İslâm'da İbadet Kavramı Ve Namaz

[ İslâm'da İbadet Kavramı ve Namaz ]
Allah Teâlâ Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyuruyor:
"Ey insanlar! Sizi ve sizden öncekileri yaratan Rabbinize ibadet ediniz Umulur ki, korunmuş olursunuz"1
İbadet bizi yaratan ve pek çok Iütuflarda bulunan Allah Teâlâ'ya bir teşekkürdür İnsan, iyiliklerini gördüğü kimselere karşı daima kendisini borçlu görür ve her vesile ile bu borcunu - gördüğü iyiliğe karşılık vermek sûretiyle - ödemek ister ve bundan haz da duyar Halbuki insanın bu konuda en çok minnet duyması Iâzım gelen, hiç şüphe yok ki, Yüce Allah'tır Çünkü insan, O yüce yaratıcının sayısız nimetlerine erişmiş olarak dünyaya gelmiştir Allah Teâlâ onu en güzel sûrette yaratmış ve evrende olan her şeyi onun emrine vermiştir Yeri ve gökleri ve bunlarda olan her şeyi insana hizmet için varetmiştir Nitekim Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyurulmuştur

"Gökleri ve yeri yaratan, gökten suyu indirip onunla rızık olarak size her türlü meyveler çıkaran, izniyle denizde yüzüp gitmeleri için gemileri emrinize veren, nehirleri de size akıtan ancak Allah'tır Adetleri üzere seyreden güneşi ve ayı size faydalı kılan, geceyi ve gündüzü istifadenize veren yine Allah'tır O, size istediğiniz her şeyden verdi Eğer Allah'ın nimetini sayacak olursanız sayamazsınız Doğrusu insan çok zâlim, çok nankördür"2
Allah Teâla, kendisine bu kadar nimetleri verdiği insan, O'na hamdetmek ve şükretmek durumundadır İşte buna ibadet diyoruz
Evet, hiçbir şeye muhtaç olmayan Allah'ın, insanların ibadetine de ihtiyacı yoktur Aksine buna muhtaç olan insandır Çünkü ibadetler her şeyden önce insan hayatını disiplin altına alır İnsanın belli zamanlarda yerine getirmekle yükümlü olduğu ibadetler, insanı başı boşluktan ve sorumsuzluktan kurtarır Her işinde Allah'ın gözetim ve denetimini gönlünde duymasını sağlar Sorumluluk duygusu böylece gelişen insanın toplum içindeki davranışları ve olaylar karşısındaki tavırları ölçülü olur
Diğer taraftan ibadetler, insanın ruhî ve manevî terbiyesine de hizmet eder Başkalarına karşı kötü duygu ve düşüncelerden arınmasını sağlar Başkalarıyla olan ilişkilerinde haksızlıklardan sakınmasına yardımcı olur
İbadet, Allah'ın, insanlar üzerindeki hakkıdır Nitekim Peygamberimiz Muâz b Cebel'e (Allah ondan razı olusun):

- Muaz! Allah'ın kulları üzerindeki hakkı nedir, bilir misin? dedi Muâz:
- Allah ve Rasûlü daha iyi bilir, diye cevap verdi Peygamberimiz:
- Allah'a ibâdet etmeleri ve O'na hiçbir şeyi ortak koşmamalarıdır buyurdu
Sonra peygamberimiz tekrar sordu
- Allah'a ibadet ettikleri takdirde, kulların Allah üzerindeki hakkı nedir, bilir misin? dedi
Muâz'ın
- Allah ve Rasûlü daha iyi bilir, demesi üzerine peygamberimiz:
- "Onlara azab etmemektir",3 buyurdu
İbadet, Allah'ın insanlar üzerindeki hakkı olduğu içindir ki, Allah'tan başkasına -kim olursa olsun- ibadet edilmez Allah'tan başkasına ibadet etmek veya Allah'a yapılan ibadete başkasını ortak kılmak, en büyük günah sayılmış, bundan tövbe etmedikçe Allah Teâlâ'ın bu günahı bağışlamayacağı Kur'an-ı kerim'de bildirilmiştir
İbadetle, erginlik çağına gelmiş aklı başında müslüman olan kadın ve erkekler yükümlüdür Bu yükümlülük, ölünceye kadar devam eder Nitekim Kur'an-ı Kerim'de:
"Sana ölüm gelinceye kadar Rabbine ibadet et"4 buyurulmuştur
İbadetlerin içerisinde namaz, başta gelir
İslâm'da beş temel ibadet vardır Bunlardan birisi namazdır
Namazın Arapçası "salât'' tır "salât"ın sözlük anlamı dua demektir Nitekim Kur'an-ı Kerim'de:
"Onlara salât et (yani dua et) çünkü senin salâtın (yani duan) onlar için sukûnettir"5 buyurulmuştur ki, buradaki "salât'' dua anlamındadır
"Peygamberimize salât ve selâm olsun" dediğimiz zaman da bu manayı anlarız
Dindeki anlamı ise, peygamberimizin öğrettiği şekilde "Allahü Ekber" sözü ile başlayıp selâm ile biten özel fiil ve sözlerden ibaret olan bir ibadetin adıdır
Namaz farzdır Allah'ın kesin emridir Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyurulmuştur

"Namazı kılın zekatı verin"6

"Şüphesiz namaz, müminler üzerine vakitli olarak farz kılınmıştır"7

"Onlar, dini sadece Allah'a hâlis kılarak, Allah'ı birleyerek, ancak Allah'a ibadet etmekle, namazı kılmakla ve zekâtı vermekle emrolunmuşlardır İşte dosdoğru din budur"8
Peygamberimiz de konu ile ilgili olarak şöyle buyurmuştur:

"İslâm beş esas üzerine kurulmuştur: Allah'tan başka tanrı olmadığına ve Muhammed'in Allah'ın peygamberi olduğuna şehadet etmek,namaz kılmak, haccetmek ve Ramazan orucunu tutmaktır"9
Beş vakit namaz, peygamberimize peygamberlik geldikten yaklaşık 11,5 yıl sonra Mirac'da farz olmuştur Namaz, erginlik çağına gelen ve aklı başında olan her kadın ve erkek müslümana farzdır
Erginlik çağına gelmemiş olan çocuklara namaz farz değil ise de, yedi yaşından itibaren namaza başlatılmaları, alışkanlık kazanmaları açısından yararlı olur
Peygamberimiz şöyle buyurmuştur

"Çocuklarınıza yedi yaşına geldiklerinde namaz kılmalarını öğütleyin"10
Böylece çocuklar, erginlik çağına gelip namaz kendilerine farz olunca, namaza karşı yabancılık çekmiş olmazlar
Namaz, Allah'a karşı yapılması gereken kulluk görevlerinin en önemlisidir Çünkü Allah, imandan sonra namazdan daha üstün bir ibadeti emretmemiştir Namaz, Kur'an-ı Kerim'in pek çok yerinde ,çeşitli vesilelerle geçmektedir Namaz, kalp, söz ve beden ile yapılan ibadetleri bir araya toplamış bulunmaktadır
Namazın insan için pek çok yararları vardır Çünkü Allah Teâlâ, bizlere yararı olmayan birşeyi emretmemiştir Zira, Allah Teâlâ hiç bir şeye muhtaç değildir İhtiyacı olan biziz, yapılmasını istediği her şeyde bizler için pek çok yararlar vardır Kısaca namazın bazı yararlarına işaret edelim

1 Namaz Allah'ı Hatırlatır
İnsan, başkasına el avuç açmadan muhtaç olmadan yaşamak için çalışmak zorundadır Kendisini çalışmaya veren kimse ise çoğu zaman ölümü ve ölüm ötesindeki hesabı unutur Bu yüzden heran günah işleyebilir ve günah işlemeyi âdet haline getirebilir Bunun en güzel örneği, kumarbazlar ile zevk ve eğlenceye aşırı düşkün olanlardır Bunlar, kumar oynamaktan, içki içmekten, zevk ve eğlenceden baka bir şey düşünmezler Ne ölümü, ne ahireti ve ne de ahiretteki hesabı hiç hatırlamazlar Hiç ölmeyeceklerini ve dünyanın sona ermeyeceğini sanırlar Derken ölüm gelip çatar ve bunları hazırlıksız olarak yakalar Pişman olurlar ama bu pişmanlık bir fayda vermez
İşte "Beni anmak için namazı dosdoğru kıl"11 âyeti, namazın bu hikmetine işaret etmektedir
Hiç şüphe yok ki namaz, Cenab-ı Hakk'ı anmak için kılınır Bu, yalnız namazın değil,diğer ibadetlerin de esasını teşkil eder Daha doğrusu hangi sûret ve biçimde olursa olsun, Allah'ı anmak, gerçek ibadettir Nitekim Kur'an-ı Kerim'de:
"Ey müminler, Allah'ı çokça anın, O'nu sabah akşam tesbih edin"12 buyurulmuştur
AIlah'a saygı duyan müminlerin niteliklerinden söz edilirken;

