme göre ispat çabasının amacı, Kemal sıfatlara haiz sonsuz bir gücün varlığına dair kanıtları ortaya koyarak insanın akli melekelerini harekete geçirmektir Takibedilen Kur’ani yöntem bilinenden bilinmeyene(şuhuddan gayba)doğrudur


Allah’ın varlığına dair Kur’an’daki ayetlerdeki amaç kavrayabildiğimiz kadarıyla yakın tabiatta ve tüm Kainattaki hayranlık uyandıran ahenge,boşluk kabul etmez sisteme dikkatleri çekerek Yaratıcı’ya şahitlik eden kanıtları ortaya koymaktır Böylece olguları ve olayları selim bir akılla düşünüp hikmetlerini kavramaya çalışanlar için nice ayetler bulunan Evren’e ibretle bakmak,ilahi hakikate giden yoldaki ilk adım olmaktadır 33


Varoluşunu ilahi vahiyle anlamlandırmayan bütün beşeri düşünce ve ideolojiler Yaratıcı’yı takdir ederken iki tür kusur işlemektedirler: Tamamıyla inkar ;Örtülü inkar Yüce Allah’ı bütünüyle inkar edenler insanlık ailesinde her zaman azınlığı temsil etmektedirler Bu yüzden sebep, küstahlıkta kulluk sınırını hayli aşan böylelerinden söz eden çok az Kur’an ayeti vardır 34


Asıl tehlike rengini açıkça ortaya koymayıp münafıkça hareket edenlerdir Fıtratın feryadını bütünüyle bastırmaya güç yetiremeyen insanoğlu ihanetini genellilkle şirk koşmadan inanmamakta direterek göstermektedir Yalnız Allah’a imana çağrılınca yüz çevirip, eş koşarak inanma girişimlerine çanak tutan ve hemen kolayca destekleyen iflah olmamakta direten insan davranışından Mü’min suresi (40),12 ayette şöyle söz edilmektedir: ” Tek Allah’a her çağrıldığınızda bu hakikati inkar ettiniz ,ama O’na ortak koşulunca hemen inandınız Artık hüküm,büyük ve yüce Allah’ındır ”


Müşrikin alameti farikası Zümer suresi (39),45 ayette belirtildiğine göre,Allah’ın adının şirksiz olarak anılması halinde kalbinin nefretle çarpması;O’nun katında değerli olmayan güç merkezleri anıldığı zaman ise yüzünde gülücükler açmasıdır İbrahim suresi (14),2-3 ayetlerden öğrendiğimize göre ise ortakları ile birlikte bir ilaha bağlanma arzusu insanoğlunun bencilliğinden kaynaklanmaktadır


Dünyanın geçici ama süslü nimetlerine tutku ile sarılmak isteyen aceleci davranan,kişisel çıkarlarına ölçüsüzce bağlanan insanlar;kendileri Ahiret’i unuttukları gibi Rablerine karşı sorumluluk bilinci ile hareket eden müslümanları da doğru yoldan alıkoymaya çalışırlar Enfal suresi,36 ayette beyan edildilği gibi mallarını ve bütün olanaklarını Allah yolundan caydırmak için kullanan dünyaperest müşrikler Rabbimizin hakka götüren yolundan saptırmak için ilahi vahyin tanıklığını yapan salih amellerin önüne kuru gürültülerle ve zorbalığın örgütlü çığırtkanlıkları ile engeller çıkarırlar


Doğrudan doğruya Allah’ın varlığını reddetme telaşına düşenler dahi aklın sınırlı yeteneklerinin tıkandığı noktada tesadüflerin ve bilinemezciliğin(Agnostizm’in)batağına saplanıp kalmaktadırlar Yüce yaratıcıyı tamamıyla inkar etme sahteliğine yönelenlerden Kur’an’da çok az söz edilmiş olması gerçeği bize Tevhid-Şirk mücadelesinde asıl tehlikenin yönü hakkında ipucu vermektedir Şeytan bile Allah’ın zati varlığını inkar etmemekte hatta O’na dua etmektedir Ancak şeytanın bu zorunlu pazarlıklı teslimiyeti onu ve takipçilerini müşrik olmaktan kurtarmamaktadır 35


Müşrik Araplar da Allah’ı bütünüyle reddetmemekte,O’nu yaratıcı olarak kabul etmektedirler Fakat O’nun egemenliğini paylaştığı ortaklarının olduğunu iddia ederler Allah’ın çeşitli ilahlar,rabler,veliler,niddler,şahitleri ortak olarak edindiğini iddia ederler 36


