Hz. İbrâhim (A.S.)

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

Hz İBRÂHİM (as)
Kur'an-ı Kerim'de Allahu Teala'nın "Halil" dost diye nitelediği ulu'l-azm mertebesinde olan peygamber

Nuh (a

s)'un çocukları ve torunları, önce Irak'a yerleşmiş ve Fırat nehrinin yakın bir yerinde Babil şehrini kurmuşlardı

Daha sonra, burada yerleşmiş olanlardan bir grup ayrılıp Dicle kıyısında -bugün Musul şehrinin civarında- Ninova şehrini inşa etmişlerdi

Babil'deki halkın yerlileri olan Nabt kavmi, Süryanî dilini konuşmakta olup Babil şehrini de başkent yapmışlardı

Ninova'da ortaya çıkan Asur devletinde ise başkent Ninova olup, Babil'i hakimiyetleri altına almıştı

Bir süre sonra Babil'de, Keldanîler, Asurluların hakimiyetleri altında bulunan Nabt'ların ilim ve kültürüne sahip çıkmıştı

Babilliler, tek Allah'a inanmayıp putlara ve yıldızlara taparlardı

Putları ve yıldızları, ruhların sembolü olarak kabul ederlerdi

Onların bu inancına "Sabiîlik" denir

Sabiîlik; ruhlara ve meleklere ibadet esasından başlar ve giderek yıldızlara, aya, güneşe ve sonunda bunlar adına yapılmış putlara tapmağa varırdı

Babil'de putların hem yapılıp hem de tapıldığı puthaneler vardı

Bundan dolayı devlet yönetiminde bir puthane bakanı bile bulunurdu

İşte Allah, böyle inançtan yoksun ve medeniyetten uzak bir toplum olan Babil halkına İbrahim (a

s)'ı göndermişti

"İbrahim" kelimesinin manası "cemaat babası" demektir

Nitekim kendisinden sonra gelen peygamberle babası Hz

İbrahim'dir

Cemaatının "Allah'ın dostu" anlamına gelen "Halîlullah" ünvanına sahip İbrahim (a

s), "Ulü'l-azm" denilen büyük peygamberlerden biridir

"Ulü'l-azm" gayesine erişen diğer peygamberler ise Nuh (a

s), Musa (a

s), İsa (a

s) ve Muhammed (a

s)'dir

Hz

İbrahim'in "halilullah" lakabını alması Allah'a olan sevgi ve bağlılığındandır

Bir rivayete göre Hz

İbrahim insanlara karşı çok cömert olduğu ve onlardan hiçbir şey istemediği için "halilullah" diye nitelendirilmiştir

İbrahim (a

s)'ın nesebi hakkındaki rivayetler muhteliftir

Ancak rivayetlerin hepsi Sâm b

Nuh'a vardığında ittifak etmiştir

Babasının ismi Tarih lakabı Azerî'dir

Hz

ibrahim'in ismi Kur'an-ı Kerim'de yirmi beş sûrede altmış dokuz defa geçmiştir

Kur'an-ı Kerim'de Hz

İbrahim değişik isim ve sıfatlarla anılmış ve kendisinden övgüyle bahsedilmiştir

Kur'an'da da geçen sıfatlarının bazıları: Evvah (çok ah eden), Halim, Münib (Allah'a sığınan), Hanîf, Kanit (Allah'a kulluk eden), Şakir

Hz

Peygamber (s

a

s)'de Hz

İbrahim (a

s)'ın faziletini anlatırken şöyle der: "Kıyamet günü ilk elbise giydirilen kişi, İbrahim'dir

" (Buhari, Enbiya, 8)

"bir gece bana rüyamda her zaman gelen iki melek (Cibril ile Mikail) geldi

Bunlarla beraber gittik nihayet uzun boylu birinin yanına vardık, (Semaya doğru yücelen) boyunun uzunluğundan başını neredeyse göremeyecektim

O İbrahim (a

s) idi" (Buharî, Enbiya, 8)

İbrahim (a

s) Babil halkına uzun süre hak dini, dünyayı, ahireti, hayatı, ölümü ve yeniden dirilişi anlatmış, en yakını olan babasına ise bu meseleyi inceden inceye izah etmişti

