Zemzemin Çıkarılması Ve Beytü'i-Atîk'in (Kabe'nin)

Zemzemin Çıkarılması ve Beytü'I-Atîk'in (Kabe'nin) Yapılması:


Hacer, bu ıssız çöl yerinde tek başına kalmıştı İsmail'i emziriyor ve kendisi de, Hz İbrâhîm (as)'m kendileri için bı*raktığı kırbadaki sudan içiyordu Nihayet kırbadaki su tüke*tince, hem kendisi ve hem de çocuğu susadı Hacer, çocuğu*nun susuzluktan dolayı toprak üstünde sızlanarak yuvarlandı*ğına bakmaya başladı Bu acıklı manzarayı görmemek için, oradan kalkıp ileriye doğru koştu Oraya en yakın tepenin, safa tepesi olduğunu gördü Tepenin üstüne çıktı; sonra bir kimseyi görür ümidiyle oradan vadiye baktı Ama vadide hiçbir kim-seVi göremedi Safa'dan vadiye indi Vadinin ortasına geldi*ğinde bütün gücünü topladı ve sonra da yorgun kimse gibi koş*tu ve vadiyi aştı Merve tepesine ulaştı Tepenin üstüne çıktı Sonra bir kimseyi görür ümidiyle etrafa göz gezdirdi Ama hiç kimseyi göremedi Hacer bu şekilde (Safa ile Merve arasında) yedi defa gitti-geldi[57]


Bir ara Merve tepesi üstünde iken bir ses işitti ve sesin sa*hibine:


- "Ey ses sahibi! Eğer sen, yardım edecek güç ve kuvvette, isen bize yardım et! (Eğer yetişip yardım etmezsen, ben ve ya*nımdaki oğlum helak olup gideceğiz) diye seslendi Bir de ne görsün, bugünkü zemzem kuyusunun yerinde bir melek, topu-ğuyla -yada kanadıyla- toprağı kazıyor Nihayet suyu çıkardı Hacer hemen zemzemin çıktığı yere gelerek suyun etrafa akıp gitmemesi için etrafını,toprakla çeviriyor ve eliyle de suyu to*parlamaya çalışıyor, bir yandan da suyu avuçlayarak kırbasını doldurmaya devam ediyordu Su avuçlandıktan sonra yine ye*rinden kaynıyordu


Hacer, bu sudan içti ve çocuğunu da emzirdi Melek de:


- "Ey Hacer! Telef ve helak olmaktan korkma İşte şurası -yerden yüksek bir kum tepesine işaret ederek- Allah'ın evi*dir O evi, bu çocuk ile babası yapacaktır Doğrusu Allah o işin ehlini telef etmez!" dedi Daha sonrada melek, oradan kaybo*lup gitti


Beytullah'm yeri, (o sırada) tepe gibi olup yerden yük*sekteydi Uzun zaman seller, sağını-solunu kazıyıp götür*müştü


Kuşlar suya doğru yönelmeye başlayıp onun etrafında dö*nüp duruyorlardı Hacer'de bu şekilde yaşarken günün birinde Cürhümlülerden bir topluluk bugünkü Mekke'nin bulunduğu yerden geçerken uzaktan, kuşların zemzemin bulunduğu yerde dönüp durduklarını gördüler


"Bu kuş, bir suyun üzerinde dolaşmaktadır Oysa biz va*diyi susuz bir yer olarak bilirdik" dediler Bir ya da iki haber*ciyi, kuşların dönüp durdukları yere gönderdiler Haberciler, zemzemin çıktığı yere doğru geldiklerinde bir de ne görsünler! Issız bir çöl vadisinde bir kadın ve oğlu Üstelik yanlarında bir de su çıkmaktaydı


Haberciler hemen geri dönüp geride kalanlara orada su gördüklerini söylediler Bunun üzerine bütün kafile oraya yö*neldi Onlar geldiklerinde Hacer, zemzem suyunun yanın*daydı Ona:


- "Senin yanında konaklayıp yerleşmemize izin verir mi*sin?" diye sordular O da:


- "Bu su için bizden bir hak (yani mülkiyet) talebinde bu*lunmamanız şartıyla evet!" diyerek izin verdiğini açıkladı On*larda Hacer'in bu şartına karşılık:


- "Evet" dediler


Hacer'in ve oğlunun görüşecek ve konuşacak birilerine ih*tiyaç duydukları bir sırada Cürhürnlülerin gelişi, Hacer'i se*vindirmişti Cürhümlüîerde oraya yerleştiler Akrabalarına da haber saldılar Onlarda yanlarına gelip yerleştiler Böylece o-raya bir kısım hane halkı yerleşmiş oldu


Daha sonra Mekke'de[58] evler çoğaldı Hacer'in oğlu İs*mail'de büyüyüp delikanlılık çağma geldi ve Cürhümiülerden birisinin kızıyla evlendi Aynı zamanda onlardan Arapça'yı da Öğrenmişti Mekke, ıssız çöllükten ve vahşi bir yer olmaktan kurtulmuştu Çünkü Cürhürnlülerin oraya yerleşmelerinden itibaren sakinleri çoğalmıştı


Bir müddet sonra Hacer vefat etti[59]


Hz îbrâhîm (as) ise Hacer'den ve oğlundan uzak bir yer olan Filistin ülkesinde hayatını devam ettiriyordu Sayısız se*nelerin acılarından sonra Hz İbrahim (as), hanımı Hacer'i ve oğlu İsmail'i bir gece rüyasında gördü ve kalbi, onların hasre*tiyle yanıp tutuşmaya başladı Hasretini ve özlemini gidermek için sahraları ve ıssız çölleri yürüyüp geçti Nihayet Mekke'ye vardı[60] Fakat karısını bulamadı Zira kansı, kendisi Filis*tin'de iken vefat etmişti Oğlunu ise okunu yontup düzeltir bir vaziyette buldu Hz İbrâhîm (as), oğlunu görünce onu tamdı ve ona hemen sarıldı Yani bir babanın hasretini ve özlemini gidermek için oğluyla yaptığı gibi onun aynısını yaptı Daha sonra oğluna;


- "Ey İsmâîl! Yüce Allah bana önemli bir işi emretti" dedi İsmail'de:


- "Allah sana, ne yapmamı emrettiyse hemen onu yerine getir" dedi Hz İbrâhîm:


- "Sen bana, bu işte yardım edeceksin" dedi İsmail'de:


- "Bende sana yardım ederim" dedi Hz İbrâhîm (as):


- "Allah bana, kendisi için orada -eliyle zemzeme yakın, yerden yüksek tepeyi yani bugünkü Beytulîah'm yerini işaret ederek- bir ev (yani Kabe'yi)[61] yapmamı emretti" dedi


Bunun üzerine ikisi birlikte Kabe'nin temellerini kazmaya başladı Hz İsmâîl taşları getiriyor, Hz İbrahim ise Kabe'nin duvarlarını örüyordu Kabe'nin duvarları yüksekliğinde Hz İbrahim (as)'ın uzanıp kaldırması zorlaşmca bugün "Makam-ı İbrâhîm" diye anılan taşı[62] Hz İsmâîl getirip Hz îbrâhîm (as)'ın ayağının altına iskele gibi koydu Hz İbrahim'de onun üzerine çıkarak yapı işine devam etti Hz İsmâîl ise babasına taş getirip vermeye devam etti Böylece taş, Kabe'nin yapımı bitinceye kadar Hz İbrâhîm (as)'m ayağı altında Kabe'nin her tarafına dolaştırıldı Kabe'nin yapımı[63] bittikten sonra her iki*si, Yüce Allah'a şöyle dua ettiler:


"Ey Rabbimiz! Bizden (yapmış olduğumuz şu hizmeti) ka*bul et Doğrusu hakkıyla işiten ve kemaliyle bilen sensin sen!"(Bakara: 2/127)


Böylece şerefli Kabe'nin yapımını bitirdiler[64] İşte Mek-ke-i Mükerreme, bu zamandan itibaren imar edilmiş ve Allah orayı koruyup muhafaza etmiştir[65]







[57] Bugün Mekke'ye hacı olmak için giden insanlar; Hz Hacer'den kalma bu sayı yaparak Safa ile Merve arasında gidip gelirler, (ç)


