1261 - 1453 Yıllarında Bizans

bizans tarihi - bizans imparatorluğu - palaiologos bizans sülalesiBu dönemde Mikhael VIII Palaiologos?un (1261-1282) kurduğu Palaiologos sülâlesi son Bizans sülâlesidir Mikhael, İstanbul?u Latinlerden geri aldığı zaman, Bizans imparatorluğu, yalnız İstanbul ve Trakya?yı, Selanik ile Makedonya?nın bir kısmını, birkaç adayı ve Anadolu?da eski İznik prensliği topraklarını içine alıyordu


Devletini Avrupa?da genişletmeye çalışan Mikhael, Pelagonia savasında esir aldığı Akhaia prensini serbest bırakması karşılığında Mora?da Mistra, Monembasia, Maina ve Hierakion?u aldı (1262) Bu arada Napoli ve Sicilya krallığını elde eden Charles d?Anjou Bizans için yeni ve çok tehlikeli bir düşman olarak ortaya çıktı (1262) Mikhael, Charles?ı Berat?ta (Arnavutluk) yendiyse de (1281) Bizans?ı tehlikeden ancak Sicilya?da çıkan ayaklanma kurtardı (1282)


Mikhael zamanında Bizans imparatorluğunu doğudan bir tehlike tehdit etmiyordu Kösedağ Meydan savaşında (1243) Moğollara yenilen Anadolu Selçukluları, İlhanlıların hükmü altına girmişlerdi Mikhael, İlhanlı-Moğol hükümdarıyla iyi münasebetler kurmayı başardı, fakat bu dostluk Mısır-Memlûk imparatorluğu yüzünden devam etmedi, İlhanlılar, Mısır ve Altınordu?nun düşmanı oldukları için, bu iki ülke arasındaki yolu kapattılar


Mısır sultanı Baybars, mısır gemilerinin Boğazlardan geçmesi için izin istediği zaman Mikhael, İlhanlılarla dostluğunu bozmak istemediği için, geciktirici cevaplar verdi, bunun üzerine altınordu hanı Berke?nin generali Nogay, Bulgarlarla birleşerek, Bizans üzerine yürüdü Bizans ordusunun yenilmesi üzerine Mikhael, Mısır-Altınordu ittifakına katılmak zorunda kaldı, sonra bir kızını Nogay ile evlendirerek, Nogay?ın yardımını sağladıktan sonra Bulgarları yendi Bu sırada devletin mali durumu çok bozuldu, bütün ticaret Cenevizlilerin eline geçti


Mikhael, Cenevizlilerin yardımı karşılığında bunlara eski geniş ticari imtiyazlarını geri verdi ve Ceneviz tüccarlarına Galata mahallesini ayırdı Cenevizliler bu imtiyazlarını daha sonraki imparator zamanında da arttırarak Bizans?ı iktisadi hâkimiyetleri altında tuttular Mikhael?in oğlu Andronikos II (1282-1328) ve bunun torunu Andronikos III (1328-1341) zamanında Bizans, Anadolu?da Osmanlı Türkleri ve Balkanlar?da Sırplar olmak üzere iki yeni ve kuvvetli düşmanla karşılaştı


Bir taraftan da dede ile torun arasında devamlı iç savaşlar sürüp gidiyordu Bunlar da Bizans?ı ortadan kaldırmak istiyorlardı Fakat bu plânlar suya düştü, XIV yyda Sırp kralı Stepan Dusan büyük bir İslav devleti kurmak için çalıştıysa da, sonunda bu planın gerçekleştirilmesini XV yy ortasında, Türkler başardı


Osmanlı devleti kuruluşundan itibaren (1299) topraklarını Bizans aleyhine genişletiyordu Anadolu?ya gönderilen Bizans kuvvetleri onlara karşı daima yenildi Andronikos II?nin oğlu ve saltanat ortağı Mikhael IX (1293-1320) Türkler üzerine bizzat yürüdü (1302), fakat yenildi ve Bizanslılar Kyzikos, Biga ve Bergama?ya çekilmek zorunda kaldılar Bunun üzerine Andronikos II, Roger de Flor?un kumanda ettiği on bin kişilik Almogavar (Katalan) ücretli kıtasını Bizans hizmetine aldı