Ancak başta babası Azer olmak üzere halk, İbrahim (a

s)'a inanmayıp inkar etmişti

İbrahim (a

s), babasının bu hareketine kızmamış, ona darılmamıştı

Hatta onun için Allah'tan rahmet dileyerek babasına karşı şöyle dedi: "Sana selam olsun! Senin için rabbımdan mağfiret dileyeceğim

Çünkü O, bana karşı lütufkardır" (Meryem, 19/47)

Bundan sonra İbrahim (a

s), baba ocağını terkederek oradan ayrıldı

Milletine, putların hiçbir fayda sağlayamayacağını pek çok kere söyleyen ve ancak Yüce Allah'ı üstün niteliklere sahip olduğunu bildiren İbrahim (a

s), milletinin kendisine inanmadığını görünce hemen Nemrud'a gitti

Kur'an-ı Kerîm'de ismi geçmeyen ve o sıralar milletinin başında bulunan Nemrud, sahip olduğu servet ve saltanatıyla kendini ilah sanmaktaydı

İbrahim (a

s), Nemrud'a Allah inancından bahsetti

Fakat o reddetti ve İbrahim (a

s

) ile Rabbi hakkında mükaşaya girişti

İbrahim (a

s) Allah Teala'nın hem dirilttiğini hem de öldürdüğünü söyleyince Nemrud, kendisinin de bunu yapmağa gücü yettiğini ifade eder

Nemrud, bunu ispat için, iki adamı getirtmiş, birini öldürmüş, diğerini bırakmış; böylece öldürmeğe ve diriltmeğe kadir olduğunu göstermişti

Bu defa İbrahim'(a

s

): "Allah güneşi doğudan getiriyor, sen de batıdan getirsene" (el-Bakara, 2/258) deyince Nemrud şaşırıp kalmıştı

Bir ara, Allah inancını kabule yanaşmayan halk, bir bayram günü adetleri üzere puthaneye yemek getirmiş, putlarının önüne koymuş, daha sonra da eğlenme yerlerine gitmişti

İbrahim (a

s)'ı de götürmek istemişler, ancak o, rahatsız olduğu gerekçesiyle gitmemişti

Onlar eğlence yerlerine gidince, puthaneye girip putların hepsini paramparça etmiş, içlerinden sadece en büyüğünü, ona baş vursunlar diye sağlam bırakmıştı

Bayram eğlenceleri biten halk, yine adetleri üzere yemeklerini almak için puthaneye gelmiş, ancak puthaneyi harabeye dönmüş bir durumda görünce, putları bu hale getirenin İbrahim (a

s

) olabileceğini düşünmüşler

İbrahim (a

s)'i çağırıp şu şekilde sorguya çekmişlerdir: "Ey İbrahim! Tanrılarımıza bu hareketi sen mi yaptın?" Hz

İbrahim bu soruya "Belki onu, şu -büyük-leri yapmıştır

Konuşabiliyorsa, onlara sorun!" şeklinde cevap verdi (el-Enbiya, 21/62-63)

Halk, putların cansız ve konuşamaz olduklarını itiraf edince İbrahim (a

s) tevhid inancını haykırırcasına şöyle dedi: "O halde Allah'ı bırakıp da size hiç bir fayda ve zarar veremeyecek olan putlara ne diye taparsınız? Size de, Allah'ı bırakıp taptıklarınıza da yazıklar olsun! Hala akıllanmayacak mısınız?" (el-Enbiya, 21/66-67)

İbrahim (a

s)'ın bu savunması, sapıklar tarafından onun suçlu duruma düşmesine yetmişti

Sapıkların lideri Nemrud, İbrahim (a

s)'ın öldürülerek veya yakılarak cezalandırılmasını teklif etmiş ve nihayet ateşte yakılmasına karar verilmişti

Hazırlanan ateşin alevi, en şiddetli ve hararetli duruma geldiğinde İbrahim (a

s)'ı mancınıkla fırlatıp ateşe attılar

Ancak ateşin ve her şeyin sahibi olan Allah, ateşe şöyle emir verdi: "Ey ateş İbrahim'e
karşı serin ve zararsız ol!" (el-Enbiya, 21/69)