Ateizm(tamamıyla yaratıcıyı inkar etmek)yer yüzündeki Adalet cihadında sahte bir hedeftir Dünyanın gelmiş geçmiş en büyük zorbaları,diktatörleri bile yaratıcılık iddiasında bulunmamıştır Mesela Firavun sıkışınca,zorda kalınca Allah’a teslim olmuştur Fakat bu teslimiyet icbara tabi tutulmayan özgür bir irade ile olmadığından değersizdir Çünkü Allah’ın bağışladığı olanaklar, istikbar ahlakını tercih etmekten dolayı heder edilmiş, Rabbimizin dünyadaki egemenlik alanına küstahça girilmiş ve bu tavır ölüm anına kadar sürdürülmüştür 37


Firavun’un,Yüce Allah’ı hayatın belli merkezlerin kovma girişimi; günümüzde sekülerizm ve laiklik(38)silahlarıyla yapılmaya çalışılmaktadır Bu iki kavram ile Rabbimizin gönderdiği Din’in şeriatını siyasal , toplumsal ve kamusal alanlardan kovma mücadelesi verilmekte, Hannaslar’ın dili ile kalplere Rabbani gerçeklerden şüphe duymayı ilham eden vesvese malzemelerinin harcı karılmaktadır Bu vesile ile hakikati bulandıran fitne tohumları cahiliyye bataklıklarında büyütülmektedir


Kur’an itikadına göre bir insan icmalen iman ettiğini izhar etse,bazı ibadetleri de yerine getirse, hayatın rengini belirleyen toplumsal ilişkilerin temel ölçülerini,siyaset,ekonomi ve ahlakın ilkelerini hakimiyetinde ortak tanımayan Allah’tan başka bir gücün değer yargılarına göre düzenlemeyi savunsa müşriktir Bütünlükten yoksun bir soyut iman iddiası,sözde salih amellerin değerini sıfırlamakta,bütün artıları eksiye çevirmektedir Çünkü Allah ile indirdiği şeriatının bazı unsurları üzerinde pazarlıklığa girişmek şirktir Şirk ise tüm güzellikleri ve hayırlı işleri etkisiz hale getiren affedilmesi imkansız bir günahtır



V-Şirk’in Temel Felsefesi: İlah Olarak Heva’yı Kutsamak


Heva Kur’an’da bütünüyle olumsuz anlamda geçen bir kavram olup insanların kötü tutku ve arzularını ifade etmektedir (39)Bu yüzden Allah ile olan ilgisini kulluk bağı ile oluşturmayanlar Kur’an’da ilah olarak hevasına ibadet etmekle suçlanmışlardır (40)


Heva'yı ilahlaştırmak ,şirkin temel yanlışıdır Çünki insanlar başka tanrıları putlaştırırken dahi kendilerini kutsamaktadırlar Somut tapınma yaptıklarında da soyut değerleri ilahlaştırdıklarında da kendi ürettiklerini kutsallaştırmaktadırlar İnsanların hevasını ilah edinmesinin nedeni ,Allah’ın sonsuz gücü ve rahmeti karşısındaki acziyetlerini itiraf etmemeleri veRahman’ın mütevazi kullarına yakışan tevazu hislerini terketmeleridir


Tevhid inancının önündeki en büyük engel;insanın kendini kendine yeterli görüp,hak etmediği gurura dayalı bir özgüvenden dolayı ilah olarak hevasına güvenmesidir 41


Ra’d suresi (13),28 ayette dillendirilen ”Kalpler ancak Allah’ın zikri ile huzura erecektir”hakikatine uygun davranan mü’minler ,hakkani değerlerle nefsin olumsuz tutkuları olan heva (fucur)arasında doğru tercihi yapmış olmanın sukuneti içindedirler İman ile gelişen selim akıl,yaratılıştan gelen Rabbani değerlere bağlanabilme yeteneklerini de kullanarak geçici bedensel arzuların baskısından kurtulup mutmain olma imkanı vermektedir


Hevasına uyanlar ise, insanın yaratılıştan gelen dur durak bilmeyen arayış gerilimini asla dindirmeyecek sahte isteklerin ardında hayatlarını heba etmektedirler Bedensel arzuların cazibesine kapılarak Ateş’e sürükleyici arzuların peşinden sürüklenmektedir Böylece insanı huzura ulaştıran imanın meyvelerinden mahrum kalmaktadırlar