Almogavarlar, Germiyanoğullarının kuşattıkları Alaşehir?i (Philadelphia) kurtardı ve birkaç yeri aldı, fakat Roger?in Bizanslılar tarafından öldürülmesi üzerine memleketi yağma ederek, Yunanistan?a çekildi ve Atina-Thebai dukalığı yerinde bir Almogavar devleti kurdu (1311-1379) Osman Gazi ve oğlu Orhan Gazi bu sırada birçok Bizans şehrini zaptettiler Prusa (Bursa) Osmanlı devletinin başşehri oldu (1326) Andronikos III öldüğü zaman (1341) Bizanslıların Anadolu?daki toprakları artık tamamıyla Osmanlıların eline geçmişti


XIII yy sonlarında Bizanslıların elinde Balkanlarda sadece Trakya ve Selanik ile birlikte Güney Makedonya vardı Buna karşılık Mora?da Mikhael VIII, Lakonia ve Arkadia?yı Frenklerden geri aldı, fakat Pale (Maltepe) savaşında Orhan Bey tarafından bozguna uğratıldı Mora?nın geri kalan bölgelerinde ve Orta Yunanistan?da Latinler hüküm sürüyorlardı Ege adalarından yalnız kuzeyde ve kuzeydoğuda birkaç tanesi Bizans elindeydi


Osmanlı tehlikesiyle aynı zamanda Balkanlarda sırp tehlikesi büyüdü, Latin imparatorluğunun çöküşünden sonra Sırp devleti Balkanlar?da en önemli kuvvet oldu İhtiyar ve genç Andronikos arasında çıkan iç savaşta Sırplar Andronikos II?nin Bulgarlar da Andronikos III?ün tarafını tuttular


Sırpların 1330′da Velbuzd?ta (bugünkü Köstendil) Bulgarlar üzerinde kazandıkları zaferden sonra, Sırbistan tahtına çıkan Stepan Dusan da (1331-1355) Osmanlıların başarılarından faydalanarak, daha Andronikos III?ün ölümünden (1341) önce, Kuzey Makedonya?yı ve Arnavutluk?un büyük bir kısmını topraklarına katmıştı


Andronikos III ölümünden az önce İoannes Kantakuzenos?u küçük yastaki oğlu İoannes V?in (1341-1391) vasiliğine tayin etti Fakat ana imparatoriçe Savoie?lı Anna, İoannes?i uzaklaştırmaya çalıştı Bu yüzden Palaiologoslar ve İoannes Kanta-kuzenos?un taraftarları arasında çıkan iç savaş, devleti çok hırpaladı Kantakuzenos 1347′de İstanbul?a girince İoannes V?in saltanat ortağı olarak İoannes VI Kantakuzenos (1347-1354) adıyla tahta çıktı Bu sırada Sırp kralı Stepan Dusan, hemen hemen bütün Makedonya?yı alıp, İstanbul?u ele geçirmek için büyük gayretler sarfetti


Kantakuzenos, bunun üzerine Türklerden yardım istedi Bir Türk ordusu Balkanlar?a geçti ve Sırpları yendi (1353) Fakat bu olaydan sonra Bizans imparatorluğu üzerine bir çeşit Türk himayesi kuruldu Kantakuzenos, kısa zaman sonra, genel hoşnutsuzluk karşısında tahttan ayrıldı ve keşiş olarak Aynaroz?a çekildi


Balkan fetihleri sırasında Türkler Gelibolu?ya yerleşip orayı basamak yaparak İstanbul etrafında birçok kaleyi aldılar, merkezi Bursa?dan Edirne?ye getirdiler Böylece İstanbul?un etrafı ağır ağır sarıldı İoannes V İtalya ve Fransa?ya giderek batı hükümdarlarından yardım istedi, hükümdarlığının sonlarına doğru Türklere vergi ve gereğince asker vermeye razı oldu


