-İzm'ler Listesi -İzm'ler Listesi Tamamı -İzm'ler Hakkında

-izm'ler listesi


İngilizce'de -ism son eki, Türkçe'de -cilik, -culuk, -lıkçılık şeklinde bir kelimenin sonuna gelir Sonu -ism ile bitmesine rağmen Türkçe'de bir çoğu aynıyla kullanılıp -izm sesiyle kullanılır Bu kelimeler bir doktrine, akıma, teoriye, politik yapılara, sanat ve meslek akımlarına, devlet kavramlarına, din ve mezheplere ait olabilir
abolitionism-ilgacılık
absenteeism-görevdışılık
absolutism-mutlakıyetçilik
absurdism-maskaracılık
accidentalism-arızacılık
actionalism-eylemcilik
activism-faaliyetçilik
ageism-yaşçılık
agnosticism-bilinemezcilik
agrarianism-tarımcılık
alarmism-telaşçılık
albinism-beyazsaççılık
alcoholism-içkicilik
altruism-fedakarcılık
Americanism-Amerikancılık
anachronism-tarihdışıcılık
anarchism-devletsizcilik
Anglicanism-İngilizkilisecilik
animalism-hayvanicilik
animism-cancılık
antropocentrism-insanmerkezcilik
anthropomerphism-insanbiçimcilik
antiamericanism-amerikankarşıtlığıcılık
antisemitizm-yahudikarşıtlığıcılık
antiurbanism-kentkarşıtlığıcılık
Aristotelianism-Aristoculuk
atheism-Allah'sızlık
atomism-atomculuk
authoritarianism-otoritercilik
Averroism-İbn Rüşdçülük
behaviourism-davranışçılık
Buddism-Budacılık
capitalism-sermayecilik
clericalism-dinadamlığıcılık
cognitivism-bilişselcilik
collectivism-birliktecilik
colonialism-sömürgecilik
communism-proletercilik
communitarianism-cemaatçilik
conformism-rahatlıkçılık
Confucianism-Konfüçyüsçülük
conservatism-muhafazacılık
constructivism-kurmacılık
consumerism-tüketimcilik
convensionalism-uzlaşmacılık
conversionism-dönmecilik
corporatism-birlikçilik
credentialism-hünercilik
Darwinism-Darvincilik
deconstructivism-yapıyıkımcılık
despotizm-ezicilik
determinism-gerekircilik
diffusionism-yayılmacılık
dogmatizm-taşkafacılık
dualism-ikicilik
economism-ekonomicilik
egalitarianism-eşitlikçilik
egocentrism-benmerkezcilik
elitism-seçkincilik
empiricism-deneycilik
environmentalism-çevrecilik
essentialism-özcülük
evolutionism-evrimcilik
existentialism-varoluşçuluk
fabianism-fabrikacılık
fatalism-kadercilik
feminism-kadınlarcılık
functionalism-işlevcilik
fundamentalism-köktencilik
globalism-küresömürücülük
historicism-tarihsicilik
holism-bütüncülük
humanism-insancılık
individualism-kişilikçilik
industrialism-sanayicilik
institutionalism-kurumsalcılık
instrumentalism-araçsalcılık
intellectualism-fikirbabacılığı
interactionism-etkileşimcilik
introspectionism-içebakışçılık
Islamism-İslamcılık
Judaism-Musacılık
Kantianism-Kantçılık
Kemalism-Atatürkçülük
liberalism-bırakınızyapsınlarcılık
libertanism-özgürlükçülük
logism-mantıkçılık
logicism-mantıksallaştırıcılık
logocentrism-sözmerkezcilik
Marxizm-Marksçılık
materialism-maddecilik
mechanism-mekanikçilik
monotheism-tektanrıcılık
moralism-ahlakçılık
mutationism-değişimcilik
mysticism-gizemcilik
nativism-doğuştancılık
naturalism-doğalcılık
nominalism-adcılık
nullibism-hiçbiryerdecilik
objectivism-nesnelcilik
occasionalism-aranedencilik
ontologism-varlıkbilgicilik
operationalism-işlemcilik
organicism-organcılık
pantheism-tümtanrıcılık
parallelism-koşutçuluk
personalism-kişiselcilik
physicalism-fizikselcilik
pluralism-çokçuluk
polytheism-çoktanrıcılık
positivism-olguculuk
possibilism-olanakçılık
pragmatism-yararcılık
probabilism-olasıcılık
radicalism-temelcilik
rationalism-akılcılık
realism-gerçekçilik
relativism-görecilik
romanticism-coşkuculuk
scientism-bilimcilik
sensationalism-duyumculuk
sensimentalism-duyumsayışçılık
solipsism-birbencilik
sophism-yanıltmacacılık
subjectivism-öznelcilik
surrealism-gerçeküstücülük
textualism-metincilik
asceticism-çilekeşçilik
universalism-evrenselcilik
utilitarianism-faydacılık
vitalism-dirimselcilik
voluntarism-istenççilik
Zoroastrianism-Zerdüştçülük