Böylece İbrahim (a

s) ateşten kurtulmuş oldu

O sırada İbrahim (a

s)'a inanan tek bir kişi vardı; o da Lut (a

s) idi

Hz

Peygamber şöyle buyurmuştur: "İbrahim aleyhi's-salatü ve's Selam yalnız üç defa (te'vil ile başka bir manaya çevirerek) yalan söylemiştir

Bunların ikisi Aziz ve Celil olan Allah'ın zatı ve rızası için: Birisi (putperestlere) "ben hastayım" demesi öbürüsü de "Belki putların şu büyüğü bu işi işlemiştir" demesi

Resulullah üçüncüsü için de şöyle demiştir: "İbrahim günün birinde zevcesi Sâre ile birlikte azılı bir zalime uğramıştı" (Buharî, Enbiya, 8)

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

Hadisenin devamı şöyle anlatılmıştır

Hz

İbrahim amcasının kızı olan hanımı Hz

Sare ile birlikte Mısır tarafına seyahat ederken "Erdün" kasabasına gelmişler; şehrin kralı ile aralarında ilginç bir hadise geçmiştir

Ebu Hureyre, Peygamber (s

a

s)'den rivayet etmiştir

Hz

Peygamber şöyle anlatmıştır: "İbrahim (a

s) hanımı Sare ile birlikte bir şehre gelmişlerdi

O şehirde bir kral veya zalim bir idareci vardı

Bu zalime "İbrahim, yanında çok güzel bir kadınla şehre girdi" diye haber gönderdiler

Kral "ey İbrahim! yanındaki kadın neyin, kimindir?" diye sordurdu

İbrahim (a

s) (din) kardeşimdir" dedi

Sonra Sâre'ye gelip "sakın beni yalancı çıkarma, ben bunlara seni kız kardeşimdir dedim

Allah'a yemin ederim ki, yeryüzünde benden, senden başka iman eden hiç kimse yoktur" buyurdu

Sâre kralın yanına gelince kral (ona kötülük yapmaya) teşebbüs etti

Hz

Sâre kalktı abdest aldı, namaza durdu

Sonra şöyle dua etti: "Ya Rab! Ben sana ve senin peygamberine iman ettimse, ben kadınlığımı zevcimden başkasına karşı koruduysam (ki şu ana kadar böyleydim) benim üzerime şu kafiri musallat etme"

Kralın nefesi boğuldu; ayağıyla yere vurarak çırpınmaya başladı

Bunun üzerine Sâre "Allahım şayet bu adam ölürse bunu bu kadın öldürdü denilir" diye dua etti

Bunun üzerine adam rahatladı"

Bu hadise üç defa tekrarlandı

"Bunun üzerine melik etrafındakilere" siz bana şeytan göndermişsiniz

Bu kadını İbrahim (a

s)'e gönderiniz

Hacer'i de Sare'ye veriniz" dedi

Bunun üzerine Sâre Hz

İbrahim'in yanına gelerek ona (olayı anlattı) ve "Anladın mı! Allah kafiri zelil etti; bana bir cariyeyi de hizmetçi verdi" dedi (Buharî, Buyû, 100; Hibe, 36)

İbrahim (a

s), o ülkeden ayrıldıktan sonra pek çok yer gezdi

Sonunda Şam'da karar kıldı

Orada kendisine inananlar günden güne arttı

İbrahim (a

s)'e inanların oluşturduğu kitleye "İbrahim milleti" adı verildi

İbrahim (a

s) Babil'den ayrılacağı zaman, babası için Allahu Teala'dan bağışlanma dileyeceğini hatırlamış ve babasının affı için Allah'a şöyle yalvarmıştı: "Babamı da bağışla! Çünkü o sapıklardandır" (eş-Şuara, 26/86)

Babası da olsa kafirler için dua edilmeyeceğini bilen İbrahim (a

s) bunu, memleketinden ayrılırken verdiği sözden dolayı yapmıştı

İbrahim (a

s)'ın duası kabul edilmedi ve ayeti kerimede bu durum şöyle ortaya kondu: "Cehennemlik oldukları anlaşıldıktan sonra akraba bile olsalar puta tapanlar için mağfiret dilemek peygamberlere ve
mü'minlere yaraşmaz" (et-Tevbe, 9/113)

