İstanbul Tarihi

İstanbul'un tarihi, coğrafi durumu ile çok yakından ilgilidir Şehirde daha tarih öncesi çağlara ait bir takım yerleşim bölgeleri olduğu tespit edilmiştir 1942 - 1952 yılları arasında Kadıköy çevresindeki Fikir Tepesinde yapılan kazılar sırasında MÖ 3000 yılına ait bir takım aletler, iskeletler bulunmuştur Bu durum İstanbul'un Asya kıyılarında o çağlarda insanların yaşadığını açıkça ortaya koymaktadır Rumeli tarafında da kazılar yapılacak olursa buralarda da çok eski çağlardan kalma çeşitli kalıntılara rastlanacağı sanılmaktadır


Bugünkü İstanbul şehirlerinin çekirdeğinin yani Haliç'in güneyinde kalan parçanın ilk sakinleri Trak'lardı Fenikeliler ise Kadıköy'ünde yerleşmişlerdi Bilindiği gibi Traklar Hint-Avrupa Fenikeliler ise Sami ırklarındandır Yunanlılara göre; Yunanistan'ın Megara şehrindeki Byzas'ın yönetimindeki bir Yunanlınlar kafilesi MÖ 658'de bugünkü Srayburnu'na gelip yerleştiler Bundan sonraki yüzyıllarda şehir yavaş yavaş ikinci derecede bir liman ve ticaret şehri olmaya yüz tuttu Roma egemenliği altında iç bağımsızlığını koruyan bu ticaret şehri, ancak MS II yüzyılda bir Roma sitesi oldu


İmparator Konstantin, 325'te yeni ve büyük bir şehir yapımına girişti11 Mayıs 330'da bu şehir kesin olarak Roma'nın yerine dünya imparatorluğunun başkenti oldu Daha Konstantin devrinde şehrin nüfusu 200000'i geçti Fakat birkaç milyonluk Roma'nın kalabalıklığına ve büyüklüğüne erişmekten uzak bulunuyordu 395'te imparatorluk ikiye ayrılınca İstanbul Doğu İmparatorluğu' nun başkenti oldu Justinianus devrinde yani VI Yüzyılda nüfusu milyonu aştı, dünyanın en büyük şehri haline geldi VII Yüzyılın sonundan başlayarak Bağdat nüfusu, büyüklüğü ve zenginliği bakımından İstanbul'u geride bıraktıysa da , şehir hiçbir zaman milyonu aşan nüfusunu kaybetmedi Ancak Latinler' in işgalinde bu büyük nüfus dağıldı


Asya'da ki imparatorluklarının yıkılması üzerine Avrupa'ya gelen ve bu kıtanın en büyük kısmında olan Hun Türklerinin hakanı Atilla, 447'de Büyükçekmece'ye kadar geldi; fakat Bizans'ı yıllık bir vergiye bağladıktan sonra geri döndü Hun' lardan sonra gene Asya da ki imparatorluk tahtını kaybeden Avar (Apar) Türkleri Avrupa'ya geldiler ve 616'da İstanbul'un önlerine kadar ilerlediler 626 yılında Avarlar'ın şehri kuşatması, tarih boyunca Bizans'ın karşılaştığı en önemli tehlikelerden birini meydana getirdi Kadıköy ve Üsküdar tarafından da İranlılar (Sasaniler) bu kuşatmaya katılıyorlardı Büyük şans esri olarak Bizans bu kuşatmayı ağır şartlarla atlattı


İslam dinin ortaya çıkmasından sonra Arapların başlıca hedeflerinden biride İstanbul oldu 668-669 kuşatması gelecekteki halife Yezid'in başkomutanlığı altında yapıldı 665'te Bizans donanmasını yok eden İslam donanması bu kuşatmaya açık bir kapı hazırlamıştı Bu sefere Peygamberin bayraktarı Halid İbni Zeyd (Ebu Eyyubu'l-Ensari) ve Peygamberin birçok arkadaşı katıldı Bu kuşatmadan bir sonuç çıkmayınca Halife Muaviye, 673-674'te şehri bir kere daha karadan kuşattırdı Araplar Kapıdağı yarımadasında üslenerek tam yedi yıl sefer mevsiminde İstanbul önlerinde göründüler Fakat bileşimi yalnız Bizanslılar tarafından biline "Rum Ateşi" yüzünden bir sonuç çıkmadı 713-714'te tekrar Prens Mesleme, tekrar İstanbul'u kuşattı Bu kuşatma Bizans'ı yıkılma tehlikesiyle yüz yüze getirdi Arapların şehri alması ve Avrupa'ya hakim olması bir gün meselesi sayıldı Fakat İmparator Leon'un enerjisi durumu kurtardı Bu kuşatma Avrupa tarihinin dönüm noktalarından biri sayılır781'de gelecekteki halife Harunureşid'te şehri kuşattı; fakat yıllık vergi karşılığında geri çekildi