alıntıdır

KOMÜNİZM : Özel mülkiyetin kaldırılmasına ve servetin ihtiyaçlara göre paylaştırılmasına dayalı toplumsal düzen ya da siyasal sistem Önceleri ütopik bir kavram iken Marx ve Engels'in birlikte oluşturdukları bu dünya görüşü için tarafından yeniden yorumlanarak siyasal bir program haline getirildi Bu nedenle Marksizm ya da Marksizm Leninizm de denilen Komünizm giderek Marksist-Leninist ilkelerden hareketle komünist bir toplum oluşturmayı amaçlayan tüm siyasal hareketleri de belirtmektedir

SOSYALİZM : Sosyal teşkilatlanmayı eşitlik ölçüsüne göre düzeltmeyi gâye güden teoriSosyalizm, ferdiyetçi ve hürriyetçi (liberalist) sistemlere karşı bir tepki olarak doğmuştur Sermaye sahipleriyle işçiler ârasındaki eşitsizliği, servet ve refah farklarını ortadan kaldırma iddiasındadır Bu iddialar doğrultusunda Sosyalizmi önce ekonomik bir çerçeve içinde; yani servetin üretimi, tüketimi, paylaşılması ve dağıtımı açısından ele almalıdır Bu açı, bizi Sosyalizmi meydana getiren şartları araştırmaya götürür Liberal demokrasinin ve Kapitalizmin doğurduğu yetersizlikler ve adaletsizlikler, sanayileşme olayına; sanayileşme de, sosyal, ekonomik ve şuurlu bir şekilde teşkilatlanan işçi sınıfının siyasi bir güç halinde ortaya çıkmasına götürür

ANARŞİZM :Anarşizm, anarşiyi, yani "efendinin, hükümdarın olmamasını" amaçlayan politik bir kuramdır Diğer bir deyişle, anarşizm bireylerin birbirleriyle eşitler olarak özgürce işbirliği [ing co-operation] içinde olabileceği bir toplum yaratmayı amaçlayan politik bir kuramdır Böylece, anarşizm gerekli olmadıkları gibi, [aynı zamanda da] bireye ve onların bireyselliğine zararlı olan tüm hiyerarşik kontrol biçimlerine --ister devletin isterse kapitalist olsun--- karşı çıkar

MARX’İZM : Bilimsel sosyalizmin kurucusu Karl Marx'ın görüşlerini temel alan siyasal, ekonomik ve felsefi sistemin adıdır Marksizmin temel kuramı sınıflar savaşı kuramıdır Kapitalist toplum ile birlikte ortaya çıkan işçi sınıfı artık toplumun devrimci dinamiğidir ve kapitalist düzeni ortadan kaldırarak sosyalizme yani sınıfsız topluma giden yolu açacak olan biricik sınıftır Marx kapitalizmin son sınıflı toplu olduğu ve burjuvazi ile işçi sınıfı arasındaki uzlaşmaz çelişki sonucu yıkılacağı öngörüsünde bulunur Marksizm'de önemli bir ayrım olarak altyapı ekonomik ilişkileri, üstyapı ise din, sanat vs gibi kategorileri temsil eder Üstyapı ne kadar karmaşık görünürse görünsün altyapının bir tezahürüdür

EMPERYALİZM: Bir millet veya topluluğun diğeri üzerine doğrudan veya dolaylı, siyasî, ekonomik, kültürel veya söylemsel yayılmasıdır Böylece emperyalizm temelde amaç ve araçlar olarak güçle ilgilidir Emperyalizm, coşturucu sloganlar, savaş sembolleri, üstün askerî, ekonomik, siyasî veya kültürel güç tarafından kurulur ve kendini yeniden üretir Bu sebeple emperyalizmin genellikle farklı kültürlerin çarpışmasını ve onların aralarındaki adaletsiz değişimi takip eden bir ilişkiyi anlatmaktadır Emperyalizm ‘ötekinin’ bağımsız siyasal, hukuksal, ekonomik varoluş hakkının ortadan kaldırılmasına dayanır Sonuçta emperyalist güçler abluka altına aldıkları toplumlar üzerinde her türlü tasarruf hakkını kendi eline geçirmiş olur