Bu durum hevasının tutkularının ardından biteviye koşanlarda huzursuzluk ve gerilime yol açmaktadır İşte manevi dünyası fırtınalı böylelerini Rabbimiz A’raf suresi ,175-177 ayetlerde “köpek gibi “davranmakla suçlamaktadır ”İmdi ,Biz eğer dileseydik onu ayetlerimizle yüceltir,üstün kılardık Fakat o,hep dünyaya sarıldı ve yalnızca kendi arzu ve heveslerinin(hevasının)peşinden gitti Bu bakımdan ,böyle birinin durumu,kışkırtılan bir köpeğin durumu gibidir Öyleki, onun üzerine korkutup varsan da dilini sarkıtıp hırlar,kendi haline bıraksan da ”(7/A’raf,176 )



VI-Allah İle Alem Ve Allah ile İnsan İlişkisi Bağlamında Varlığı Algılama Biçimleri


Yeryüzünde olguları ele alma ve yorumlama,bunlar arasında kendi yerini tespit etme çabası, insanoğlunun asla vazgeçemediği bir tutkudur Bu tutkudur ki felsefeleri,ideolojileri ve dinleri ortaya çıkarmıştır Tevhid dini islam'ın Allah-alem ilişkisini nasıl yorumladığını karşılaştırmalı bir şekilde ortaya koyabilmek için varlık felsefelerine kısaca göz atmakta fayda vardıtr Felsefelerin ve dinlerin ortak yanlarından hareketle Tanrı-Âlem ilişkisini;varlığı kavrama ve algılama şekillerini üçe indirgeyebiliriz:



A- Vahdet-i Mevcutçu Algılayış: Varolan her şeyin bir ve aynı olduğunu kabul etmektir Buna göre varlık madde ve enerjiden ibarettir Enerji ise aslında maddenin devinimi ile oluşmuş,onun bir başka biçimidir Böyle bir tasavvur şeklinde usul gereği aşkın bir güce yer yoktur Bütün materyalist akımlar öz itibariyle bu şekilde düşünmektedirler Bu düşünceyi özetleyen tümce,”her şey O'(madde)”dur O ise maddede içkindir Aşkın olan bir şey yoktur42 42- Hemeost;her şey O’dur


Mevcut olan her şeyi tanrı ile bir tutmak yahutta var olan her şeyi maddenin kendi içindeki kısır döngüsü ile açıklamak temelde aynı kapıya çıkan bir ideolojinin öncülleri ve öngörüleridir Çünkü maddeden aşkın bir ilah kabul etmemekle, maddeyi ilah kabul etmiş olmaktadırlar


Panteizm Vahdeti Mevcudun bir başka ifade şeklidir Düşüncesinin çatısını Alemin ruhunun Tanrı olduğu anlayışı üzerine kurmuştur Elektrik ile ampul arasındaki ilişkide Tanrı elektriğe benzetilmiştir


B- Vahdet-i Vücutçu Algılayış: Bu felsefe maddeden aşkın bir Ruh veya Tanrı telakkisine sahip olmasına rağmen Mevcutçularla aynı kapıya çıkan benzerlikler içermektedir Ancak varolan her şeyin vahdeti,bu algılayış biçiminde sadece maddeyle kayıtlı değildir;ruh da bir varlık türü olarak kabul edilmektedir Fakat madde ile ruh arasında nitelik bakımından bir ayırıma gidilmemektedir Yani ruh vardır Ama maddede içkindir V vucud bütün varlığı bir sayan anlayışların öngörüsüdür Kısaca,”varlığın birliği “demektir 43


Vahdet-i vucud telakkisinegöre ,gaybi olanla şuhudi olan keyfiyet bakımından birdir Kısaca maddeden aşkın bir ilah tasavvuruna ulaşan bu öğreti ,ruh ile tanrıyı bir tutarak ,maddede içkin bir ruh anlayışını benimseyerek Allah'ı soyut varlıklarla aynı görmeye çalışmıştır Öz olarak ifade edersek bu metafizik akımın sloganı “ her şey O'(ruh)”dur


Bazı sufilerin uydurdukları sözde kutsi hadiste Allah gizli bir hazineye ,yani keşfedilmesi gereken gizemli(ruhsal)bir metaya benzetilmektedir ”Gizli bir hazine idim,bilinmeyi istedim”44


Mevcutçular maddeden aşkın hiç bir şey kabul etmezlerken,Vucutçular aşkın olan bir varlık kabul etmektedirler Fakat tanrının vucut (bütün varlıklarla)ile vahdetini savunarak , çokluğu reddetme telaşı ile önce aşkın saydıklarını daha sonra yeniden içkin hale getirmekte, Evren’de tanrının ruhundan başka bir şey yoktur,demektedirler