"Onlar ayakta dururken, otururken, yanları üzerine yatarken Allah'ı anarlar ve "Rabbimiz, sen bunu'' (gökleri ve yeri) boşuna yaratmadın, seni tesbih ederiz, bizi cehennem azabından koru"13 derler

"O adamlar ki, ne ticaret ne de alış-veriş onları Allah'ı anmaktan alıkoyamaz"14
Peygamberimizin şu Hadis-i Şerifi de Allah'ı anmanın en büyük ibadet olduğunu göstermektedir

"Ben size yaptıklarınızın en iyisini, Allah katında en çok razı olunan, derecelerinizi en çok yükselten, altın ve gümüşü (Allah yolunda) vermekten daha hayırlı olan ve düşmanlarınızla karşılaşıp da sizin onların boyunlarını vurmanızdan ve onların da sizi şehit etmelerinden daha faziletli bir işi haber veriyim mi? buyurmuş, ashabın:
Bu hangi iştir? demeleri üzerine, Peygamberimiz:
- Allah'ı anmaktır, cevabını vermişlerdir"15
Görülüyor ki, bütün ibadetlerden maksat, Allah'ı anmaktır Allah'ı anmanın en güzel şekli ise namazdır
Diğer taraftan insana Allah'ı unutturacak şeylere karşı en çok koruyucu bir siper de yine namazdır Çünkü belli aralıklarla Allah'ı hatırlayan kimse kötü duygu taşıyamaz Başkalarına hile ve haksızlık düşünemez Bir gün, yaptığı her şeyin hesabını Allah'a vereceğini düşünerek ölçülü hareket eder Böylece namaz insan ruhu üzerinde daha etkili, nefsin heva ve hevesine yönelmesine daha çok engel ve her işte dürüstlüğe daha çok özendiricidir
Kur'an-ı Kerim'de de şöyle buyurulmuştur

"Muhakkak ki namaz, hayasızlıktan ve kötülükten alıkoyar"16
Hiç şüphe yok namazdaki belli hareketler; oturmak, kalkmak, alnı yere koymak,tekbir ve tehlil getirmek, namazın amacını gerçekleştirmeye yetmez Bunlar namaz için gerekli olmakla beraber, gerçek namazın bunlardan ibaret olduğu söylenemez Gerçek namaz,ruhu önce Allah'a karşı boyun eğme, yüce yaratıcının huzurunda benliğini silme sonra da Hak ile ilgilenmeye engel her türlü endişe ve kuşkudan sıyrılmadır Bunun için; Kur'an okuyarak, dua ederek, tekbir ve tehlil getirerek dilini,diğer organlarını meşgul etmek,namaz kılana gereklidir Bütün bunlarla birlikte Kâinatı yaratan ve yöneten yüce yaratıcının huzurunda bulunduğunu hatırdan çıkarmamasıdır Bunun içindir ki, namaz kılan, namaz esnasında kimse ile konuşmayacağı gibi namazın rükûn ve adâbı dışında her hangi namaza aykırı bir harekette de bulunmayacaktır

2 Namaz Dinin Direğidir
İslâm dinini bir binaya benzetecek olursak, namaz da bu binayı ayakta tutan direk demek olur Binanın ayakta durması direklerle mümkün olduğu gibi dini ayakta tutan da namaz olmuş olur Bu bakımdan namaz, din binasının en önemli unsurlarından birini oluşturur Bu unsurun yokluğu bina için büyük bir eksiklik olduğunda şüphe yoktur Bunun içindir ki, Peygamberimiz'in yaptığı son tavsiyelerinden birisi namaz olmuştur