İbrahim (a

s)'in bundan sonraki yaşantısı Lut (a

s), İsmail (a

s) ve İshak (a

s) ile birlikte geçti

Bunlar hakkında Allahu Teala şöyle buyurur: "Onları buyruğumuz altında, insanları doğru yola götüren önderler yaptık; onlara iyi işler yapmayı, namaz kılmayı, zekat vermeyi vahyettik

Onlar bize kulluk eden kimselerdi" (el-Enbiya, 21/73)

Allah Teala, İbrahim (a

s)'a on sayfalık bir kitap da vermiştir

Uzunca bir süre yaşadıktan sonra, ömrünün sonlarına doğru Mısır'a gitti

İbrahim (a

s) vefat ettiğinde -kuvvetli rivayetlere göre- Kudüs yakınlarında Halilü'r-rahman denilen yerde defnedildi

Hanîflik: İbrahim (a

s)'in dinin temeli tevhide (Allah'ın birliğine) dayanıyordu

Ancak zamanla bu inanç unutulmuş ve putperestlik Araplar arasında tamamen yayılmıştı

Buna rağmen birkaç kişide tevhit akîdesinin izleri görülüyordu

Bunlara "Hanif" denirdi

Hanîf, batıldan uzak, Hakk'a yönelen ve tevhit inancı üzere bir Allah'ı tasdik eden kişi demektir

Kur'an-ı Kerim de "hanîf" kelimesi birkaç yerde geçer

"Hanif" kelimesi daha çok, Hz

İbrahim için Allah'a saf ve temiz bir şekilde ibadet eden bir kul anlamında kullanılmıştır

Haniflikle ilgili ayetlerde şu ifadeler bulunur: "Ve hanif olarak yüzünü dine doğrult ve sakın Allah'a ortak koşanlardan olma!" (Yunus 10/105) "Sonra da biz, Hanîf olan, müşriklerden olmayan İbrahim'in dinine uy, diye sana vahyettik" (en-Nahl, 16/123)

İslam'dan önce Arap toplumunda; Varaka b

Nevfel, Abdullah b

Cahş, Osman b

Hüveyris, Zeyd b

Amr, Kuss b

Saide gibi kişiler hanifler arasında bulunuyordu

Bunlar; cansız, dilsiz, hiçbir şeye güçleri yetmeyen putların önünde eğilmeyi, onlara yalvarmayı çirkin sayan kişilerdi

