Rahmet İklimi’Nden Yararlanabiliyor Muyuz?

Rahmet İklimi’nden Yararlanabiliyor muyuz?
Rahmet İklimi’nden Yararlanabiliyor muyuz?

Zafer KOÇ
Din İşleri Yüksek Kurulu Uzmanı

Oruçlu insan; yalan, gıybet, iftira, hile, aldatma, her türlü kötü söz ve davranışlardan uzak, bütün sosyal ilişkilerinde, söz ve sözleşmelerinde, iş ve işlemlerinde dürüst ve dosdoğru olmalıdır

Sağlıklı bir topluma ulaşmanın yegane yolunun, her yönüyle eğitilmiş olgun bireylerle sağlanacağı bilinen bir gerçektir Bu nedenle Yüce Allah, Kur'an-ı Kerim'de fertlere, manevi arınmayı gerçekleştirmelerini pek çok ayetiyle emretmiş ve huzurlu bir toplum oluşturmanın yolunun bu olduğunu ısrarla vurgulamıştır: ''Nefsini arındıran kurtuluşa ermiştir Onu kötülüklere gömüp kirleten kimse de ziyana uğramıştır'' (Şems, 9-10)

Kur'an-ı Kerim'in asıl gayelerinden biri de insanları kötü duygulardan arındırmak ve onların kalplerini birbirine kaynaştırmaktır Her türlü kin, intikam, düşmanlık gibi başta bizzat insanın kendine zarar veren düşünceleri ortadan kaldırmak, onları kar gibi eritmek; bunların yerine adalet, sevgi, saygı, hoşgörüyü yerleştirmek ve neticede onları kardeş yapmak İslam'ın nihai hedefidir (Enfal, 63)

İçinde bulunduğumuz Ramazan ayında emredilen oruç ve bu ayda yapacağımız diğer tüm güzel davranışlar, temelde bireyin arınmasını ve genel olarak topJumsal dayanışmayı ve kardeşliği sağlayan en önemli ibadetlerden biridir

Oruç, insanın beden ve ruh dengesini sağlayan en kolay ve en pratik yoldur İradenin güçlenmesinde oruç önemli bir yer işgal eder Zira oruçlu iken başka zamanlarda terk edilmesi imkansız gibi görünen birçok kötü ve zararlı alışkanlıklardan uzaklaşılabilmektedir

Oruç ayı Arapça’da ''Şehr-i Ramazan'' olarak geçmektedir ''Şehr'' kelimesi, bir şeyi ortaya çıkarmak, parlamak gibi anlamlara gelir Buna göre, insanın nefsini ve ruhunu parlatıp ortaya çıkarması anlamını taşır Yani, insanın ruhunda manevi duyguların ışık saçması, ay gibi parlaması manasını ifade eder (Lisanu'I-Arab, ŞHR mad Daru'I-Maarif; Mısır, ts, 4/2351)

Ramazan kelimesi ise çeşitli anlamlarının yanında, yeryüzünü toz ve pisliklerden temizleyen güz mevsimi yağmuru anlamına gelir Bu yağmurun yeryüzünü yıkadığı gibi Ramazan orucu da müminlerin günahlarını yıkayıp, kalplerini kötü düşüncelerden temizlediği için bu ismi almıştır (Lisanu'I-Arab, age, RMD, mad,, 3/1730)

Sözlükte, mutlak olarak insanın kendisini bir şey yapmaktan alıkoyması anlamına gelen savm (oruç), bir Kur'an kavramı olarak müminin ibadet amacıyla imsak vaktinden iftar vaktine kadar kendisini yeme, içme ve cinsel ilişkiden alıkoyması demektir (EI-Müfredat, Isfahani, 291)

lrade zayıflığının insanı birçok kötülüklere sevk ettiği bir gerçektir Hatta zayıf iradeli insanlar, rüzgarın önündeki yaprak gibi sağ sola savrulur Hayatlarında başarıyı yakalama şansları çok düşüktür İnsanı hakimiyeti altına alarak ona esaret hayatı yaşatan içki, kumar, sigara gibi zararlı alışkanlıklardan kurtulma ve bilinçlenme provası olan oruç, başka hiçbir motivasyonun gerçekleştiremeyeceği kazanımları sağlar İşte oruç, iradeyi güçlendirmek için en güzel egzersizdir

