Süspansiyon Nedir ?

SÜSPANSİYONUN GENEL ANLATIMI

Süspansiyon nedir?

Motorunuz yollardaki yüzey anomalileri ile baş ederek lastiklerin yerle temasının devam etmesini garanti edecek şekilde üretilmiştir Bu işin temeli yaydır Tekerlerinizin bir yoyo gibi hareketini kontrol eden parça amortisörlerdir Yayların yoldan aldıkları darbeleri emmesi ile oluşan enerjiyi amortisörler ısı enerjisine çevirirler ki buda atmosfere ve kısmen de şaseye aktarılır Amortisörleri içi yağ doldurulmuş bisiklet pompaları olarak tarif edebiliriz Pompa yağın geçtiği deliklerin ölçüsüne bağlı olarak hızlı yada daha yavaş hareket edecektir Yağın kalınlığı da bunu belirleyen etkenlerdendir

1 ÖNYÜKLEME(YAYIN HAREKET MESAFESİ)
2 SÖNÜMLEME(YAYIN SIKIŞMA VE AÇILMA HIZI)
2a SIKIŞMA(İLERİ SÖNÜMLEME KONTROLÜ, YAY SIKIŞMA HIZI)
2b GERİ SEKME(İLERİ SÖNÜMLEME KONTROLÜ, YAYIN SIKIŞTIKTAN SONRA TEKRAR ESKİ HALİNE GELME HIZI-AÇILMASI)


SİSTEM

ÖN TEKER

ÖNYÜKLEME
SIKIŞMA SÖNÜMLEMESİ( YAYIN KAPANMA HIZI)
GERİ SEKME SÖNÜMLEMESİ(YAYIN AÇILMA HIZI)

NOT Eğer motorunuzda tüm bu ayarlar yok ise motorunuzdaki ayarlarla işi götüreceksiniz yada bu ayarlara sahip donanımla kendi donanımlarınızı değiştireceksiniz İşe önce önyüklemeden başlayın; ön ve arka sonra diğerlerine geçin

Ön Teker Önyüklemesi:

Sürücü çöküşü 35-48 ve statik çöküş 25-30mm olmalıdır Ancak burada ideal olan dibe vurdurmadan en yüksek yaylanma mesafesini almak düşüncesiyle hareket edilir Bunun sağlanması için bir kablo hemen üst silindirin alt silindire geçtiği yeden bağlanarak, işaretlenerek her şartta sürüş yapılır ve netice önyükleme ayarının bu işaretin dipten 1mm yukarıda kalacağı şekilde ayarlanmasına çalışılır Bu işaret bağlantısının silindirleri çizmemesi ve silindir contalarına hasar vermemesine dikkat ediniz

Ön Sönümleme:

Burada doğru ayarları yapmak motorun tipine, sizin sürüş alışkanlıklarınıza, lastiklerinizin tipine ve hava basınçlarına bağlı olarak değişir Birde motorunuzda sıkışma(kompresyon) ve açılma(rebound) ayarları bağımsız yapılamıyorsa birinden birini tercih durumunuz olacaktır Bu durumda sıkışma(kapanma) ya da açılmadan herhangi biri çok yavaş ya da çok hızlı ise yağı değiştirmeniz gerekecektir Şunu unutmayın motorunuz değişik şartlarda değişik davranacaktır Siz ne için, hangi hedefle ayar yapıyorsunuz Buna karar verin Her şeyden önce fabrika çıkış ayarlarımı yoksa kendi tercihleriniz mi?

Ön Sıkışma:

Fren için önemli bir konuya girdik Birde yoldaki kasislerde bu ayarın rolü çok önemlidir Eğer motorunuzun önü frenle dalıyorsa öne çok çabuk yük bindirir Bu hızlı dalış(kapanma) yayların dibe vurma riskini doğurur ve arka tekerin yol tutumu kaybolarak yanal kaymaya başlayabilir Tersi durumda kapanma çok yavaş ve yetersi yani yay taşıdığı ağırlığa sert geliyor bu durumlarda da kasislerde kapanma yeterli hızda olmayacağı için takırdayıp kayacak ve bilhassa kaygan zeminlerde frenleme işlemi riske girecektir