KAYNAK: HIZLI, Mefail; Şamil İslam Ansiklopedisi, Akit Gazetesi Yayını, C

IV, S

10-12

08-02-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Hz. İbrâhim (A.S.) Hz İBRÂHİM (as) Kur'an-ı Kerim'de Allahu Teala'nın "Halil" dost diye nitelediği ulu'l-azm mertebesinde olan peygamber Nuh (as)'un çocukları ve torunları, önce Irak'a yerleşmiş ve Fırat nehrinin yakın bir yerinde Babil şehrini kurmuşlardı Daha sonra, burada yerleşmiş olanlardan bir grup ayrılıp Dicle kıyısında -bugün Musul şehrinin civarında- Ninova şehrini inşa etmişlerdi Babil'deki halkın yerlileri olan Nabt kavmi, Süryanî dilini konuşmakta olup Babil şehrini de başkent yapmışlardı Ninova'da ortaya çıkan Asur devletinde ise başkent Ninova olup, Babil'i hakimiyetleri altına almıştı Bir süre sonra Babil'de, Keldanîler, Asurluların hakimiyetleri altında bulunan Nabt'ların ilim ve kültürüne sahip çıkmıştı Babilliler, tek Allah'a inanmayıp putlara ve yıldızlara taparlardı Putları ve yıldızları, ruhların sembolü olarak kabul ederlerdi Onların bu inancına "Sabiîlik" denir Sabiîlik; ruhlara ve meleklere ibadet esasından başlar ve giderek yıldızlara, aya, güneşe ve sonunda bunlar adına yapılmış putlara tapmağa varırdı Babil'de putların hem yapılıp hem de tapıldığı puthaneler vardı Bundan dolayı devlet yönetiminde bir puthane bakanı bile bulunurdu İşte Allah, böyle inançtan yoksun ve medeniyetten uzak bir toplum olan Babil halkına İbrahim (as)'ı göndermişti "İbrahim" kelimesinin manası "cemaat babası" demektir Nitekim kendisinden sonra gelen peygamberle babası Hz İbrahim'dir Cemaatının "Allah'ın dostu" anlamına gelen "Halîlullah" ünvanına sahip İbrahim (as), "Ulü'l-azm" denilen büyük peygamberlerden biridir "Ulü'l-azm" gayesine erişen diğer peygamberler ise Nuh (as), Musa (as), İsa (as) ve Muhammed (as)'dir Hz İbrahim'in "halilullah" lakabını alması Allah'a olan sevgi ve bağlılığındandır Bir rivayete göre Hz İbrahim insanlara karşı çok cömert olduğu ve onlardan hiçbir şey istemediği için "halilullah" diye nitelendirilmiştir İbrahim (as)'ın nesebi hakkındaki rivayetler muhteliftir Ancak rivayetlerin hepsi Sâm b Nuh'a vardığında ittifak etmiştir Babasının ismi Tarih lakabı Azerî'dir Hz ibrahim'in ismi Kur'an-ı Kerim'de yirmi beş sûrede altmış dokuz defa geçmiştir Kur'an-ı Kerim'de Hz İbrahim değişik isim ve sıfatlarla anılmış ve kendisinden övgüyle bahsedilmiştir Kur'an'da da geçen sıfatlarının bazıları: Evvah (çok ah eden), Halim, Münib (Allah'a sığınan), Hanîf, Kanit (Allah'a kulluk eden), Şakir Hz Peygamber (sas)'de Hz İbrahim (as)'ın faziletini anlatırken şöyle der: "Kıyamet günü ilk elbise giydirilen kişi, İbrahim'dir" (Buhari, Enbiya, 8) "bir gece bana rüyamda her zaman gelen iki melek (Cibril ile Mikail) geldi Bunlarla beraber gittik nihayet uzun boylu birinin yanına vardık, (Semaya doğru yücelen) boyunun uzunluğundan başını neredeyse göremeyecektim O İbrahim (as) idi" (Buharî, Enbiya, 8) İbrahim (as) Babil halkına uzun süre hak dini, dünyayı, ahireti, hayatı, ölümü ve yeniden dirilişi anlatmış, en yakını olan babasına ise bu meseleyi inceden inceye izah etmişti Ancak başta babası Azer olmak üzere halk, İbrahim (as)'a inanmayıp inkar etmişti İbrahim (as), babasının bu hareketine kızmamış, ona darılmamıştı Hatta onun için Allah'tan rahmet dileyerek babasına karşı şöyle dedi: "Sana selam