[58] "Mekke" kelimesi, Kur'ân-ı Kerîm'in iki yerinde geçmektedir AVİ İrnrân: 3/96 ve Feth: 48/24 Mekke vo Bekke isimlerinin, imla ve telaffuz farkına rağmen aynı yere verîien isim olduğunu söyleyen tarihçiler bulunduğu gibi; Mekke'nin, Harem sınırlan ile birlikte tüm bölgeyi içine alan umumi bir isim; Bekke'nin ise sadece Beytullah'in veya Mescidi Haram'ın ismi olduğunu söybyen tarihçilerde vardır Mekke'ye, günahları eksilttiği veya giderdiği ve orada zulüm yapaılan helak ettiği, zorbaların ve zalimlerin boyunlarını kırdığı, kibir ve gururları yok ettiği ve insanlar orada toplanıp biriktiği, için "Mekke" ismi verilmiştir


M Asım Koksal, Peygamberler Tarihi, 1/182 (ç)


[59] Hz Hacer bugün Kabe'nin bitişiğinde yarım daire şeklinde bir duvarla çevrili i'Hicr" diye anılan yerde gömülür,(ç)


[60] Hz İbrâhîm (as)'ın Mekke'ye dördüncü gelişiydi Hz îsmâîl (as) bu sırada 30 Maşında bulunuyordu İşte Hz, İbrâhîm (as), bu gelişinde oğlu Hz İsmâîl (as) ile Kabe'yi inşa etmiştir Diğer iki gelişinde oğlu Hz İsmâîl (as) ile buluşamamıştı Bu üa gelişi de -daha önce geçen- Buharı"nin rivayet ettiği hadiste geçmiştir, (ç)


[61] "Kabe"ye, Kabe denilmesinin sebebi, dört köşeli olduğu yahut Mekke'de kum*lan ilk bina olması itibariyle veya çevresinden tepe gibi yükseklik bulunduğu için verilmiştir Esasen Araplar, her yüksek eve "Kabe" derlerdi, (ç)


[62] Hz İbrâlıîm (as), bu taşın üzerinde durmuş olduğu içindir ki ona "Makam-ı İbrâhîm" ismi verilmiştir, (ç)


[63] Rivayetlere göre Kabe 11 defa yapılmıştır:


1 Yüce Allah, gök halkının Beyt-i Ma'muru tavaf ettikleri gibi yeryüzü halkının da tavaf ve ziyaret etmeleri için Beyt-i Ma'mur'un yeryüzündeki bir örneği olması üzere melekleri gönderip ilk Kabe'yi yaptırmıştır


2 Kabe'nin ikinci yapılışı, Hz Adem (as) tarafından dır


3 Hz Adem (as)'ııı vefatından Hz Adem'in oğullan Kabe'yi taş ve şmur ile tekrar yapmışlardır


4 Tufan ile Kabe'nin binası yok olduğundan dolayı Hz îbrâhîm (as) ve oğlu Hz İsmâîl (as) tarafından inşa edilmiştir


5 Üzerinden zaman geçip yıkılınca Kabe'yi bu seferde Amalikalılar yemiştir


6 Bu defa Cürhümlüler tarafından yapılmıştır


7 Kusayb Kilâb tarafından yapılmıştır


8 Kureyşliler tarafından yapılmıştır


9 Abdullah b Zübeyr tarafından yapılmıştır


10 Haccâc-ı zalim tarafından yapılmıştır


11 Osmanlı padişahlarından Ahmed ve oğlu Murad tarafından yapılmştırAyrıca günümüzde Kabe'nin etrafında yeni düzenlemeler yapılmaktadır Kabe'yle ilgili bilgiler için bkz: Bakara: 2/127-129; Âl-i İmrân: 96-97 (ç)


[64] Buharî, Enbiyâ 12 (3, 4; 6); İbn Hacer el-Askalani Fethö'1-Bâri, 6/396


[65] Hz İbrâhîm (as), Kabe'nin yapımı sırasında bugün Hacerü'l-Esved" denilen taşı da yerine yerleştirmişti Rivayete göre, Hacerü'l-Esved taşı, cennetten Hz Adem (as)'m yanında gelmişti Hacerü'l-Esved taşı cennetten çıktığı zaman kardan daha ak olduğu halde Adem oğullarının müşrik ve kafir olanları onu günahları ile ka*rartmış (Müsned, 1/307; Tirmizî ve îbn Mâce) her cahiliyet ve İslam devrinde birbi*ri ardınca meydana gelen yangınlarda o taş daha kara bir haîe gelmiştir(ç)


Muhammed Ali Sâbûnî, Peygamberler Tarihî, Ahsen Yayınları: 370-375