Vahdeti vucudun savunucuları bu teorinin panteizm(görünen her şey O’dur) ya da pananteizm(görünen görünmeyen her şey O’dur) olmadığını söyleseler de, temelde bir fark olmadığını akımın en büyük öncülerinden olan Muhyiddin ibni A’rabi’nin(Ö 1240 M) eserlerine kısaca bir göz attığımızda yoruma ihtiyaç göstermeden izlemek mümkündür İbni A’rabi Kur’an’ın muhkem nasslarını kale almayan varsayımlarında , Allah’ı yarattıklarına benzetmekten tenzih etmeyi O’nu sınırlamak olarak nitelendirmektedir Fususu’l-Hikem adlı kitabının Hud Fas’sında şöyle demektedir: ”Allah Evren’in tamamıdır ” 45


Görüldüğü gibi bu akımın önderine göre, Tanrı Alemin toplamıdır;Alemde tanrıdan başka bir gerçek yoktur Kainat O’nun bir görünümü ve ruhudur İbni Arabi’ye göre Allah’ın zatı sıfatlarının,sıfatları ise tecellileri olan Alemin kendisidir Alem O’nun suretidir Alemin en şereflisi olan insan ise Allah’ın sıfatlarına haizdir 46


Panteizm “Alemden başka hiçbir hakikat yoktur” derken,Vahdeti vucud “Alemde tanrıdan başka bir hakikat yoktur” demektedir Arabi’ye göre ideal insan olarak tasavvur ettiği Arif(kamil insan) şudur: ”tapılan her şeyin hakkın tezahürü olduğunu,Allah’ı her şeyin kendisi olarak görendir”47


Vahdet-i vucutçu teoriler metafizik âlemde de olsa Allah'a bir mekan ta'yin ettikleri için durağan bir ilah tasavvuruna sahiptirler Bu yönü ile Yunan felsefecilerindan Aristo’nun Demiorgos Tanrı anlayışı ile Vahdeti Vucud uyum içindedir Aristo’ya göre Tanrı alemi yarattıktan sonra tıpkı bir mimarın tasarımı yaptıktan sonra uygulamaya karışmaması gibi olan bitene seyirci kalmıştır Yani tanrını rolü bir noktadan sonra bitmektedir Bazı sözde İslam Filozofları da bu hipotezden etkilendikleri için Allah’ı İlk Muharrik olarak nitelendirmişler Aristo’yu olduğu gibi Arapça’ya tercüme etme yoluna gitmişlerdir


Oysa Allah’a ne soyut ne de somut mekan izafe edilemez O,durağan bir ilah değildir Sürekli yaratır ve yaratmaya devam etmektedir Hiçbir zaman kenara çekilmez Yaratması ne tasarım düzeyinde ne de uygulama düzeyinde bitmemiştir Yarattıkları üzerinde daima müdahildir Vahdeti vucudda fena ideali vardır Kendisinde fena olunabilen ilahın durağan,ulaşılabilen bir yerde ,edilgen olarak bekliyor olması gerekir


Yer yüzündeki insan yaşamına kayıtsız kalmayan Allah Rahman suresi ve Fatır surelerinde belirtildiğine göre fonksiyoneldir;faaldir,kapsam,hedefler ve çeşitler açısından yaratma eylemi süreklidir O,sürekli eylem halindedir: ”Göklerde ve yerdeki bütün mevcudat O’nun (kanunlarına )tabidir O,her gün kendini bambaşka bir yolla ifade eder(lafzen,her an dilemektedir) ”Rahman suresi(55),29


“ O,dilediğini kendi yaratış alemine katıp onu genişletir Kuşkusuz Allah,her şeye kâdirdir ”Fatır suresi(35),1


Vahdeti vucud felsefesi ile varoluşu algılayanlar Allah’ın kulları ile ilişkisini Fena Doktrini’ne göre oluşturmaktadırlar Oysa Kur’ani Tevhid Allah’ta fena(yok)olmayı değil ,salih amellerle O’na yaklaşmayı,hoşnutluğunu kazanacak işler peşinde ölene dek koşturmayı gerektirir