Oruç, insanı iç dünyasına, öz benliğine döndürmektedir Oruç sayesinde insan, kendi düşünce ve davranışlarının genel bir değerlendirmesini yapar Hata ve eksiklerini tespit etme imkanı yakalar Allah'a ve insanlara karşı sorumluluklarını gözden geçirir Rabbi katında iyi bir kul, insanlar nazarında ise saygın bir şahsiyet olmanın yollarını arar

İslam'ın beş temel esasından biri olan orucun nefis terbiyesinde ve ıslahındaki rolü asla inkar edilemez Oruçlu insan, kötü söz ve davranışlarını terk ettiği gibi, yenilmesi ve içilmesi meşru olan her şeyi de Allah istediği için terk eder Bu durum, insanın tamamen ruhi terbiyesi ve eğitimi ile ilgili bir husustur Gerektiğinde mahrum kalma ve istediğini yapamamanın getireceği sıkıntıyı aşmanın yollarını öğrenir Bu psikolojik eğitimin başarılı bir biçimde sonuçlanmasına işaret ederken Hz Peygamber (sas) dikkatimizi şu şekilde çekmektedir: ''Biriniz oruçlu iken çirkin, kötü ve kaba söz söylemesin Birisi oruçlu kimse ile kavga etmek, tartışmak ve dövüşmek isterse, ona ''Ben oruçluyum, ben oruçluyum'' desin(Buhari, Savm, 3)

Orucun sadece yeme-içmeyi terk etmekten ibaret olmadığını, bunun ötesinde büyük manevi kazanımlar elde edildiğini, oruçlu olduğumuz şu zaman diliminde bizzat yaşayarak idrak etmekteyiz Aksi takdirde oruç, insanı kötü söz, eylem ve davranışlardan uzaklaştırmıyor, edep ve ahlakını güzelleştirmiyorsa amaçlanan hedefe ulaşılamamış demektir Bu durumda iç dünyamıza bir zenginlik kazandıramadığımız gibi, oruçtan beklenen sevaba da ulaşamayız Nitekim Sevgili Peygamberimiz (sas); ''Kim yalan sözü ve yalan ile iş yapmayı bırakmazsa, Allah'ın onun yemesini ve içmesini terk etmesine ihtiyacı yoktur (Ebu Davud, Savm, 25; Tirmizi, Savm, 16) buyurmuştur

Bu nedenle oruçlu insan; yalan, gıybet, iftira, hile, aldatma, her türlü kötü söz ve davranışlardan uzak, bütün sosyal ilişkilerinde, söz ve sözleşmelerinde, iş ve işlemlerinde dürüst ve dosdoğru olmalıdır Bu durum bütün oruç tutanlar için göz önüne getirildiğinde, halk arasında ''Onbir Ayın Sultanı'' diye tanımlanan Ramazan Ayı'nın Müslüman bir toplum için ne kadar büyük bir huzur kaynağı olduğu fark edilecektir

Belki de hiçbir ayın Kur'an-ı Kerim'de bu ay kadar övülmemesinin ve ayrıntılı bir sekilde özelliklerinden bahsedilmemesinin (Kur’an Dili, Hamdi Yazır, Eser Kitapevi, İst, 1/646) sebeplerinden birisi de, bu ayın huzur ortamının sağlandığı meleklerin dahi oruç tutanlara gıpta ile nazar ettiği bir ay olmasıdır

Evveli rahmet, ortası mağfiret, sonu cehennem ateşinden kurtuluş olan Ramazan ayı, ilahi rahmetin müminlerin gönüllerini doldurduğu müstesna bir aydır Bu ayda Müslümanların yerine getirdikleri fıtır sadakası, zekat ve diğer mali yardımlar, toplumsal yardımlaşma ve dayanışmayı ve kardeşlik duygularını en üst seviyeye çıkarır Ayrıca iftar sofralarına davet edilen muhtaç insanların yüzlerindeki mutluluğu görmek kadar güzel bir şey olamaz İbn Abbas (ra)'ın rivayet ettiği bir hadis-i şerife göre, Hz Peygamber (sas)'in en cömert davrandığı ve muhtaçları en fazla koruyup gözettiği ay bu aydır (Buhari, Savm, 7)

''Kim inanarak ve sevabını umarak Ramazan orucunu tutarsa, Allah o kimsenin geçmiş günahlarını bağışlar'' (Buhari, Savm, 6) müjdesine erebilmek için, rahmet iklimi bu ayda nefsimizi kötü duygulardan arındırdığımız gibi etrafımıza da her türlü maddi-manevi desteği vermeye çalışalım


Kaynak: Bu yazı, Diyanet Aylık Dergi 2005 Ekim sayısında yayınlanmıştır