Bundan sonra Bulgar Türkleri, İstanbul için en büyük tehlike teşkil etti813'te Kurum Han, Bizans ordusunu Edirne meydan savaşında yok ettikten sonra, şehri kuşattı Fakat kat kat surlarının ululuğu ve dayanıklılığı Bizans'ı gene kurtardı 1090'da başka bir Türk topluluğu, Peçenekler Çekmece'ye kadar geldiler

Malazgirt'ten birkaç yıl sonra Selçuklu Türkleri Üsküdar'a kadar geldiler ve İznik'i Türkiye'nin başkenti yaptılar; fakat Avrupa'ya geçemediler Birinci Haçlı seferi Bizans'ı Selçuk Türklerinden kurtardı Ve Bizans'ın Türkler tarafından fethini 3,5 yıl geriye itti


16 Nisan 1204'te, Bizans'ı Türklerin elinden kurtarmak emeliyle hazırlanan Haçlı Seferinin dördüncüsü, özellikle Bizans'a yöneldi Şehrin heybeti ve zenginliği karşısında gözleri kamaşan fakir Avrupalılar, İstanbul'u şiddetli bir savaştan sonra aldılar Tarihte ilk defa olarak şehre barbarlar egemen oldular Milyonluk şehir en müthiş yağma, katil ve saldırılarla karşılaştı ve zenginliğinin büyük kısmını kaybetti On binlerce elyazması yakıldı Kiliseler son şamdanlarına kadar yağmalandı On binlerce İstanbullu kılıçtan geçirildi Kadınlar saldırıya uğradı Bütün bu hareketlere yalnız savaşçılar değil, Latin Rahipleride katıldı İznik'e sığınan Bizans İmparatorluğu başkentini Latinler'in elinden almak için amansız bir mücadeleye girişti Latinler İstanbul'da bir imparatorluk kurdular ve tahtı bir Fransız Hanedanına verdiler Sonunda 1261'de Paleologoslar'ın idaresindeki Bizanslılar İstanbul'dan Latinleri kovdular İmparatorluğun başkenti İznik'ten tekrar İstanbul'a nakledildi Fakat bu dönemde şehrin nüfusu tahminlere göre yarım milyondan da aşağıya düşmüştü Bununla beraber -İspanya'da ki Arap şehirleri hariç- Avrupa'nın en büyük şehri idi Bu devre kadar Hıristiyan Avrupa'da hiçbir şehrin nüfusu 150000'i aşmamıştır


Bundan sonra Bizans, Osmanlı Türkleri ile karşı karşıya kaldı Daha sonra Orhan bey Üsküdar'a geldi İmparator ile pek sıkı ilişkiler kurdu 1390 baharında Orhan Gazi'nin torunu Yıldırım Bayezit, şehri kuşattı fakat ağır vergi karşılığında kuşatmayı kaldırdı Yıldırım'ın İstanbul'u almak azim ve kararı kesindi Ancak Timur olayı bu fethi yarım yüzyıl geride bıraktı 1396'da Türkleri Avrupa'dan sürmek ve Bizans'ı kurtarmak için gelen bütün Avrupa devletlerinin kuvvetlerinden meydana gelmiş büyük Haçlı ordusunu yok eden yıldırım Anadolu Hisarı'nı yaptırdı ve 1397'de şehri kuşattı Fakat kuşatma savaşına girmedi; büyük Türk birliklerini şehre bağlamak istemedi Uzun süren bir abluka ile Bursa gibi İstanbul'un da boyun eğip teslim olacağını düşündü Bizans bu durumdayken Timur, 1402'de Yıldırım'ı yendi


Yıldırım'ın oğlu Musa Çelebi, 1411'de İstanbul'u kuşattıysa da alamadı Yıldırım'ın torunu II Murat'ın 1422'nin 15 haziranından 24 ağustosuna kadar süren pek şiddetli savaşlara sahne olan kuşatması, artık şehrin son günlerini yaşadığını gösterdi Anadolu'da bir ayaklanma olması, Bizans'ı bu defada kurtardı Fakat II Murat'ın oğlu II Mehmet, şehri almayı hemen hemen bir sabit fikir haline getirmişti 29 Mayıs 1453'te İstanbul'u alarak Ortaçağ'a son verdi