Allah için olmak , O’na doğru dönüş ;O’nun bir parçası olmak değildir Dönüşümüzün Allah’a doğru olması,ölümle ilgilidir Yoksa Allah’a bir durak izafe etmek, soyut da olsa mekan tayin etmek doğru değildir Çünkü Allah’ın zati varlığına varış mümkün değildir Böyle anlayışlar, doğu felsefelerinin bir handikapıdır Hint nirvanası,tenasüh ve karma felsefeleri vahdeti vucud yolu ile,bu sefer daha tehlikeli bir şekilde bizim dini kavramlarımızla Kur’ani Tevhid itikadımızı bulandırmak için kullanılmaktadır


Dönüşümüzün durdurak bilmeyen,her an bir faaliyet halinde olan Allah’a doğru olması varış çizgisinde biten bir yarış değildir Hayırda yarıştır


1-Mistik Panteizm’i Savunan Doğu Dinleri’nde Tanrı Anlayışları


a-Hinduizm ve Budizm’de Tanrı İçkindir: Hinduizm’de bir çok dini gelenek vardır ve dini geleneğin birbirinden bazı farklılıkları bulunan ilah anlayışları vardır Tanrı çeşitli şekillerde tezahür edebilir Theriomorfizm Tanrı telakkisini benimseyen Hinduizm’de inek gibi hayvan imgeleri dahi kullanmaktan kaçınılmamıştır Çok sayıda dişi ve erkek heykellerle remzedilen tanrının tezahürleri maddenin her biçiminde içkindir Bunları yöneten üç büyük tanrı vardır: a)Brahma: yaratıcı tanrı b)Vişnu: Koruyucu tanrı c)Şiva: Yok edici tanrı


Ulaşılabilen,idrak edilebilen her yerde varolan tanrı ile alem arasında vahdet (panteizm), hem Hinduizm’de hem de Budizm’de dinin esası olarak kabul edilmiştir Tanrı “hulül”yoluyla beşeri ilişkilere katılarak inkarne(ete kemiğe bürünmüş bir ilah) olabilir Beşerin bedenlerinde gezinmekte olan tanrı ile yoga eğitimi yapan insanlar arasında birbirleri ile bedenlenebilme ilişkisi kurulmaktadır


Tenasüh anlayışı Hinduizm’de olduğu gibi Budizm’de de vardır Fakat karma inanışı ferdin kendi iradi eylemlerine bağlıdır Tenasüh/Re-enkarnasyon yolu ile kısır döngüden kurtulmak mümkündür(!)Tanrı bedenleneceği insanı ise kendi seçmektedir Örneğin Tibet Dalaylamaları tanrının inkarnasyonu /hululü olarak kabul edilmektedir Onlar bunun için her hangi bir eğitim de almamaktadırlar Dalaylama, doğuştan tanrının seçtiği insanlara verilmiş,kazanılmamış bir rütbedir


Hinduizm’deki karma doktrinine göre “iyiden iyi,kötüden kötü çıkar” Nirvana (Fena )İdeali ile tanrıda bütünleşme hakkını ,bireysel irade ile gerçekleşen faziletli bir yaşam sürdürmek belirlemez Çünkü kast sisteminin neresinde yer alacağına karar vermek,ferdi seçim ve gayrete bağlı değildir Yine de karma eğitimine göre ruhlar aşağı yukarı hareket ederek sonunda tenasüh çemberinden kurtulup nirvanaya ulaşabilirler Böylece inkarnasyonla başlayan tanrının varlıklara hululü reenkarnasyonla sonlanır


Hinduzm’e tepki olarak doğmuş olan Budizm önceleri bütün putların yıkılmasını hedeflemiştir Fakat dinin kurucusu olan Buda’nın kendisi binlerce heykeli ile putlaştırılmıştır Ahiret telakkisi bulunmayan dünyevi bir din olan Budizm bu yönüyle Vahdeti vucut’tan çok Vahdeti Mevcud’a yaklaşmıştır


b) Taoizm ve Konfüçyüsçülük’te de Tanrı Alemde İçkindir


Taoizm mistik panteist bir ilah anlayışına sahiptir Tao,tanrıdır O,alemden önce de varolan ve dünyayı yöneten sebeptir Görülemez,işitilemez,kavranılamaz Bu yaratıcı prensip, yin (evrendeki olumsuzlukar) ile yang(olumlular) arasındaki uyumun kaynağıdır Tao’dan bir doğar Birden iki İkiden üç: Yin,yang ve nefes Üçden de yaratılmış bütün evren Görüldüğü gibi alem bu doğu dininde tanrının bir uzantısıdır Bunun için panteist bir ideolojidir


c) Şintoizm’de Tanrı Telakkileri


Japonların ulusal dini olan Şintozm’de tanrı bütün eşyaya nufuz etmiştir Öyle ki,tanrıların sayısı sekiz milyona kadar ulaşmaktadır En büyük tanrı güneş tanrıçası Amaterasu’dur Şintoistler gök cisimleri,fırtına,ateş,gıda maddeleri ,ev,ocak,mutfak v b milyonlarca tanrısal tezahüre kutsiyet atfederler Ayrıca meslek tanrılarına,ölmüş atalarının ruhlarına da tanrısal nitelikler izafe ederler İmparatorun Amaterasu’nun soyundan(Ameterasu’nun halifesi ) geldiğine inanılan bu din de görüldüğü gibi tanrı ile alem arasında vahdet esasına göre üretilmiştir