3 Namaz Erişilen Nimetlere Karşı Allah'a Bir Teşekkürdür
İnsan, Allah Teâlâ'nın en değerli yaratığıdır Allah Teâlâ insanı en güzel şekilde yaratmıştır Ona, iyiyi kötüden, doğruyu yanlıştan, faydalı olanı zararlı olandan ayırdedecek akıl vermiştir Evreni ve evrende olan her şeyi insan için var etmiş ve onun hizmetine vermiştir
Allah Teâlâ'nın verdiği sayılamayacak nimetlere karşılık insan, 0 yüce yaratıcıya teşekkür etmek durumundadır Bu teşekkür, dil ile olabileceği gibi en güzeli ibadetle olanıdır İbadetlerin en mükemmeli ise namazdır
Peygamberimiz, farz namazlardan başka nafile namaz da kılardı Çoğu kere geceleri kalkar nafile olarak namaz kılardı Kendisine:
- Ey Allah'ın Resûlü, geçmiş ve gelecek günahlarınızı Cenab-ı Hak bağışladığı halde namaz için bu kadar yorulmanızın sebebi nedir? diye sorulduğu zaman, Peygamberimiz:
- Allah'a şükreden bir kul olmayayım mı? şeklindeki cevabı namazın hikmetini en güzel şekilde açıklamaktadır Eğer insan, Allah'ın verdiği nimetlere -O'na ibadet ederek- şükredecek olursa Allah Teâlâ verdiği nimetleri artıracağını va'detmektedir

"Eğer şükrederseniz, elbette (nimetlerimi) arııracağım"17
Esasen nankörlük çirkin bir huydur, eriştiği nimetlerin kadrini bilmeyen ve o nimetleri kendisine verene saygı duymayan kimseyi Allah da sevmez, insanlar da sevmezler Bu kimse bu kötü huyu sebebiyle daha çok nimetlerden mahrum kalır
İşte namaz, insanın böyle çirkin bir huydan arınmasına yardımcı olur

4 Namaz Vaktin Kıymetini Öğretir
Namazlar için belirli vakitler vardır Namazlar bu vakitlerde kılınır İlerde bu konuda bilgi verilecektir Peygamberimiz, namazın vaktinde kılınmasına büyük önem verirdi Bir yolculukta Ashap yorulmuş, bir yerde konaklayıp dinlenmek istemişlerdi Peygamberimiz, yolculuk şartlarında bile namazı düşünmüş ve:
- Korkarım uyuyakalıp namazı kaçırırsınız, buyurmuştu Peygamberimizin müezzini Hz Bilâl
- Ben sizi uyandırırım, deyince, bu güvence üzerine hep beraber istirahata çekilmişlerdi Ancak onlar gibi Hz Bilâl da uyuya kalmış, uyandıklarında güneşin doğduğunu ve sabah namazının vaktini kaçırdıklarını görmüşler, üzülmüşlerdi Peygamberimiz, kendilerini uyaracağını söyleyen Hz Bilâl'a:
- Bilâl, verdiğin söz ne oldu? buyurmuş ona üzüntülerini bildirmişti18
Peygamberimizin hiç kimseye beddua etme adeti yoktu Çünkü O, âlemlere rahmet olarak gönderilmişti Ancak, Hendek savaşında bir ikindi namazını vaktinde kılma imkânı bulamadığı için kendisine bu fırsatı vermeyen düşmanlarına beddua etmiş:
"Güneş batıncaya kadar, bizi ikindi namazını vaktinde kılmaktan alıkoydular Allah onların kabirlerini ateşle doldursun"19 buyurmuş, namazın vaktinde kılınmasının önemine dikkat çekmişti
Peygamberimize, hangi ibadetin daha üstün olduğu sorulduğunda:
- "Vaktinde kılınan namazdır"20 buyurmuştur Namazı vaktinde kılmanın önemini kavrayan kimse, bunu günlük çalışma hayatına da aktaracak ve her işi vaktinde yapmaya özen gösterecektir Meşhur bir ata sözümüz var: "Vakit, nakittir" Gerçekten vakit çok kıymetlidir İnsan her şeyi vakit ve zaman içerisinde kazanır Nakit ile vakit kazanılmaz Geçmiş bir zamanı geri getirmek için dünyaları verseniz, geçen zaman geçmiştir, artık geri gelmez
İşte namaz, insan hayatı için vaktin ne kadar önemli olduğunu öğretir ve her şeyi zamanında ve vaktinde yapma alışkanlığı kazandırır