olsun! Senin için rabbımdan mağfiret dileyeceğim Çünkü O, bana karşı lütufkardır" (Meryem, 19/47) Bundan sonra İbrahim (as), baba ocağını terkederek oradan ayrıldı Milletine, putların hiçbir fayda sağlayamayacağını pek çok kere söyleyen ve ancak Yüce Allah'ı üstün niteliklere sahip olduğunu bildiren İbrahim (as), milletinin kendisine inanmadığını görünce hemen Nemrud'a gitti Kur'an-ı Kerîm'de ismi geçmeyen ve o sıralar milletinin başında bulunan Nemrud, sahip olduğu servet ve saltanatıyla kendini ilah sanmaktaydı İbrahim (as), Nemrud'a Allah inancından bahsetti Fakat o reddetti ve İbrahim (as) ile Rabbi hakkında mükaşaya girişti İbrahim (as) Allah Teala'nın hem dirilttiğini hem de öldürdüğünü söyleyince Nemrud, kendisinin de bunu yapmağa gücü yettiğini ifade eder Nemrud, bunu ispat için, iki adamı getirtmiş, birini öldürmüş, diğerini bırakmış; böylece öldürmeğe ve diriltmeğe kadir olduğunu göstermişti Bu defa İbrahim'(as): "Allah güneşi doğudan getiriyor, sen de batıdan getirsene" (el-Bakara, 2/258) deyince Nemrud şaşırıp kalmıştı Bir ara, Allah inancını kabule yanaşmayan halk, bir bayram günü adetleri üzere puthaneye yemek getirmiş, putlarının önüne koymuş, daha sonra da eğlenme yerlerine gitmişti İbrahim (as)'ı de götürmek istemişler, ancak o, rahatsız olduğu gerekçesiyle gitmemişti Onlar eğlence yerlerine gidince, puthaneye girip putların hepsini paramparça etmiş, içlerinden sadece en büyüğünü, ona baş vursunlar diye sağlam bırakmıştı Bayram eğlenceleri biten halk, yine adetleri üzere yemeklerini almak için puthaneye gelmiş, ancak puthaneyi harabeye dönmüş bir durumda görünce, putları bu hale getirenin İbrahim (as) olabileceğini düşünmüşler İbrahim (as)'i çağırıp şu şekilde sorguya çekmişlerdir: "Ey İbrahim! Tanrılarımıza bu hareketi sen mi yaptın?" Hz İbrahim bu soruya "Belki onu, şu -büyük-leri yapmıştır Konuşabiliyorsa, onlara sorun!" şeklinde cevap verdi (el-Enbiya, 21/62-63) Halk, putların cansız ve konuşamaz olduklarını itiraf edince İbrahim (as) tevhid inancını haykırırcasına şöyle dedi: "O halde Allah'ı bırakıp da size hiç bir fayda ve zarar veremeyecek olan putlara ne diye taparsınız? Size de, Allah'ı bırakıp taptıklarınıza da yazıklar olsun! Hala akıllanmayacak mısınız?" (el-Enbiya, 21/66-67) İbrahim (as)'ın bu savunması, sapıklar tarafından onun suçlu duruma düşmesine yetmişti Sapıkların lideri Nemrud, İbrahim (as)'ın öldürülerek veya yakılarak cezalandırılmasını teklif etmiş ve nihayet ateşte yakılmasına karar verilmişti Hazırlanan ateşin alevi, en şiddetli ve hararetli duruma geldiğinde İbrahim (as)'ı mancınıkla fırlatıp ateşe attılar Ancak ateşin ve her şeyin sahibi olan Allah, ateşe şöyle emir verdi: "Ey ateş İbrahim'e karşı serin ve zararsız ol!" (el-Enbiya, 21/69) Böylece İbrahim (as) ateşten kurtulmuş oldu O sırada İbrahim (as)'a inanan tek bir kişi vardı; o da Lut (as) idi Hz Peygamber şöyle buyurmuştur: "İbrahim aleyhi's-salatü ve's Selam yalnız üç defa (te'vil ile başka bir manaya çevirerek) yalan söylemiştir Bunların ikisi Aziz ve Celil olan Allah'ın zatı ve rızası için: Birisi (putperestlere) "ben hastayım" demesi öbürüsü de "Belki putların şu büyüğü bu işi işlemiştir" demesi Resulullah üçüncüsü için de şöyle demiştir: "İbrahim günün birinde zevcesi Sâre ile birlikte azılı bir zalime uğramıştı" (Buharî, Enbiya, 8)