Kapanmanın bir diğer önemli işlevi dönemeç girişi öncesinde yapılan frenlemelerde ortaya çıkar Dönüşe başlamadan önce yapılan frenlemede burun doğal olarak biraz dalar, bu dalış aks mesafesini kısaltır ve motorun geometrisini değiştirir Bu kısalma ise dönüşü kolaylaştıran bir faktördür Bu yüzden motorunuzun süspansiyonlarının kapanma ölçülerini önceden bilmelisiniz Çok yumuşaksa burun çok dalar ve siz dönüşe geçtiğiniz anda dönüş içine yatar ki siz bunu telafi etmekle uğraşırsınız Sert ise yani çok fazla ön kapanma ayarı yapmışsanız motor dönmek istemez ve dönemeç girişinde dönüş hattınıza göre burnunu açar

Değişik süratlerde ve değişik virajlarda sürüş yapın ve en iyi ayarı bulun Motorunuzda dibe vurma varsa önyükleme ayarını biraz artırın

Ön Geri Sekme:

Ön açılma hızının ayarı(geri sekme sönülmesinin) motorun ön süspansiyon kapandıktan sonra burun dalmış vaziyette noktasından itibaren motorun tekrar doğrulmasının oranını kontrol eder Çok yumuşaksa motor yukarı çok hızlı atılım yaparak motoru yalpalatır buda yer tutum kaybına sebep olabilir Çok sert ise yay dibine vurur ve buda tehlikelidir

Çok yumuşaksa: Açılma çok çabuk olur ve bu aks mesafesini uzatır Bu durumda motor kayar ya da ön kontrolden çıkar Bu durumda açılma oranını sertleştirerek önün açılma(rebound) hızını yavaşlatın

Çok sertse: Frenleri bırakıp gaza geçtiğinizde aks mesafeniz gecikmeden dolayı kısalacaktır Motor bu durumda virajlarda odun gibi hissedilir ve çok çabuk döner

Ön açılma ayarı da deneyerek yapılmalıdır Bunun için basit olarak siz:

1 Viraja girmeden frenleme işini yapıp bitirin, ya da apekse kadar 2/3 oranda frenlerde kalın Tercih sizin
2 Frenleri bırakın
3 Motor yalpalamadan gazlamaya geçin

Pratik bir acil durum kontrol usulü: Frenlere dokunmadan motoru gidonlardan aşağı bastırıp bırakın Açılma süresi bir saniye ise ayar normaldir

Not: Bir kerede bir bölüm ayarından fazlasını yapmayınız Motor geometrisini ön bağlantılardan ön çatalı kaydırarakta yapabilirsiniz Bu durumda 5mm den fazla kaydırma yapmayınız


ARKA TEKER

ÖNYÜKLEME
SIKIŞMA SÖNÜMLESİ( YAYIN KAPANMA HIZI)
GERİ SEKMESİ SÖNÜMLESİ (YAYIN AÇILMA HIZI)

Arka Önyüklemesi:

Motorunuza oturduğunuzda onun biraz çökmesi gerekir Tahmini 30mm ama çok fazlada değil Sürüş esnasında sizin ağırlığınızı dengeledikten sonra hala arka gövde için yaylanma mesafesi gereklidir Motor çok çökerse önyüklemeyi artırın, aksi olursa azaltın

Uygulama:

1 Motorunuzun iki tekeri de yerden kesilecek şekilde sehpaya alındıktan sonra tam ağırlıksız vaziyette ve tam açılım olmuş durumda arka aks ile üzerindeki sabit bir noktanın arasındaki mesafeyi ölçün ve bunu kaydedin Burada iki tekerde havada aslı durumda olmalıdır

2 Motoru sehpadan indirin ve tekerleri yerde ama üzerinde kimse yok aynı ölçümü tekrar yaparak kaydedin Amortisörlerde herhangi bir tutukluk olması ihtimaline karşı motoru ölçümden önce bir iki yere doğru bastırıp bırakın

3 Sürücüsü üzerine oturmuş vaziyette aynı ölçümü tekrar yapıp kaydedin

Şimdi birincisi ve üçüncüsü arasındaki mesafe farkı sürücü çöküşü ve birincisi ile ikincisi arasındaki fark statik çöküştür Yarış firmaları sürücü çöküşünün 30-40mm arası olması gerektiğini savunuyorlar 30 un altı çok sert ve 40 ın üzeri çok yumuşak olarak kabul ediliyor Sürücü çöküş ayarını yaptıktan sonra statik çöküş ayarına geçebiliriz 5mm ile 10mm arası olmalıdır 5mm in altında hiç statik çöküş yok demektir yani yaylarınız sizin ağırlığınıza göre çok serttir 10mm nun üzerinde ise daha sert yaylara ihtiyaç vardır