C- Vahdet-i Şuhudçu Algılayış: Görünenlerin biriğini savunan akımdır Yalnızca bir olanın var olduğuna,başka bir şeyin olmadığına inanan vahdeti vucud’dan temelde bir farkı bulunmayan Şuhudçu ideoloji ise Kainatta yalnızca bir olanı görmek esasına dayalıdır


Bu akımı İmam Rabbani diye bilinen Ahmed Faruk Serhendi(Ö 1624,M), aslında Vahdeti Vucudu tenkit ederek kurmuştur Ona göre Vahdeti vucutçular tenzih(Allah’ı yarattıklarının noksan sıfatlarından beri tutma) akidesini reddedip teşbihi(Allah’ı yarattıklarına benzetme anlayışı )savunmuşlardır 48


Allah’ın en mükemmel bir şekilde kadınlarda müşahede edildiğini iddia edecek kadar haddini aşan Muhyiddin ibni Arabi teşbih görüşünü şöyle savunmaktadır: ”Allah maddeden soyut olarak hiçbir zaman müşahede edilemez Varlık bakımından mevcudatın aynısıdır Sonradan olma diye isimlendirilenler O’nun yüce zatının aynıdır ve O’ndan başkası değildir ”49


Rabbani’ye nisbet edilen eserin (Mektubat’ın) birinci mektubunda da Allah’ın kadınlara tecelli ettiği iddiaları yer almaktadır Böylece M A’rabi’den dört yüz yıl sonra onu ıslah etmek amacıyla ortaya çıkan Rabbani,kitabından hareketle iddiamızı temellendirdiğimizde, de V Vucud’u yeniden üretmiş olduğunu söyleyebiliriz


Vahdeti Vucud da V Şuhud da Alemi Allah’ın sıfatlarının bir tecellisi saymakta Alemde çokluğu reddetme esasını savunmaktadırlar Oysa Allah yarattıklarına benzemekten ,hulul ve tenasühten münezzehtir Allah akıl ile bilinebilir ,sınırlı duyularımız O’nun zatını değil ayetlerini kavramakla yükümlüdürBunun için Hz Musa’nın O’nu görme talebi reddedilmiştir 50



VII- Alem ile Allah’ın Vahdeti Değil, Ayetlerin Kulluğu Hakikati


Varlığın tek bir hakikate tanıklık etmesidir Buna göre mevcudatın hepsi yaratıcısının sonsuz kudretinin ve yüceliğinin birer şâhidi,delili ve kanıtıdır Şuhudçu öğretiye göre Allah maddeden de ruhdan da aşkındır O ,her şeyin değil ,her şey O'nundur


Kur’an’ı ile Rabbimizin bize öğrettiği Tevhid akidesine göre;O,soyut ve somut hiç bir varlığa benzemez Hiç bir şey O'na denk olamaz: ” Hiçbir şey O’na benzemez Yalnız O’dur,her şeyi işiten ,her şeyi gören ”(42/Şura,11 )


Allah ile vahdet temelli değil kulluk temelinde yaklaşma yolları aranmalıdır Allah birleşilecek,varılacak bir yerde değildir ki vahdet amaçlanıyor?O’nun rızasına doğru hiç bitmeyen sa’yler peşinde koşmak gerekir O’na varılmaz ,O’nun hoşnutluğuna ulaşılır Bir kula yaraşan da Allah’a somut ya da soyut bir menzil tayin edip oraya ulaşmak değildir


Her şey Allah içindir Dönüşümüz O’na doğrudur Rabbimizin somut ya da soyut bir mekanı yotur: ”Her can ölümü tadacaktır sonunda hepsi dönüp Bize gelecektir ”(29/Ankebut,57 )