Yerine geçen oğlu Manuel, Anadolu seterlerinde maiyetinde bulunduğu Yıldırım Bayezid?ten izin almadan İstanbul?a geldi Bu bahaneyle şehir ilk defa Osmanlı Türkleri tarafından kuşatıldı (1391) Yedi ay devam eden bu kuşatma sonunda Manuel eskisinden daha fazla vergi vermeyi ve İstanbul?da bir Türk mahallesi kurulmasını kabul etti


Manuel (1391-1425), babasının yaptığı gibi, yine batıdan yardım istedi, Macar kralı Zsigmond?un idaresinde yardımına koşan büyük Haçlı ordusu, Niğbolu?da Yıldırım Bayezid tarafından yenildi (1396) Bayezid Haçlı seferinin Manuel?in kışkırtmasıyla yapıldığını anlayınca İstanbul?u ikinci defa kuşattı (1399), fakat Timur?un Anadolu?ya hücumu şehrin alınmasına engel oldu Ankara savaşından sonra Osmanlı şehzadeleri arasındaki saltanat kavgalarından faydalanan Manuel, birtakım önemli yerleri geri almayı ve Mora?nın da Bizans hâkimiyetini sağlamayı başardıysa da Murad II ile bozuşması Türklerin İstanbul?a yaptıkları yeni ve büyük bir hücuma sebep oldu (1422)


Şehrin surları bu sefer dayandı Manuel?in ölümünden sonra, oğlu İoannes VIII (1425-1448) Murad II ile barış yaptığı zaman, Bizans imparatorluğu yalnız İstanbul ve yakınlarında Karadeniz kıyısında Ankhialos (Ahyolu) ve Mesembria (Misevri) şehirlerinden ve Mora?da Mistra despotluğundan ibaretti Selanik kısa bir süre için Venediklilerin eline geçti, fakat orası da Türkler tarafından alındı (1430)


Ortodoks ve Katolik kiliselerinin birleştirilmesini bildiren antlaşmayı imzalamak için imparator İoannes, Floransa ruhani meclisine kendisi gitti (1439) Bu sırada papa Eugenius IV, Hıristiyan devletlerini Türklere karşı yeni bir haçlı seferine davet ediyordu Macar kralı Ulazalo bir haçlı ordusu başında Türkler üzerine yürüdü, böylece Türklerin Balkanlarda hızla yerleşmesine engel olmak istiyordu, fakat Varna?da yenildi, savaşta öldü (1444) Bundan sonra Bizanslılar Batının yardımından tamamen ümidi kestiler


İoannes VIII?in ölümünden sonra kardeşi Konstantinos XI (1448-1453) iktidarı ele aldı Artık Bizans imparatorluğu diye sadece İstanbul ile civarı ve Mora?nın bir kısmı kalmıştı Mehmed II Osmanlı tahtına çıkar çıkmaz İstanbul?un alınması için kesin kararını verdi, Karadeniz?den Bizans?a yardıma gelebilecek gemilere yolu kapatmak için Rumelihisarını yaptırdı (1452)


Diğer taraftan Konstantinos da karşı koymak için hazırlanıyor, papanın ve batının yapacağı yardıma güveniyordu Fakat Bizans?a askeri yardım yerine, Ortadoks ve Katolik kiliselerinin birleşmesini kutlamak üzere Rum menşeli bir Katolik kardinali geldi Şehirde yaşayan Venedikli ve Cenevizliler de savunmaya katıldılar Özellikle 7 nisan 1453′te başlayan kuşatma 29 mayıs 1453′te şehrin düşmesiyle sona erdi ve son Bizans imparatoru Konstantinos surlarda savaşırken öldü


İstanbul?un fethiyle Bizans imparatorluğu ortadan kalktı 1460′ta Mistra despotluğu, 146l?de ise Trabzon Rum imparatorluğu da Osmanlı devletine katıldı


alıntı


610 - 717 Yıllarında Bizans

527 - 610 Yıllarında Bizans