5 Namaz İnsanların Eşit Olduğunu Hatırlatır
İnsanlar eşit haklara sahip olarak doğarlar Sosyal ve ekonomik durumları farklı olsa da Allah katında aralarında bir fark yoktur Ancak görevlerini yapanlarla yapmayanlar elbette eşit değildir Suçlu ile suçsuzun eşit olacağını kimse söyleyemez
Namaz; zengini fakiri, âmiri memuru ve her seviyedeki insanı camide yanyana getirir ve insan olarak Allah katında eşit olduklarını, aralarında insan olmak bakımından bir fark olmadığını öğretir

6 Namaz Müminin Mîracıdır
Bilindiği üzere mîrac, Peygamberimizin, hiçbir peygambere nasip olmayan, yüce makamlara yükselmesi ve Allah'ın yüce katına kabul buyurulmasıdır Bu kabulde Peygamberimiz Allah'a hamd ile söze başlamış, sözle, bedenle ve mal ile yapılan ibadetlerin hepsinin Allah'a mahsus olduğunu ifade etmiştir Allah Teâlâ Peygamberinin bu hamdine karşılık vermiş: "Selâm sana ey peygamber, Allah'ın rahmet ve bereketi üzerine olsun" buyurmuştur Bunun üzerine peygamberimiz, Cenab-ı Hakk'ın rahmet ve bereketinin yalnız kendisine değil, bütün peygamberlerle, meleklere ve Allah'ın iyi kullarına da ulaşması için; "Allah'ın selâmı bize ve Allah'ın iyi kulları üzerine olsun" diyerek Allah'ın rahmetini genelleştirmiştir Buna şahit olan melekler de
"Eşhedü en Iâilâhe illallah ve eşhedü enne Muhammeden abduhu ve rasülüh" demişler Allah'tan başka ilâh olmadığını ve Muhammed'in O'nun kulu ve peygamberi olduğuna tanıklık etmişlerdir
İşte mümin namazda her iki rek'at başında oturduğunda, sanki mîrac ederek Allah'ın yüce katına kabul buyurulmuş gibi teşehhüt okuyor Böylece namaz müminin mîracı olmuş oluyor
Bu duygu ile kılınan namaz adeta insanın dünya ile irtibatını keserek, onu yüce makamlara yükseltir

7 Namaz Sağlığı Olumlu Şekilde Etkiler
İslâm dini temizliğe büyük önem vermiş, namazın sahih olabilmesi için beden, elbise ve namaz kılınacak yerin temiz olmasını şart koşmuştur
Namaz kılacak kimsenin abdest alması gereklidir, farzdır Abdest almak ise günde birkaç kez temizlenmek demektir
Temizlik ise sağlıktır, pek çok hastalıkların sağlık kurallarına uymamaktan meydana geldiği, sağlık kurallarından birinin de temizlik olduğu bilinmektedir
İlerde abdestten söz edilirken bu konu daha geniş bir şekilde ele alınacaktır

8 Kıyamet Günü İlk Soru Namazdan
İnsanlar öldükten sonra dirilecekler ve Allah'ın huzurunda dünyada yaptıklarının hesabını vereceklerdir 0 gün ibadetlerden ilk sorgulama namazdan olacaktır Nitekim Peygamberimiz şöyle buyurmuştur;

"Kulun kıyamet gününde, hesabı ilk önce sorulacak ameli namazdır Eğer namazı dürüst çıkarsa kurtulmuş ve kazanmıştır Eğer namazı düzgün çıkmazsa kaybetmiştir"21
Hesap gününde insanın, ilk önce namazdan sorguya çekilmesi, namazın ibadetler arasındaki önemini göstermektedir Esasen günde beş defa insanın, Mevlânın huzuruna çıkmasına vesile olan bir ibadetle hiç bir şeyin mukayese edilemeyeceği açıktır

9 Namaz Günahlara Kefarettir
Namaz öyle faziletli bir ibadettir ki, iki namaz arasında işlenen günahların silinmesine vesile olur
Peygamberimiz buyuruyor:

"Beş vakit namaz ve Cuma namazı, namaz vakitleri ve iki Cuma arasında işlenen küçük günahların -büyük günahlar işlenmedikçe- keffaretidir"22
Çünkü Allah'ın emrini yerine getiren kimseden Allah razı olur Allah kimden razı olursa onun günahlarını bağışlar ve onu cennetine kor
Peygamberimiz şöyle buyuruyor;

"Beş Vakit namazı Allah Teâlâ (kullarına) farz kılmıştır Her kim bu beş vakit namazın abdestini güzel alır ve belirlenmiş vakitlerinde onları kılar, rukûlerini, secdelerini ve huşûlarını tam olarak yaparsa, Allah Teâlâ'nın o kimseyi affedeceğine dair sözü vardır Kim böyle yapmazsa Allah Teâlâ'nın o kimse hakkında verilmiş bir sözü yoktur, dilerse onu bağışlar dilerse ona azab eder"23
İnsanın Cennet'e girmesine vesile olan ibadetlerin başında namazın geldiğinde şüphe yoktur
Ebû Hureyre (ra) diyor ki,
- Birisi peygamberimize gelerek;
- Ey Allah'ın Resûlü, bana bir amel söyle ki, onu yaptığımda cennet'e gireyim, demiş; Peygamberimiz :

"Allah'a ibadet eder, O'na hiçbir şeyi ortak koşmazsın; farz olan namazı kılar, farz olan zekâtı verir ve Ramazanda oruç tutarsın," buyurdu Adam:
- Ruhumu kudret elinde tutan Allah'a yemin ederim ki, bunları yapar, başka bir şey ilâve etmem, dedi Ve dönüp gitti Bunun üzerine Peygamberimiz:
- "Cennetlik bir adama bakarak mutlu olmak isteyen kimse bu adama baksın"24 buyurdu
Sonuç olarak, namaz, Allah'ın kesin emridir ve farzdır İbadetlerin başıdır Namazdan daha faziletli bir ibadet yoktur Namazın bu ve daha pek çok faydaları vardır
Namaz, faydalarından dolayı değil, Allah'ın emri olduğu için kılınır Zaten Allah Teâlâ faydası olmayan bir şeyi emretmez Allah'ın her emrindeki fayda, insanla ilgilidir Çünkü Allah her şeyden müstağnidir, hiçbir şeye muhtaç değildir Hatta hiç kimse Allah'a ibadet etmese O'nun kemal sıfatlarına bir eksiklik gelmez Başka bir ifade ile ibadetten yararlanan insanın kendisidir Yaptığı iyi şey onun Iehine, yaptığı kötü şey de aleyhinedir Nitekim Kur'an-ı Kerim'de;

"Herkesin kazandığı, ya kendi Iehinedir, yahut aleyhinedir"25

10 Namazı Kılmamak Büyük Günahtır
Namazın, Allah'ın kesin emri olduğunu yukarıda anlatmıştık Bir kimse farz olduğuna inandığı halde namazı kılmazsa büyük günah işlemiş ve Allah'ın azabını haketmiş olur
Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyurulmuştur:

"Onların peşinden öyle bir nesil geldi ki bunlar namazı bıraktılar; nefislerinin arzularına uydular Bu yüzden ilerde azgınlıklarının cezasını çekeceklerdir"26
Kıyamet günü, cehennemliklere, Cehennem'e girmenize sebep nedir, diye sorulduğunda, onların; "Biz namaz kılanlardan değildik, düşkünü yedirmezdik, boş şeylere dalanlarla dalar giderdik ceza gününü yalanlardık" diyecekleri Kur'an-ı Kerim'de haber verilmektedir27
Namaz kılmayanın azap edilmeyi hakettiğine göre, namaz kılmamanın büyük günahlardan olduğu anlaşılmış oluyor

Namaz Vakitleri
Farz olan namazlar için belirlenmiş vakitler vardır Nitekim Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyurulmuştur

"Şüphesiz namaz, müminler üzerine belirli vakitlerde farz kılınmıştır"28
Günde; sabah, öğle, ikindi, akşam ve yatsı olmak üzere beş farz namaz vardır Her namazın; belirli olan vaktinde kılınması şarttır Namazın beş vakit ile takdir edilmesi akıl ile bilinen hikmetler açısından şöyle izah edilmiştir
Hayatın akışında her şey beş aşama geçirir
Birincisi, ortaya çıkma aşamasıdır Örnek olarak insanı ele alalım, doğar, gelişir ve büyür Bu süreye "büyüme çağı'' denir
İkinci aşama, duraklama devridir ki, bu sürede artma ve eksilme olmaz, olduğu gibi kalır Bu süreye de "Gençlik çağı'' denir
Üçüncü aşama, "Olgunluk çağı''dır Bu sürede insanda gizli bir noksanlık yüz göstermeye başlar
Dördüncü aşama, "Yaşlılık çağı'' dır ki, insanda bu çağda bir takım noksanlıklar ortaya çıkmaya başlar ve ölünceye kadar gider
Beşinci aşama, insan öldükten sonra izleri bir süre daha devam eder, daha sonra bu izler de yok olur, ortada adı ve izi kalmaz
İşte evrende bu beş aşama gerek insan ve gerekse diğer canlı ve bitkilerin hepsi için geçerlidir
Doğuşuna ve batışına göre güneş de bu beş aşama ile ilgilidir Doğduğu zaman ki hali, insanın doğduğu zamanki halini andırır Yavaş yavaş yükselir, ışığı kuvvetlenir, ısısı artar ve nihayet göğün ortasına gelir ve burada kısa da olsa bir duraklama anı geçirir Sonra inmeye başlar ve hissedilmeyen eksilmelerle yavaş yavaş ikindiye kadar gider Sonra eksiklikleri gözle görülür hale gelir, ışığı ve ısısı azalır ve hızla batmaya yönelir Battığında batı ufkunda şafak adı verilen bazı izleri kalır, sonra bu da kaybolur ve evrende sanki güneş yokmuş gibi bir hale gelir
Herkesin açıkça görebileceği bu durumlar, Allah'tan başka hiçbir gücün hâkim olmayacağı garip işlerden olduğu için yüce Allah bu beş halden her birini bir ilâhi emrin belirtisi kılar her birinde bir namaz farz kılmış ve bu beş vakit namazı her günkü değişimleri belirtip gösteren bir takvim gibi görevleri düzene koyan vakti ve zamanı belli bir farz yapmıştır Bunun içindir ki, müminlerin namazları ne kadar düzenli olursa, durumları da o oranda düzenli olur
Namaz, hem bir intizam sağlama yolu, hem de rahatlama amacıyla yapılan bir şükran borcudur Korku halinde kılınırsa umudu, güven halinde kılınırsa neşe ve isteği artırır (Hak Dini Kur'an Dili, Nisa Süresi 103'üncü âyetin tefsiri)
Hulâsa, namaz, insan için bir temizlik, günahlardan arınma ve huzur kaynağıdır Bu ibadet sayesinde insan, kendisini yaratan ve üstün yeteneklerle donatan yüce yaratıcıyı unutmaz, O'na olan sevgi ve saygısını ve şükran duygularını ifade imkânı bulur, insan için bundan daha büyük mutluluk olur mu?
Bunun içindir ki, Sevgili Peygamberimiz dünya hayatına vedâ ederken namaza dikkat çekmiş ve Allah hakkı olarak en son onu tavsiye etmiştir
DİPNOTLAR
1 Bakara, 21
2 İbrahim, 32-34
3 Müslim, İman, 10
4 Hicr, 99
5 Tevbe, 103
6 Bakara, 110
7 Nisa, 103
8 Beyyine, 5
9 Buhari, İman, 2; Müslim, İman, 5
10 Ebû Davut, Salât, 26
11 Tâhâ, 14
12 Ahzap, 41-42
13 Al-i İmran, 191
14 Nûr, 37
15 İbn Mâce, Edep, 53
16 Ankebût, 45
17 İbrahim, 7
18 Buhari, Mevakıtu's-Salât, 35
19 Müslim, Mesacid, 36
20 Buhari, Mevakıtu's-Salât, 55; Müslim, İman, 36
21 Tirmizî, Salât, 305
22 Müslim, Tahare, 5
23 Ebû Davut, Salat, 9; İbn Mâce, Salat, 94
24 Buhari, Zekât, 1; Müslim, İman, 4
25 Bakara, 286
26 Meryem, 59
27 Müddessir, 42-46
28 Nisa, 103
DİB