08-02-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Hz. İbrâhim (A.S.) Hadisenin devamı şöyle anlatılmıştır Hz İbrahim amcasının kızı olan hanımı Hz Sare ile birlikte Mısır tarafına seyahat ederken "Erdün" kasabasına gelmişler; şehrin kralı ile aralarında ilginç bir hadise geçmiştir Ebu Hureyre, Peygamber (sas)'den rivayet etmiştir Hz Peygamber şöyle anlatmıştır: "İbrahim (as) hanımı Sare ile birlikte bir şehre gelmişlerdi O şehirde bir kral veya zalim bir idareci vardı Bu zalime "İbrahim, yanında çok güzel bir kadınla şehre girdi" diye haber gönderdiler Kral "ey İbrahim! yanındaki kadın neyin, kimindir?" diye sordurdu İbrahim (as) (din) kardeşimdir" dedi Sonra Sâre'ye gelip "sakın beni yalancı çıkarma, ben bunlara seni kız kardeşimdir dedim Allah'a yemin ederim ki, yeryüzünde benden, senden başka iman eden hiç kimse yoktur" buyurdu Sâre kralın yanına gelince kral (ona kötülük yapmaya) teşebbüs etti Hz Sâre kalktı abdest aldı, namaza durdu Sonra şöyle dua etti: "Ya Rab! Ben sana ve senin peygamberine iman ettimse, ben kadınlığımı zevcimden başkasına karşı koruduysam (ki şu ana kadar böyleydim) benim üzerime şu kafiri musallat etme" Kralın nefesi boğuldu; ayağıyla yere vurarak çırpınmaya başladı Bunun üzerine Sâre "Allahım şayet bu adam ölürse bunu bu kadın öldürdü denilir" diye dua etti Bunun üzerine adam rahatladı" Bu hadise üç defa tekrarlandı "Bunun üzerine melik etrafındakilere" siz bana şeytan göndermişsiniz Bu kadını İbrahim (as)'e gönderiniz Hacer'i de Sare'ye veriniz" dedi Bunun üzerine Sâre Hz İbrahim'in yanına gelerek ona (olayı anlattı) ve "Anladın mı! Allah kafiri zelil etti; bana bir cariyeyi de hizmetçi verdi" dedi (Buharî, Buyû, 100; Hibe, 36) İbrahim (as), o ülkeden ayrıldıktan sonra pek çok yer gezdi Sonunda Şam'da karar kıldı Orada kendisine inananlar günden güne arttı İbrahim (as)'e inanların oluşturduğu kitleye "İbrahim milleti" adı verildi İbrahim (as) Babil'den ayrılacağı zaman, babası için Allahu Teala'dan bağışlanma dileyeceğini hatırlamış ve babasının affı için Allah'a şöyle yalvarmıştı: "Babamı da bağışla! Çünkü o sapıklardandır" (eş-Şuara, 26/86) Babası da olsa kafirler için dua edilmeyeceğini bilen İbrahim (as) bunu, memleketinden ayrılırken verdiği sözden dolayı yapmıştı İbrahim (as)'ın duası kabul edilmedi ve ayeti kerimede bu durum şöyle ortaya kondu: "Cehennemlik oldukları anlaşıldıktan sonra akraba bile olsalar puta tapanlar için mağfiret dilemek peygamberlere ve mü'minlere yaraşmaz" (et-Tevbe, 9/113) İbrahim (as)'in bundan sonraki yaşantısı Lut (as), İsmail (as) ve İshak (as) ile birlikte geçti Bunlar hakkında Allahu Teala şöyle buyurur: "Onları buyruğumuz altında, insanları doğru yola götüren önderler yaptık; onlara iyi işler yapmayı, namaz kılmayı, zekat vermeyi vahyettik Onlar bize kulluk eden kimselerdi" (el-Enbiya, 21/73) Allah Teala, İbrahim (as)'a on sayfalık bir kitap da vermiştir Uzunca bir süre yaşadıktan sonra, ömrünün sonlarına doğru Mısır'a gitti İbrahim (as) vefat ettiğinde -kuvvetli rivayetlere göre- Kudüs yakınlarında Halilü'r-rahman denilen yerde defnedildi Hanîflik: İbrahim (as)'in dinin temeli tevhide (Allah'ın birliğine) dayanıyordu Ancak zamanla bu inanç unutulmuş ve putperestlik Araplar arasında tamamen yayılmıştı Buna rağmen birkaç kişide tevhit akîdesinin izleri görülüyordu Bunlara "Hanif" denirdi Hanîf, batıldan uzak, Hakk'a yönelen ve tevhit inancı üzere bir Allah'ı tasdik eden kişi demektir Kur'an-ı Kerim de "hanîf" kelimesi birkaç yerde geçer "Hanif" kelimesi daha çok, Hz İbrahim için Allah'a saf ve temiz bir şekilde ibadet eden bir kul anlamında kullanılmıştır Haniflikle ilgili ayetlerde şu ifadeler bulunur: "Ve hanif olarak yüzünü dine doğrult ve sakın Allah'a ortak koşanlardan olma!" (Yunus 10/105) "Sonra da biz, Hanîf olan, müşriklerden olmayan İbrahim'in dinine uy, diye sana vahyettik" (en-Nahl, 16/123) İslam'dan önce Arap toplumunda; Varaka b Nevfel, Abdullah b Cahş, Osman b Hüveyris, Zeyd b Amr, Kuss b Saide gibi kişiler hanifler arasında bulunuyordu Bunlar; cansız, dilsiz, hiçbir şeye güçleri yetmeyen putların önünde eğilmeyi, onlara yalvarmayı çirkin sayan kişilerdi KAYNAK: HIZLI, Mefail; Şamil İslam Ansiklopedisi, Akit Gazetesi Yayını, CIV, S10-12