Açıklama: Damping, rebound, kompresyon, geri sekme, önyükleme vs gibi birçok terim kullanılmaktadır Bunlar kafa karıştırabilir Bu işin özü yayın gerginliği, yayın kapanması, yayın açılması ve bu işlemin hızı ile yayın yapısal sertliği ve tipidir(taşıma kapasitesidir ve çalışma özelliği)

Arka Sönümleme:

Önün ayarlarından sonra arkaya geçebiliriz Metodu aynıdır

Süspansiyonların balansı(dengesi): Motoru sehpadan indirerek yanınızda tutun Dik konumda motor yanınızda iken sizin tarafınızdaki pedalın üzerine iyice bastırın Motorunun önü ile arakasının aynı anda inip çıkması gerekir Aksi takdirde arka sıkışma sönümlemesinin ve açılma sönümlemesinin ayarı gerekmektedir

Bunlardan sonra ince ayar gerekir Burada süspansiyonları neyin çalıştırdığının iyi anlaşılması gereklidir Arka süspansiyonların çalışmasına neyin sebep olduğunu anlarsanız mesele çözülür Sönümleme sıkışmadan sonra olduğuna göre sıkışmadan başlayalım

Arka Sıkışma:

Ön tekerde olduğu gibi; eğer arka sıkışma çok sıkı ise rahatsız edici bir sürüş olacaktır çünkü arka teker kasislerde veya çukurlarda çok sert vuracak ve size boşluktasınız gibi bir his verecektir Çok gevşek olursa da reaksiyon gecikmesi olacaktır ki buda kontrol açısından sakıncalıdır Dibe vurma dahi olabilir

Gazladığınız zaman arkanın daha iyi yol tutumu elde etmek için biraz çökmesini ve ilave gücü emebilmesini istersiniz Fakat yüksek oranda gazlama ile olan bu çöküş hareketi viraj çıkışlarında problem yaratmaktadır

Yumuşak: Virajdan çıkıyorsunuz ve motor yatık durumda gazlamaya başladınız Eğer sıkışma sönümlemesi çok yumuşak ise arkanın çökmesi fazla olacak ve buda önü kaldıracaktır Neticesinde motorunuz çıkışlarda fazla açılacaktır Hatırlayın ön sıkışma sönülmesi çok yumuşak olursa motor viraj girişlerinde fazla açılacaktı

Sert: Çok sert ise çökme olmayacak buda yol tutumunu olumsuz etkileyecektir Arka tekerin patinaja girmesi ve arkanın ani yukarı atılımı sonuçlarını doğuracaktır

Arka Geri Sekme:

Virajdan çıktınız ve şimdi arka sıkışma sekme ayarının doğru olması düzlükte size yol tutumunu sağlayacaktır

Yumuşak: Ama bu uzun bir dönemeç ise , dönemecin ortasında motorun sarsılması, yalpalaması ayarın yumuşak olduğunu gösterir Bir çok insan arka ön yüklemeyi fazlalaştırma yoluna gider ki bu yanlıştır Doğrusu arka sekmenin sıkılaştırılmasıdır (artırılmasıdır)

Sert: Arka sıkışma sekmesi çok sert ise arka tekeriniz yeterince hızlı dik oturmayacaktır Buda arka çökmenin uzun zaman çökük kalarak burnun kalkık durmasına neden olacaktır Yumuşak sıkışma ile aynı etkiyi yapan bu durum aynı zamanda arka şokun yeterince hızlı açılmaması nedeniyle bir boşluk hissi verecek veya yol tutumu kaybolacaktır

FOTOĞRAFLAR


YAY FOTOĞRAFLARI

Üye Olmayanlar Forumumuzdaki Linkleri Göremez 10 saniyenizi ayırarak üye olun]Üye Olmayanlar Forumumuzdaki Linkleri Göremez 10 saniyenizi ayırarak üye olun]


Ön Önyüklemesi
Üye Olmayanlar Forumumuzdaki Linkleri Göremez 10 saniyenizi ayırarak üye olun]


Arka Önyüklemesi
Üye Olmayanlar Forumumuzdaki Linkleri Göremez 10 saniyenizi ayırarak üye olun]


alıntıdır