İstişarelerimiz Ne Kadar Sağlıklı?

İSTİŞARELERİMİZ NE KADAR SAĞLIKLI?

Rabia SULUK / DEĞERLERİMİZ



Meşveretsiz yapılan şeyden hayır gelmez” denir Ancak, muhakkak yapılması gerektiği hususunda en fazla ağızlarda dolaşıp da, en az uygulanan şey de istişaredir Üstelik kelimeyi en çok kullananlar da, en az uygulayanlar ne yazık ki Çünkü genelde bir şeyi yapan, onu pek dillendirmez


Bir konuda en iyi kararı verebilmek için; birçok bakış açısının bir araya toplandığı, beyin jimnastiğinin yapıldığı istişarenin çok faydalı olduğunu hepimiz biliyoruz Peki, neden onu uygulama noktasında bu kadar başarısızız? “Akıllar içinde en iyi akıl, benim aklım” mantığı, enenin gücü, ben bilirim havası yazık ki istişarenin, “istişaremsilik”ten kurtarılarak usulünce yapılmasına mani oluyor


İSTİŞARENİN FAYDALARI


Oysa hayatımızın her karesinde adımlarını adımlamamız gereken Efendimiz (sav) “Allah ve Rasulü’nün istişareye ihtiyacı olmadığını, fakat Allah Teala’nın bunu ümmetine bir rahmet kıldığını, istişare edenin doğruya ulaşmaktan mahrum kalmayacağını, terk edenin ise, hatadan kurtulamayacağını” (Beykaki); “Yapacağı işi ehli ile istişare edene, o işin en güzelinin nasip olacağını” (Taberani); “İnsanı pişman edenin, kendi görüşündeki ısrarı olduğunu” (İ Maverdi) belirtiyor Hasan-ı Basri Hazretleri ise istişarenin önemine şöyle dikkatleri çekiyor: “Vallahi, istişare eden kimseler, muhakkak önlerindeki tercihlerin en iyisine yönlendirilirler”


Kurallarına uygun hakiki istişare uyumlu çalışmayı sağladığı gibi gönülleri birbirine bağlar, muhabbetin oluşmasını sağlar Çünkü herkes kendisine ve fikirlerine değer verilmesinden hoşlanır İstişare kişiyi başarıya taşır Başkalarının fikirlerine saygılı olan ve başvuran kişi doğru karara ulaşmanın anahtarını elinde tutuyor demektir Çünkü ne kadar çok kişinin fikri alınırsa bakış açısı o kadar zenginleşir Fark edilmeyen, akla gelmeyen noktalar ortaya çıkar Ayrıca sorumluluk yükü paylaşılmış olur İstişare kişilerin kibrini kırmaya da vesile olur Kişi ancak ene’sinin terbiyesi nispetinde başkasının sözlerini dikkate alır Kendini beğenenler başkalarının görüşlerine önem vermeyip her konuda en iyi görüşün kendilerine ait olduğunu sanırlar Bu düşünce çoğu zaman hayır yapıyorum sanırken zarara uğratır


İSTİŞARE USULÜNCE OLMAZSA


Tek başına ya da kafa dengi ve yahut sadece konuyla alakalı kişiyle karar vermek, diğer sorumlu kişilerle istişare yapmamak hoş karşılanmaya çalışılsa dahi şu gözden kaçırılmamalı: Bırakın işin usulünü, sadece bu tarz bir davranış bile insanların bir süre sonra sabrını taşırır Farkında olunmasa dahi, bilinçaltı öfke birikimlerine yol açar Üstelik bu hoşnutsuzluğun, sonradan ekipte bir infilak etkisi yapıp, herkesi darmadağın etmesi de mümkün

Neden? Usulünce alınmayan kararlar sebebiyle içten içe konuşmalar başlar Bir süre sonra bu hoşnutsuzluk ikili, üçlü, dörtlü konuşmalara dönüşür En kötüsü de, sorumlu şahıslardan birilerinin artık dayanamayıp önce görevden, sonra o camiadan ve nihayet temsil ettiği görüşlerden uzaklaşması, en nihayetinde onları terk etmesidir Ne yazık ki küçük eleştirilerle başlayan sorunun ucunun imana kadar dayanması da mümkün Abartı gibi kulağa gelse de bunun örnekleri mevcut


İşin daha da vahim boyutu, birçok insanı çekip sarmalayan ve batıran fitnenin ortaya çıkması Ufacık bir kartopunun nasıl insanları, evleri altına alan bir çığa dönüşebildiği herkesin malumu Önemsiz gibi görünen bir kural ihlali de sonunda tam bir felakete sebebiyet verebiliyor “Bu benimle alakalı bir sorumluluk, kendi başıma şunun kararını versem ne olur ki” ya da “Şimdi herkesi bulamıyorum falanca arkadaşla da daha kolay karar verebiliyoruz, onunla konuşursam istişare yapmış olurum” demek hataların veya fitnenin başlangıç noktasını oluşturuyor Verilen bazı kararların alt kademede uluorta sorgulanması da başka bir fitne ateşini harlar yine Ancak istisnai olarak açıklanamayacak özel bir bilgi neticesi kararın bir şekilde çıkması gerekiyorsa hiyerarşideki amire itaat pozisyonu olabilir


EFENDİMİZ DE (SAV) İŞTİŞARE EDERDİ


M Saki Erol görüş tercihi konusunda şunları söylüyor: “Yüce dinimizdeki istişare sistemi diğer anlayışlardan farklı olarak, çoğunluk veya azınlık farkı gözetilmeksizin imkan dahilinde herkesin görüşünü almayı gerektirmekte Ayrıca, görüşler içinde tercihe sayan olanı parmak hesabıyla değil, derin ve tarafsız (akli) bir araştırma neticesi tespit edilir” Bunun örnekleri Efendimiz (sav) ve sonraki müminlerin uygulamalarıyla görülmüştür Örnekler çok ama biz tek bir örnekle yetinelim: Efendimiz (sav) Bedir Savaşı’nda, kendilerine en yakın kuyunun başında durur ve orayı karargah yapmak ister Ashaptan biri Peygamberimiz’e seçiminin vahiyle mi, yoksa bir harp taktiği olarak kendi görüşüyle mi olduğunu sorar Kendi görüşü olduğunu öğrenince de başka bir taktik söyler Bunun üzerine Efendimiz (sav) o sahabinin fikrini beğenerek savaş konumlanmasını o görüşe göre yapar


İstişareyle varılan netice hatalı bile çıksa, istişaresiz isabetli olandan daha kıymetlidir İstişaresiz netice güzel bile olsa, birçok kalp gümbürtüden kurtulamaz Öte yandan istişarede bulunanlar ihlasla hareket edip karar verirlerse, yanlış karar alınmış olsa dahi Allah Teala o işin neticesini hayra çevirebilir


FARKLI SESLERE TAHAMMÜL GEREK


Kalabalıkların bulunduğu yerlerde kuşkusuz tek görüş olamaz Muhakkak farklı sesler olacaktır Eleştirileri bulunacaktır Onları dinlemek gerekir Kendi hayatında tek başına karar almaya alışmış otoriter bir kişiliğin ise, bu özelliğini o grubun içinde ortaya çıkarmamak için azami ve hususi dikkat göstermesi gerekir Çünkü ağızlardan girip burunlardan çıkarak kendi kararını diğerlerine kabul ettirmek istişare değildir Buna olsa olsa despotluk denir