“Huve” zamirinin bu ve benzeri ayetlerde “ila”harfi ceri ile birleşmesi tesadüfi değildir Eğer “fi “harfi ceri ile birleşseydi belki bir mekan,varılacak bir durak anlamı çıkarılabirlirdi Fakat zamirin “ila” ile terkibe girmesi ,bitip sona eren bir hali değil,devam eden bir eylemliliği ifade eder O halde insanın tanrıda fenası(yok olması)varsayımı temelsizdir Çünki Allah için soyut da olsa ,bir duraklama mekanı yoktur 51


Mistik panteizmi savunan ruhçu dinlerde Tanrı tamamen varlıklarla içkin olarak ele alınmaktadır Deist


(kullarının fiillerini denetlemeyen) ilah tasavvurunu savunan felsefeler ise ,sözde ilahı görünür alemden aşkınmış gibi göstererek, hayattan kovma endişesini taşımak suretiyle Laik ve Seküler siyasi akımlara doktrinel temel sağlamaktadırlar


Mubin bir ilahi vahiy kaynağına sahip bulunan İslam Dini ise, ne mistik panteistler gibi Allah’ı evrenle bir tutmaktadır,ne de deist laik akımlar gibi O’nu ulaşılmaz saymaktadır İnsana şah damarından yakın olan Allah’ın zatına ulaşılamaz Fakat rızasına kurbanlarla (yaklaşma vesileleri olan salih amellerle)ulaşılabilir


Enbiya suresi(21), 18-19 ayetlerde yaratması sürekli olan,hiç kesintiye uğramayan Allah’ın Hakkı Batıl’ın başına çaldığı ifade edilmektedir Nihai manada Batıl yok olucudur Alemdeki her şeyin sonlu olması ,batıla sürekli bir yok oluş yaşatılması ,Evren’deki varlıkların Yaratıcı’nın bir yansıması olduğu hipotezini işleyen vahdet-i vucutçuların iddiasını kökünden çürütmektedir



VIII- Allah’a Muvahhid Olarak İman’ın İnsan Hayatı üzerindeki Etkileri


İnsanın huzursuzluğunu sona erdiren Gönüllerdeki hastalıkların ilacıdır Ra’d suresi (13),28 ayetin muhkem beyanından anladığımıza göre Rabbimiz insan doğasını huzur ve doyumun O’nu anmaya ayarlamıştır O halde Allah’a layıkı ile iman etmek insanların dünya ve Ahiret mutluluğunun teminatıdır


Allah’a iman, benlik duygusuna yön vererek istikbarı önler,mütevazi bir kişiliğe büründürerek başkalarına haksızlık yapmaktan alıkoyar Kur’an’ın ilk suresi olan Alak ‘ta söz edilen Muttaki ve Mustağni karakterindeki iki insan tipi birbirlerinden Allah’a karşı sorumluluk duyup duymamak bakımından ayrılmaktadır Bu durumda mümin bireyin ilk sıfatı Takva olmaktadır Takva ise Rabbine arındırması için kalbinin bütün kapılarını açmak anlamını ihtiva etmektedir Yaratıcı olarak Allah’a teslim olan mümin, takvayı ahlak edinerek hem kendi taşıdığı değerlerin bilincine varmaktadır,hem de diğer varlıkları Allah’ın bir emaneti olarak görüp koruma şuuruna ermektedir


İnsanın kendi benliğini ve çevresindeki diğer canlıları,istiğna eylemi ile şımarıp azgınlaşan toplumsal siyasal alandaki müstekbir tağutlardan koruyabilmesi için; zalimlere karşı bilinç aşılayan,özgürleştirici cihad ve mücadele yöntemlerini öğreten Tevhid akidesinin muhkem ilkeleri üzerinde yükselen Allah inancına ihtiyacı vardır 52


Yüce bir ilahın gözetim ve denetimi altında olduğuna inanmak insana kendi arzu ve tutkularına biçim vermeyi ,düzenleme yapmayı öğretir İnsanın her isteğini meşru ve kutsal kabul eden Laik bir dünya görüşü olan Humanizm, Evren ve Tabiat üzerindeki sınırsız beşer tahakkümünün sorumlusudur İlahi adaletin yasaları ile tutkularına dengeleri gözetici bir yön vermeyen insanlığın şirk ideolojileri Rum suresi’nde açıklandığı gibi karada,denizde,havada ve diğer canlılar alemindeki fesadın baş sorumlusudur:


“Şu insanların kendi elleriyle yapıp ettikleri sonucunda karada ve denizlerde çürüme ve bozulma başladı’: bu şekilde Allah ,belki( doğru yola) geri dönerler diye’ yaptıklarının bazı kötü sonuçlarını onlara tattıracaktır ”(13/Rum,41 )