FAŞİZM : Siyasal demokrasinin kapitalizme karşı işlediği bir dönemde, kapitalizmi sürdürmek amacıyla siyasal demokrasiye son veren, katı bir diktatörlüktür Bu olgunun üzerine ise soyut bir devlet felsefesi kurulacak, yaş**ın gerçeklikleri bu görkemli devlet sisiyle örtülecektir Kuram alanında faşizm, machievelli'yi benimseyecek, Musollini,Machievelli'nin yönemlerinin doğruluğunu ve günceliğini savunacaktıFaşizmde herşey devletin içindedir Devletin dışında ve devletten kök almayan hiçbir değer yoktur Tüm değerlerin bileşimi olan faşist devlet , toplumun ve bireyin yaşantısını ayrıntılı olarak çözümler, geliştirir ve yönetir
Faşizm için uluslararası hukukun herhangi bir üstünlüğü söz konusu olamaz Faşizm bu alanda Hegel'in düşüncelerini hemen hemen olduğu gibi benimsemektedir Uluslararası sorunların çözüm yolu, savaştır Devlet nasıl bireylere karşı kuvvet kullanarak iradesini geçerli kılıyorsa, öteki devletlere karşı da aynı yöntemi, başka bir deyişle bu kez savaş yolunu kullanmaktadır

TERÖRİZM : Bir ideoloji değil bir stratejidir Çoğunlukla siyasî olan amaç bazen sosyal ve ekonomik de olabilmekte ve değişik siyasî görüştekiler (aşırı sağ ve aşırı sol kanatlar) tarafından da kullanılmaktadır
Bir azınlığın, hedef aldığı amacı, demokratik ve normal yollarla gerçekleştiremeyeceğini anlayıp amacına dehşet, terör yoluyla topluma korku salarak varmak istemesidir veya bireylerin ya da azınlıkların şiddete dayanan ve kişilere, mallara ya da kurumlara yönelik siyasal eylemleri, ve bu şiddet eylemlerinin tümü

LENİNİZM: Sovyet Rus lideri Vladimir Lenin tarafından geliştirilen Leninizm, Marksizm'in bir türevidir Marksizm'den en önemli farkı, sosyalizme ulaşmak için, ekonomik devrimlerden önce politik devrimler yapılması gerektiğini vurgulamasıdır Lenin'e göre bu politik devrim, komünist partinin güçlü otoritesi altında yapılmalıdır Tüm Sovyet Rusya tarihi, kominist partinin güçlü varlığı ile şekillenmiş olduğundan, Sovyet Rusyanın ideolojisi Marksist-Leninizm olarak tanımlanır

KAPİTALİZM : Batı dünyasında feodalizmin çöküşünden bu yana egemen olan ekonomik sistem Anamalcılık, Sermayecilik, Serbest Piyasa Ekonomisi, Serbest Girişinin Ekonomisi adlarıyla da anılır Liberal sistem, serbest ticaret, karma ekonomi deyimleri de kapitalizmi belirtir Kapitalist ekonominin temel özelliği üretim araçlarının büyük çoğunluğunun özel ellerde bulunması ve üretimle gelir bölüşümüne önemli ölçüde piyasaların işleyişinin yön vermesidir
KEMALİZM: Teorik temellerini 19yy liberal filozoflarından, pozitivist akımdan, Fransız ihtilali ve getirdiği ulus-devlet sistematiğinden, Jön-Türk hareketinden ve Osmanlı'nın dönem için en aydın sınıfı olan Harbiye içinde oluşan akımlardan alan, bu altyapıyı, tarihinin deneyimleriyle, Türk milletinin genel yapısıyla ve sosyolojik şartlarla harmanlayan, Türkiye şartlarına ve Türkiye'ye özgü bir düşünsel harekettir

Okunduğu zaman anlaşılacağı üzere İZM’lere bakış açısı tamamen objektiftir
Yani hiçbir İZM methedilmediği gibi yerden yere de vurulmamıştır
Bu açıklamalar çeşitli yerlerden derlenmiştir