Hiçbir ölçü ve sınır tanımayan müstağni uygarlık felsefeleri,insan elinin ulaşabildiği her yerde sözde barış ve ıslahat adına Bakara suresinde işaret edildiği gibi,varolan tüm ilahi dengeleri bozmakta,yeni yetişen nesillerin ve gelecek kuşakların bilinçlerinde tamiri zor yaralar açmaktadır


“Onlara: ’yeryüzünde fesat yaymayın! denildiğinde ,biz sadece ıslah edicileriz’diye cevap verirler ”(2/Bakara,11 )53


Laik ve seküler uygarlığın zanni bilgi kaynakları insanoğlunun sorumsuzluğunu ve pervasızlığını kamçılamaktadır Biyolojiden psikolojiye,fizikten kimyaya kadar bir çok bilimin verileri ile Allah’ın dininin ve egemenliğinin yerine geçirilmeye çalışılan istikbar ideolojilerine kaynak sağlanmaya çalışılmaktadır Oysa bilginin bütün kaynaları ,bulandırılmadığı takdirde Allah’ın ilim hazinelerinden izler taşımaktadır


İnsan hareket ve davranışlarına etki etmeyen bir Allah inancının varlığı ile yokluğu birdir Tevhid akidesinden yoksun bir ilan takdir etmek neticede iki alan tasavvur etmeye götürür Birinde tanrının hakim olduğu ,diğerinde insanın ürettiklerinin hakim olduğu iki alan Böyle bir tanrı hakimiyetini paylaşan, ,söz geçiremeyen,niçin yarattığı belli olmayan ,yer yüzündeki egemenliğini zalim sultacılara bırakan bir ilahtır ki,Allah böyle tasavvur edilmekten müstağnidir


Edilgen tanrı tasavvur eden Laik felsefelerin savunucuları meydana gelen boşluğun farkında olacaklar ki,durumu kalp temizliği edilgen safasatası ile geçiştirmek istemektedirler Allah’ın peygamberler göndererek emirlerini yeryüzüne indirmesi gerçeği O’nun insan yaşamını da belirlemek isteyen bir ilah olduğunu göstermektedir Allah hiçbir şeyin denetiminden kaçamadığı ,her şeyin kendisine bağlı olduğu bir ilahtır 54


54--Sadece göklerde egemen bir ilah anlayışı batıldır Çünki Allah göklerin rabbi olduğu gibi yerin de rabbi ve malikidir: 42/Şura,53 Allah'ın emir ve buyrukları olmayan bir ilah olduğunu iddia etmek: 6/En’am,91 Bu batıl anlayışlar ve Rabbimizin yol gösterici mesajına kulak tıkayanlar Kıyamet’e kadar devam edecektir: 22/Hacc,55


İlahi hikmetin sözlü kaynağı olan Kur’an’ı Mecid’de müminlerin edinmeleri gereken ahlak ilkelerinin temelini,Heva’yı dizginlemek oluşturur Tüm eğilim ve arzularını ,bütün sevda ve isteklerini Allah için dizginlemekle yükümlü olan müslüman şahıslardan oluşan toplumlarda; insanlar ruhen ve bedenen haksız yere ölüme sürüklenmezler,insan hayatının yeni ışkın veren nesilleri fıtratlarında taşıdıkları değerlerini yitirmezler, insan şeytanlarının yok ettikleri mahremiyet ve kışkırttıkları çıplaklık küfrü ile fuhuş bataklığına sürüklenmezler,kapitalist büyüme modeli uğruna fabrikalarda sefalet ücretlerine mahkum edilmez,sokaklarda işşizlik ve açlık korkusu ile bir Pazar metaı olarak aşağılanmazlar


Takva eksenli Allah’a iman edenlerin, insanın insana ve türettiklerine kul olduğu bir düzene karşı verecekleri mücadele sonucunda Yaratıcı ile hanif fıtrata göre varettikleri arasına konulmuş engeller ortadan kalkacaktır Manevi kirliliğin bozgunculuğun örgütleyicisi olan zalim zorbaların, ürettikleri haksız çıkar aracı olan putlar maharetiyle yok ettikleri güvensizlik ortamları, yerini kölelik zincirlerinin kırıldığı ifsad engelerinin ortadan kaldırıldığı,adaletin yegane teminatı olan Tevhid inancı ile insanlar arasındaki engellerin ortadan kaldırıldığı ,iradenin özgürleştiği bir hayata bırakır